Υπό ασφυκτικό πλαίσιο και αυστηρά χρονοδιαγράμματα ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα ο έλεγχος που θα κρίνει το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Οι σύμβουλοι που έχουν επιλεγεί θα έχουν πρόσβαση στους φακέλους πάνω από 4.000 επιχειρήσεων και περίπου 2.000 στεγαστικών δανείων, με στόχο το «ξεσκόνισμα» του δανειακού χαρτοφυλακίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ενόψει της κεφαλαιοποίησης.
Οι επόπτες θα τρέξουν σχεδόν παράλληλα και τις δύο ασκήσεις, δηλαδή τόσο την αξιολόγηση του δανειακού χαρτοφυλακίου όσο και τα stress tests, με στόχο τα αποτελέσματα να έχουν εξαχθεί το αργότερο έως τα τέλη Οκτωβρίου και η ανακεφαλαιοποίηση να έχει ολοκληρωθεί αυστηρά πριν από τα τέλη του χρόνου. Στόχος να αποφευχθεί η εφαρμογή της Οδηγίας για το bail in, δηλαδή το «κούρεμα» μετόχων, ομολογιούχων και εντέλει καταθετών άνω των 100.000 ευρώ, που ψηφίστηκε πρόσφατα από το ελληνικό Κοινοβούλιο και τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του 2016.
Σφιχτά χρονοδιαγράμματα
Μολονότι μέχρι την καταληκτική ημερομηνία του Δεκεμβρίου μεσολαβούν τέσσερις μήνες, τα χρονοδιαγράμματα δημιουργούν συνθήκες πίεσης στις τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο προγραμματισμός είναι τόσο αυστηρός, που προβλέπει ότι ο έλεγχος του δανειακού χαρτοφυλακίου με τα στοιχεία που αναφέρονται στις 30 Ιουνίου θα τρέξει παράλληλα με τα stress tests, που ουσιαστικά θα στρεσάρουν τα αποτελέσματα σε βάθος διετίας με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη. Ετσι, η έναρξη των stress tests έρχεται ουσιαστικά ένα βήμα νωρίτερα, και τα πρώτα στοιχεία θα ξεκινήσουν να αντλούνται ακόμα και μέσα στον Δεκαπενταύγουστο, με στόχο έως το τέλος Οκτωβρίου να έχουν εξαχθεί τα συμπεράσματα και από τις δύο ασκήσεις και να δημοσιευθούν τα αποτελέσματα. Ο χρόνος που απομένει στη συνέχεια θεωρείται επαρκής, με δεδομένο ότι η απαρτία που απαιτείται για την έγκριση της αύξησης ήδη από την πρώτη γενική συνέλευση, μπορεί να εξασφαλιστεί σχετικά εύκολα, τουλάχιστον για τις τράπεζες στις οποίες το Δημόσιο ελέγχει μεγάλα ποσοστά, όπως η Alpha, η Εθνική και η Πειραιώς, με μερίδιο 66%, 63% και 67% αντίστοιχα. Πιο δύσκολο σκέλος θεωρείται ο καθορισμός των όρων της ανακεφαλαιοποίησης που θα κρίνουν τη συμμετοχή ιδιωτών.
Στα επιτελεία των τραπεζών διατυπώνεται έντονη η αγωνία για το ύψος του… λογαριασμού που θα προκύψει και το ενδεχόμενο οι τελικές ανάγκες να προσδιοριστούν πάνω από τα 10-15 δισ. ευρώ, που είναι σήμερα οι εκτιμήσεις. Το τελικό ύψος θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, από τις παραδοχές για τα μακροοικονομικά σενάρια, δηλαδή την ύφεση της οικονομίας και το ύψος της ανεργίας, που θα κρίνουν την ικανότητα των νοικοκυριών να αποπληρώνουν τις οφειλές τους και των επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
Στο μικροσκόπιο του ελέγχου για την ποιότητα του χαρτοφυλακίου (Asset Quality Review) μπαίνουν τα επιχειρηματικά δάνεια, που θα αξιολογηθούν μέσα από ένα δείγμα περίπου 1.000 δανείων ανά τράπεζα. Τα κλιμάκια των ελεγκτών, υπό την καθοδήγηση του SSM (Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός), της ΕΚΤ αλλά και της ΤτΕ, θα εξετάσουν φάκελο φάκελο τα δάνεια προς τις μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και ένα σημαντικό δείγμα μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αξιολογώντας τα οικονομικά στοιχεία των πιστούχων, με βασικότερο το περιθώριο EBITDA, δηλαδή την ικανότητα της επιχείρησης να αποπληρώνει τα δάνειά της από την κερδοφορία της.
Αντίστοιχα, το δείγμα των στεγαστικών δανείων –περίπου 500 ανά τράπεζα– που θα αντληθεί από το σύνολο του χαρτοφυλακίου, με κριτήρια το ύψος του δανείου, το είδος του ακινήτου, τη συμπεριφορά του δανειολήπτη πριν ή μετά τη ρύθμιση, εφόσον έχει ενταχθεί σε τέτοια, θα αναχθεί στον συνολικό πληθυσμό των δανείων, προκειμένου να αξιολογηθεί η επάρκεια των προβλέψεων που έχουν πάρει οι τράπεζες. Στην άσκηση θα προσμετρηθεί η πτώση των τιμών των ακινήτων που, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό το 2015, απομειώνοντας περαιτέρω τα collaterals που έχουν στη διάθεσή τους οι τράπεζες.