Υπάρχουν τόσο πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά στην Ελλάδα ώστε είναι εύκολο να παραβλέψει κανείς ότι θα μπορούσαν επίσης να πάνε και καλά. Το αισιόδοξο σενάριο περιλαμβάνει τη συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στις μαζικές αγορές κρατικών ομολόγων που κάνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την άρση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίου και την επίτευξη συμφωνίας για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ολα αυτά θα μπορούσαν να συμβούν μέχρι το τέλος του έτους.
Τίποτε απ’ αυτά δεν αποτελεί πρόβλεψη. Η εμπιστοσύνη μεταξύ της Ελλάδας και των υπολοίπων κρατών-μελών της Ευρωζώνης έχει χαθεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Πάντως, αν ο κ. Τσίπρας καταφέρει να οικοδομήσει και πάλι σχέση εμπιστοσύνης και να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, τότε υπάρχει ένας σαφής δρόμος που οδηγεί μακριά από τη δυστυχία.
Το πρώτο βήμα είναι να ολοκληρωθεί η νέα συμφωνία – ειδικότερα να συμφωνηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι των επόμενων ετών. Δεδομένης της μεγάλης καταστροφής που σημειώθηκε τις προηγούμενες εβδομάδες, όταν έμειναν κλειστές οι τράπεζες, η Αθήνα δεν θα καταφέρει να πιάσει τους στόχους που απαιτούσαν προηγουμένως οι πιστωτές χωρίς να εφαρμόσει νέα εξουθενωτικά μέτρα λιτότητας. Αν ο κ. Τσίπρας καταφέρει να πείσει τους πιστωτές της Ευρωζώνης ότι θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις, ίσως να μην επιμείνουν στη λήψη επιπλέον μέτρων λιτότητας είτε φέτος είτε του χρόνου. Σε διαφορετική περίπτωση, θα χρειαστεί να προχωρήσει σε ακόμα περισσότερες αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών.
Οσο πιο σύντομα ολοκληρωθεί η νέα συμφωνία, ιδανικά έως τα τέλη Αυγούστου, τόσο πιο γρήγορα μπορεί να γίνει το δεύτερο βήμα: να αρχίσει η ΕΚΤ να αγοράζει ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό θα αποτελούσε ευλογία για την Ελλάδα. Αν αρχίσει η ΕΚΤ να αγοράζει ελληνικά ομόλογα, θα πέσει σημαντικά η απόδοσή τους, στοιχείο που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη. Στην καλύτερη περίπτωση οι αγορές θα μπορούσαν να αρχίσουν τον Σεπτέμβριο μετά τη σύναψη νέας συμφωνίας. Το τρίτο βήμα είναι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Χρειάζονται νέα κεφάλαια, διότι η τόσο μεγάλη επιδείνωση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας τον προηγούμενο μήνα σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι θα πολλαπλασιαστούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μόλις η ΕΚΤ ορίσει επακριβώς το ποσό που θα απαιτηθεί, τότε θα πρέπει να αποφασίσει ποιος θα διαθέσει τε κεφάλαια. Το βασικό ερώτημα είναι αν θα υπάρξει «κούρεμα» των μη εγγυημένων καταθέσεων, κυρίως εταιρικών καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ, μέσω του οποίου ένα ποσοστό των χρημάτων θα μετατραπεί με τη βία σε μετοχές της τράπεζας. Ενα τέτοιο «κούρεμα» των καταθέσεων θα κονιορτοποιήσει την εμπιστοσύνη. Αν ο Τσίπρας εφαρμόσει όσα του αναλογούν, τότε οι πιστωτές δεν θα επιμείνουν. Αν όχι, τότε υπάρχει κίνδυνος να το κάνουν.
Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι αναγκαία ώστε να γίνει το επόμενο βήμα: άρση των κεφαλαιακών ελέγχων. Το τελευταίο βήμα είναι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Στις 19 Ιουλίου, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ είπε ότι αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει μεγαλύτερη περίοδο αποπληρωμής των ομολόγων και μικρότερα επιτόκια δανεισμού. Το πρόβλημα είναι ότι το ζήτημα της αναδιάρθρωσης χρέους θα εξεταστεί μόνο μετά την πρώτη αξιολόγηση του νέου προγράμματος, δηλαδή τον Οκτώβριο στην καλύτερη περίπτωση. Ακόμη χειρότερα, η αναδιάρθρωση θα γίνει υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει εφαρμοστεί πλήρως το ελληνικό πρόγραμμα τα επόμενα τρία χρόνια. Απλώς φανταστείτε να υλοποιείται αυτό το σενάριο έως το τέλος του χρόνου. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης θα αντιστάθμιζε σε μεγάλο βαθμό τα μέτρα λιτότητας. Φυσικά, το να φαντάζεται κανείς ένα σενάριο δεν είναι το ίδιο με το να προβλέπει ότι θα επαληθευτεί κιόλας. Η Ελλάδα και οι πιστωτές μάς έχουν απογοητεύσει πολλές φορές στο παρελθόν.