Οι δαπάνες για αμοιβές προσωπικού, για ταξίδια και μετακινήσεις, για χρηματοδοτική μίσθωση, ο ΦΠΑ, οι εισφορές σε είδος, οι αποσβέσεις παγίων, οι επιταγές, οι κρατήσεις υπέρ τρίτων, όπως και οι δαπάνες για προκαταβολές, είναι μεταξύ αυτών που μπορούν, κάτω από προϋποθέσεις, να επιχορηγηθούν ή να επιδοτηθούν στο πλαίσιο μιας παραγωγικής επένδυσης, δημόσιας ή ιδιωτικής, από τα διαρθρωτικά ταμεία μέσω του νέου ΕΣΠΑ.
Η επιδότηση με αυτό τον τρόπο μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο μέρος της επένδυσης, αλλά σε κάθε περίπτωση προϋποθέτει την τήρηση αυστηρών κριτηρίων τόσο σε ό,τι αφορά την παραγωγική επένδυση όσο και τις πρόσθετες δαπάνες. Οι προϋποθέσεις αυτές περιγράφονται στην απόφαση του υπουργείου Οικονομίας για τους εθνικούς κανόνες επιλεξιμότητας των προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων ότι για να είναι μια δαπάνη επιλέξιμη, πρέπει η πληρωμή να έχει γίνει από την 1η Ιανουαρίου 2014 έως και την 31η Δεκεμβρίου του 2023. Πρόκειται για την περίοδο που καλύπτει το νέο ΕΣΠΑ, το οποίο τυπικά ξεκίνησε το 2014 και φθάνει έως το 2020, με πρόσθετη τριετή περίοδο επέκτασης. Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση, μη επιλέξιμες για συνεισφορά από τα διαρθρωτικά ταμεία είναι:
• Οι χρεωστικοί τόκοι, τα έξοδα συναλλάγματος και οι χρεωστικές συναλλαγματικές διαφορές, καθώς και τα λοιπά καθαρά χρηματοοικονομικά έξοδα του δικαιούχου.
• Οι χρεωστικοί τόκοι εκτός επιχορηγήσεων που δίνονται υπό τη μορφή επιδότησης επιτοκίου ή επιδότησης προμηθειών εγγύησης.
• Η δαπάνη για την αγορά μη οικοδομημένης γης για ποσό που υπερβαίνει το 10% των συνολικών επιλέξιμων δαπανών. Το όριο αυτό αυξάνεται στο 15% για εγκαταλελειμμένες και πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν κτίρια.
Αντίθετα, μεταξύ των επιλέξιμων δαπανών είναι ο ΦΠΑ, εφόσον ο δικαιούχος δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης και εφόσον βαρύνει δαπάνες που χρησιμοποιούνται για την άσκηση εξαιρούμενων ή απαλλασσόμενων του ΦΠΑ δραστηριοτήτων του δικαιούχου. Αντίθετα, δεν είναι επιλέξιμη δαπάνη ο ΦΠΑ που μπορεί να ανακτηθεί με οποιονδήποτε τρόπο ακόμη και αν δεν ανακτάται από τον δικαιούχο.
Η απόφαση περιγράφει και τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες η αρμόδια αρχή μπορεί να απαιτήσει την επιστροφή της χρηματοδότησης, δηλαδή να ξεκινήσει τη διαδικασία της δημοσιονομικής διόρθωσης ή ανάκτησης των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών, όπως χαρακτηρίζονται στην κοινοτική ορολογία.
Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, μια επένδυση σε υποδομή ή παραγωγική επένδυση επιστρέφει τη συνεισφορά των διαρθρωτικών ταμείων εάν εντός πέντε ετών από την τελική πληρωμή στον δικαιούχο λάβει χώρα κάτι από τα παρακάτω:
• Παύση ή μετεγκατάσταση μιας παραγωγικής δραστηριότητας εκτός περιοχής.
• Αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ενός στοιχείου υποδομής, η οποία παρέχει σε μια εταιρεία ή δημόσιο οργανισμό αδικαιολόγητο πλεονέκτημα.
• Μεταβολή που επηρεάζει τη φύση, τους στόχους ή τους όρους υλοποίησης και που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπονόμευση των αρχικών στόχων της.
Το χρονικό περιθώριο των πέντε ετών μειώνεται σε τρία έτη όταν πρόκειται για περιπτώσεις που αφορούν διατήρηση επενδύσεων ή θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν από μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Αντίστοιχα, ο δικαιούχος επιστρέφει τη συνεισφορά των διαρθρωτικών ταμείων εάν, εντός δέκα ετών από την τελική πληρωμή, η παραγωγική δραστηριότητα μεταφέρεται εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την εξαίρεση ο δικαιούχος να είναι μικρομεσαία επιχείρηση.
Οι δαπάνες που πραγματοποιεί κάποια ιδιωτική επιχείρηση πρέπει να είναι πραγματικές, δηλαδή να αντιστοιχούν σε πληρωμές που έχουν πραγματοποιηθεί από τους δικαιούχους και δικαιολογούνται από τους όρους και τους στόχους των εγκεκριμένων πράξεων. Αντίστοιχα, πρέπει να είναι και εύλογες, δηλαδή να υπάρχουν αντικειμενικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι δεν υπερβαίνουν τις τρέχουσες τιμές της αγοράς.
Στη βάση αυτή πραγματικές δαπάνες θεωρούνται και οι επιταγές ή άλλες μορφές ανάληψης υποχρέωσης, αλλά μόνο μετά την εξαργύρωσή τους και όχι κατά την παράδοσή τους. Οι πληρωμές πρέπει να αποδεικνύονται μέσω της κίνησης διακριτού λογαριασμού που τηρείται στην ΤτΕ ή σε εμπορική τράπεζα.