Στα άδυτα των φακέλων πάνω από 4.000 επιχειρήσεων και 2.000 περίπου στεγαστικών δανείων μπήκαν από χθες οι ελεγκτές της ΕΚΤ και της ευρωπαϊκής εποπτικής αρχής SSM, με στόχο το «ξεσκόνισμα» του δανειακού χαρτοφυλακίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ενόψει της ανακεφαλαιοποίησης.
Ο έλεγχος, που θα κρίνει το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών του τραπεζικού συστήματος, γίνεται κάτω από ένα ασφυκτικό πλαίσιο και αυστηρά χρονοδιαγράμματα, με στόχο τόσο ο έλεγχος και ο προσδιορισμός του κεφαλαιακού ανοίγματος όσο και η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης να τελειώσουν πριν από τα τέλη του 2015. Αυτό, προκειμένου να αποφευχθεί η εφαρμογή της οδηγίας για το bail in, δηλαδή το «κούρεμα» μετόχων, ομολογιούχων και εντέλει καταθετών άνω των 100.000 ευρώ, που ψηφίστηκε πρόσφατα από το ελληνικό Κοινοβούλιο και θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του 2016.
Μολονότι μέχρι την καταληκτική ημερομηνία του Δεκεμβρίου μεσολαβούν τέσσερις μήνες, τα χρονοδιαγράμματα είναι σφιχτά, δημιουργώντας συνθήκες πίεσης στις τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο προγραμματισμός είναι τόσο αυστηρός, που προβλέπει ότι ο έλεγχος του δανειακού χαρτοφυλακίου, με τα στοιχεία που αναφέρονται στις 30 Ιουνίου, θα τρέξει παράλληλα με τα stress test, που ουσιαστικά θα στρεσάρουν τα αποτελέσματα σε βάθος διετίας με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη. Ετσι η έναρξη των stress tests έρχεται, ουσιαστικά, ένα βήμα νωρίτερα, και τα πρώτα στοιχεία θα ξεκινήσουν να αντλούνται ακόμα και μέσα στον δεκαπενταύγουστο, με στόχο έως το τέλος Οκτωβρίου να έχουν εξαχθεί τα συμπεράσματα και από τις δύο ασκήσεις και να δημοσιευθούν τα αποτελέσματα. Από εκεί και μετά απομένουν μόλις δύο μήνες για την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης, ακόμη και αν αυτή γίνει με τη συνοπτική διαδικασία σύντμησης του χρόνου για τις γενικές συνελεύσεις των τραπεζών.
Στα επιτελεία των τραπεζών διατυπώνεται έντονη η αγωνία για το ύψος του… λογαριασμού που θα προκύψει και για το ενδεχόμενο οι τελικές ανάγκες να προσδιοριστούν πάνω από τα 10-15 δισ. ευρώ, που είναι σήμερα οι εκτιμήσεις. Το τελικό ύψος των απαιτούμενων κεφαλαίων θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, από τις παραδοχές για τα μακροοικονομικά σενάρια, δηλαδή την ύφεση της οικονομίας και το ύψος της ανεργίας, που θα κρίνουν την ικανότητα των νοικοκυριών να αποπληρώνουν τις οφειλές τους και των επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
Στο μικροσκόπιο του ελέγχου για την ποιότητα του χαρτοφυλακίου των τραπεζών (Asset Quality Review) μπαίνουν τα επιχειρηματικά δάνεια, που θα αξιολογηθούν μέσα από ένα ευρύ δείγμα 1.000 περίπου δανείων ανά τράπεζα. Τα κλιμάκια των ελεγκτών, υπό την καθοδήγηση του SSM, της ΕΚΤ αλλά και της ΤτΕ, θα εξετάσουν φάκελο φάκελο τα δάνεια προς τις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και ένα σημαντικό δείγμα μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αξιολογώντας τα οικονομικά στοιχεία των πιστούχων, με βασικότερο κριτήριο το περιθώριο EBITDA, δηλαδή την ικανότητα της επιχείρησης να αποπληρώνει τα δάνειά της από την κερδοφορία της.
Αντίστοιχα, το δείγμα των στεγαστικών δανείων –500 περίπου ανά τράπεζα – που θα αντληθεί από το σύνολο του χαρτοφυλακίου, με κριτήρια το ύψος του δανείου, το είδος του ακινήτου, καθώς και τη συμπεριφορά του δανειολήπτη πριν ή μετά τη ρύθμιση, εφόσον έχει ενταχθεί σε τέτοια, θα αναχθεί στον συνολικό πληθυσμό των δανείων, προκειμένου να αξιολογηθεί η επάρκεια των προβλέψεων που έχουν πάρει οι τράπεζες. Στην άσκηση, όπως είναι φυσικό, θα προσμετρηθεί η πτώση των τιμών των ακινήτων που, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό το 2015, απομειώνοντας περαιτέρω τα collateral, τα οποία έχουν στη διάθεσή τους οι τράπεζες.
Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων συζητήθηκαν και χθες στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και Οικονομίας, Ευ. Τσακαλώτου και Γ. Σταθάκη, με τους πιστωτές χωρίς να ληφθούν αποφάσεις, με τις πληροφορίες, ωστόσο, να επιμένουν ότι οι πιστωτές απορρίπτουν την πρόταση για τη δημιουργία «κακής» τράπεζας.