Το μεταναστευτικό πρόβλημα αναδεικνύεται σήμερα στο υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα για την Ευρώπη. Οχι για τη βαθιά ανθρωπιστική του διάσταση μόνο, αλλά και για την καθαρά πολιτική του, αφού επί της ουσίας θέτει την Ευρώπη –τη δομή και τη συνοχή της– σε μια νέα δοκιμασία. Πράγματι, η Ευρώπη, έπειτα από τη βαθιά οικονομική κρίση που ακόμη δεν έχει ξεπεράσει, δείχνει και σε αυτό το μέτωπο πολιτικά ελλιπής και απροετοίμαστη. Το μεταναστευτικό είναι μία ακόμη μεγάλη πρόκληση, η οποία αποδεικνύει πόσο πολύ χρειάζεται η πολιτική Ευρώπη, η πραγματικά ενιαία δηλαδή Ευρώπη. Καταρχάς, το μεταναστευτικό πρόβλημα διχάζει πάλι τη Γηραιά Ηπειρο. Μετά την οικονομική κρίση, που τη χώρισε σε Βορρά και Νότο, τώρα τη διασπά, από πλευράς θέσεων και νοοτροπίας, σε Δύση και Ανατολή. Εξάπτει εθνικισμούς, λαϊκισμούς και φοβίες αδικαιολόγητες, υπονομεύοντας την ίδια την πεμπτουσία της Ευρώπης, την αλληλεγγύη ως βάση και την ανοικτή κοινωνία ως επιλογή. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κράτη-μέλη της Ενωσης που προέρχονται από το πάλαι ποτέ Ανατολικό Μπλοκ εκφράζονται αρνητικά σχετικά με την προοπτική ενσωμάτωσης των προσφύγων. Σε αντίθεση με τις θέσεις των πιο προηγμένων πολιτικά και οικονομικά χωρών μελών της Ενωσης. Επειδή ίσως οι χώρες του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού» έμαθαν να ζουν κλειστοφοβικά, και αυτό ακόμη δεν το έχουν αποβάλει. Ή επειδή ενδεχομένως το πολιτικά φιλελεύθερο αφήγημα της Ευρώπης δεν αποτελεί μια βαθιά πεποίθηση για όλους και έχει ισχύ όσο διαρκεί η ευημερία…
Η Ευρώπη χρειάζεται να εμπεδώσει μία κοινή κουλτούρα, μία κοινή πολιτική για το μεταναστευτικό πρόβλημα, το οποίο έχει πολλαπλές διαστάσεις για την ίδια. Την ανθρωπιστική, την πολιτική, όπως σχολιάσαμε, αλλά επίσης και την οικονομική . Είναι αστείο να συζητούμε εάν η Ευρώπη –των σχεδόν 500 εκατομμυρίων– μπορεί ή δεν μπορεί να εντάξει στους κόλπους της, για παράδειγμα τρία ή πέντε εκατομμύρια μετανάστες. Οπως είναι αστείο να συζητάμε εάν η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί ή δεν μπορεί σήμερα να εφαρμόσει μία ενιαία γραμμή πάνω σε ένα τόσο ζωτικό και φλέγον ζήτημα. Τι θα γίνει, θα μαντρωθεί ξανά η Ευρώπη; Είναι ντροπή! Αλλά, εκτός αυτού, είναι επίσης αστείο η γερασμένη Ευρώπη να μην μπορεί να διαχειριστεί και αυτήν την κρίση ως ευκαιρία και να πάρει αποφάσεις γενναίες και για τη δική της εξέλιξη και το δικό της καλό. Την ώρα που το δημογραφικό πρόβλημα οξύνεται, οι μετανάστες αποτελούν ένα καινούργιο στοιχείο για την οικονομία, φρέσκες δυνάμεις. Νέοι άνθρωποι οι περισσότεροι, που διψούν για δουλειά.
Δεν έχουν μόνο αυτοί ανάγκες και δικαίωμα τόπου (μιλάμε κυρίως για τους πρόσφυγες της Συρίας), έχουν ανάγκη νέων εργαζομένων και πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες.
Η Ευρώπη, λοιπόν, πρέπει να αποκτήσει την ενιαία πολιτική της ομοσπονδιακή οντότητα. Το μεταναστευτικό είναι μία ακόμη αφορμή για να κινηθεί προς τα εμπρός. Και γρήγορα, γιατί, εκτός των άλλων, η κατάσταση αυτή πυροδοτεί πάλι τον εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό. Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να επιλύει άμεσα και ενιαία τα προβλήματά της. Να τα τελειώνει, να μην τα αφήνει άλυτα επί μακρόν.
Κακοφορμίζουν και την υπονομεύουν επικίνδυνα.
