Την de facto προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς μέχρι το τέλος του έτους ανακοίνωσε χθες η κυβέρνηση μέσω της αιτιολογικής έκθεσης του νομοσχεδίου για τις αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠΔ), προαναγγέλλοντας ταυτόχρονα τη θέσπιση των μέτρων εκείνων με τα οποία θα αντιμετωπίζεται μόνιμα το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων πριν από την 1η Ιανουαρίου 2016. Λίγες ώρες αργότερα, η Ελληνική Ενωση Τραπεζών εξέδιδε ανακοίνωση με την οποία επιβεβαίωνε επίσης ότι οι τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα θα συνεχίσουν, μέχρι τέλος του τρέχοντος έτους, να παρέχουν προστασία της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών με βάση το προϊσχύσαν νομοθετικό πλαίσιο (ν. 4224/2013). Πρόκειται για κινήσεις που έχουν και επικοινωνιακό χαρακτήρα σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης να διασκεδάσει τις εντυπώσεις περί απελευθέρωσης των πλειστηριασμών, που προκλήθηκαν με αφορμή τον νέο ΚΠΔ.
Το αρμόδιο υπουργείο Οικονομίας, πάντως, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μη νομοθετήσει την επανενεργοποίηση του νόμου 4224/2013 (πρόκειται για νόμο που έληξε στις 31/12/2014), παραπέμποντας στο άτυπο μορατόριουμ απαγόρευσης των πλειστηριασμών που ισχύει από τις αρχές του 2015. Βεβαίως εδώ υπάρχει ένα κρίσιμο όσο και θολό σημείο: ο νόμος 4224/2013 προβλέπει την καταβολή μηνιαίας δόσης από τους δανειολήπτες που υπάγονται στις διατάξεις του, ενώ στο πλαίσιο του άτυπου μορατόριουμ οι δανειολήπτες δεν καταβάλλουν κάποια δόση, καθώς η διαδικασία σταματά στο τελευταίο στάδιο, στην πόρτα του Ειρηνοδικείου.
Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος 4224/2013, αλλά και η πρόταση που απέστειλε στους δανειστές ο υπουργός Οικονομίας Γ. Σταθάκης, προβλέπει ότι η πρώτη κατοικία προστατεύεται υπό την προϋπόθεση της πλήρωσης των ακόλουθων κριτηρίων: α) η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ, β) το καθαρό οικογενειακό εισόδημα, χωρίς τις κρατήσεις για τα ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης, να είναι μέχρι 35.000 ευρώ και γ) η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας να είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το πόσο αυτό, το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
Το πρώτο, πάντως, βήμα για την προστασία της α΄ κατοικίας γίνεται με βάση υπουργική απόφαση των υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών και η οποία προβλέπει ότι από χθες έως και τις 31 Ιουλίου 2015 αναστέλλεται η διενέργεια κάθε πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης, ιδίως η διενέργεια πλειστηριασμών, κατασχέσεων, εξώσεων και προσωπικών κρατήσεων. Η απόφαση αυτή εκδόθηκε κυρίως λόγω των δυσχερειών που προκάλεσε στις πληρωμές η τραπεζική αργία, κύκλοι όμως του υπουργείου Οικονομίας επισημαίνουν ότι στην ουσία νομιμοποιεί μέχρι το τέλος Ιουλίου το άτυπο μορατόριουμ για τους πλειστηριασμούς. Τον Αύγουστο δεν πραγματοποιούνται πλειστηριασμοί λόγω των δικαστικών διακοπών.
Το ποιο θα είναι το δεύτερο βήμα θα εξαρτηθεί από την ετοιμότητα της κυβέρνησης και τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, καθώς και από το πότε θα ολοκληρωθούν τα stress tests των τραπεζών. Η έναρξή τους άμεσα μέσα στον Αύγουστο πιθανότατα θα επιταχύνει τις διαδικασίες για τη δημιουργία του ενδιάμεσου φορέα διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων με χαρακτηριστικά «bad bank» και πιθανώς να μην απαιτηθεί η νομοθέτηση της επανενεργοποίησης του νόμου 4224/2013.
Σε διαφορετική περίπτωση, το δεύτερο βήμα θα είναι η μεταβατική διάταξη για την προστασία της α΄ κατοικίας (ρύθμισης Χατζηδάκη) με κάποιες ίσως αλλαγές σχετικά με το ύψος της μηνιαίας δόσης που θα καταβάλλουν οι δανειολήπτες και το τρίτο πλέον βήμα θα είναι η μόνιμη πλέον αντιμετώπιση της υπερχρέωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.