• Ο μηχανισμός χρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (European Fund for Strategic Investments, EFSI), γνωστός και ως «πακέτο Juncker», αποσκοπεί στην κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων για τη χρηματοδότηση στρατηγικής σημασίας επενδύσεων, έτσι ώστε να συνδράμει στην κάλυψη του επενδυτικού κενού που υπάρχει σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Ο μηχανισμός στοχεύει στη διάχυση επενδύσεων ύψους 315 δισ. ευρώ, ενισχύοντας σειρά από κλάδους, όπως των μεταφορών, ενέργειας, ψηφιακών υποδομών, εκπαίδευσης και κατάρτισης, υγείας, έρευνας και ανάπτυξης, τεχνολογιών πληροφορικής και καινοτομίας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, περιβάλλοντος, αστικών και κοινωνικών έργων, αλλά και την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η χορήγηση της χρηματοδότησης θα έχει τη μορφή χρηματοδοτικών εργαλείων (δανεισμό, παροχή εγγυήσεων) προς επιλέξιμες επιχειρήσεις και οργανισμούς, ενώ θα διαπνέεται από ευνοϊκούς όρους (χαμηλότοκο δάνειο, μεγάλη διάρκεια αποπληρωμής, περιορισμένες εγγυήσεις από πλευράς επενδυτή).
• Το πακέτο Γιούνκερ υπολογίζεται να χρηματοδοτήσει στην Ελλάδα επενδυτικά έργα με προϋπολογισμό από 15 εκατ. ευρώ έως 80 εκατ. ευρώ. Η συνολική ενίσχυση είναι δυνατό να ανέλθει στα 500 εκατ. ευρώ έως το έτος 2020, προσφέροντας ουσιαστικές δυνατότητες ανάπτυξης και εξόδου από την οικονομική κρίση. Ωστόσο, μια τέτοια προοπτική απαιτεί προηγουμένως να γίνουν άμεσα συγκεκριμένα βήματα προετοιμασίας, όπως:
1. Η ενημέρωση ιδιωτών και λοιπών εμπλεκομένων (π.χ. δημοσίων επιχειρήσεων) για τις δυνατότητες και τα κριτήρια χρηματοδότησης μέσω του πακέτου Γιούνκερ. Το υπουργείο Οικονομίας θα πρέπει άμεσα να βοηθήσει στον εντοπισμό έργων (κυρίως ιδιωτικών ή συμπράξεων δημοσίου – ιδιωτικού τομέα) που έχουν τεχνική ωριμότητα, κοινωνικοοικονομική σκοπιμότητα, χρηματοοικονομική βιωσιμότητα και είναι σε θέση να επιτύχουν την απαραίτητη μόχλευση.
2. Η ενεργοποίηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των επενδυτικών ταμείων και η αντιμετώπιση των υφιστάμενων δυσλειτουργιών και των καθυστερήσεων που υπάρχουν σε πολλά επίπεδα (εφαρμογή ΕΣΠΑ, χρηματοδοτικών εργαλείων), καθώς και η ανάληψη του συντονισμού και της προώθησης της συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων φορέων από ένα κεντρικό σημείο «επαφής». Μόνο μέσα από μια «ολοκληρωμένη» προώθηση των επενδύσεων, από τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, την επίτευξη συμπληρωματικότητας των διαθέσιμων πόρων και την κινητοποίηση στοχευόμενων ιδιωτικών και δημοσίων φορέων είναι εφικτή η αναπτυξιακή «ενεργοποίηση» της ελληνικής οικονομίας.
3. Επειδή το πακέτο Γιούνκερ έχει ξεκινήσει να υλοποιείται στα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. από τον περασμένο Ιούλιο, το υπουργείο Οικονομίας πρέπει άμεσα να αναπτύξει επικοινωνία και συνεργασία με το European Investment Advisory Hub προκειμένου να προωθήσει τα νέα επενδυτικά έργα.
• Η λειτουργία του μηχανισμού βασίζεται κυρίως στη μόχλευση που επιτυγχάνεται μέσω της προσέλκυσης δημοσίων και ιδιωτικών πόρων για την υλοποίηση ιδιωτικών κυρίως επενδύσεων. Είναι απόρροια της γενικότερης φιλοσοφίας που υπάρχει σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και αποσκοπεί στη μετάβαση από τη χρηματοδότηση με τη μορφή επιχορηγήσεων στη χρηματοδότηση επιστρεπτέων ενισχύσεων.
• Χαρακτηριστικό στοιχείο του νέου αυτού τρόπου χρηματοδότησης είναι ο ανακυκλούμενος χαρακτήρας του. Ειδικότερα, σε αντίθεση με τις επιδοτήσεις, η χορηγούμενη ενίσχυση επιστρέφεται, με αποτέλεσμα οι πόροι να δύναται να επαναχρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση πρόσθετων επενδύσεων. Λόγω ακριβώς του ανακυκλούμενου χαρακτήρα της, δύναται με ένα δεδομένο μέγεθος πόρων να χρηματοδοτήσει μεγαλύτερο αριθμό έργων σε σχέση με την περίπτωση των επιχορηγήσεων. Επιπροσθέτως, δύναται να προκαλέσουν μικρότερη δημοσιονομική επιβάρυνση, καθώς δεν φέρουν τη μορφή επιχορήγησης, αλλά (μακροχρόνιας) απαίτησης.
• Η παροχή φοροελαφρύνσεων εντάσσεται στην ίδια φιλοσοφία, η οποία, σε αντίθεση με την παροχή χρηματοδοτικών κινήτρων, επιτρέπει την ενίσχυση των επενδύσεων χωρίς άμεσες ταμειακές εκροές πόρων. Η παροχή φοροελαφρύνσεων και φοροαπαλλαγών, οι οποίες μπορεί να έχουν τη μορφή συμψηφισμού φορολογικών υποχρεώσεων ή και μείωσης της επιβάρυνσης από ασφαλιστικές εισφορές, θα επιτρέψει την ενίσχυση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων χωρίς να απαιτείται η άμεση εκροή πόρων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
• Διεθνώς οι πρακτικές φοροελαφρύνσεων περιορίζουν το κόστος παρακολούθησης και ελέγχου των ενισχυόμενων επενδύσεων από πλευράς Δημοσίου, δημιουργούν αυξημένα κίνητρα στον ιδιώτη για επίτευξη κερδοφορίας σε μια επένδυση, ενώ συγχρόνως ελαχιστοποιούν τις στρεβλώσεις που προκαλούνται στην αγορά από τις άμεσες επιχορηγήσεις. Επιπροσθέτως, η προώθησή τους έναντι επιχορηγήσεων ελαχιστοποιεί τις συναλλαγές μεταξύ επενδυτή και Δημοσίου, με ευδιάκριτα σχετιζόμενα οφέλη για τη διαφανή λειτουργία της οικονομίας.
• Η Ελλάδα οφείλει άμεσα να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες χρηματοδότησης που παρέχει το πακέτο Γιούνκερ. Λαμβανομένης υπ’ όψιν της δημοσιονομικής στενότητας και των ζητημάτων που υπάρχουν σε επίπεδο εγχωρίου τραπεζικού δανεισμού, είναι απολύτως απαραίτητη η προώθηση της πρόσβασης σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης, η οποία, όμως, απαιτεί σχέδιο, προετοιμασία, γνώση και κυρίως (πολιτική) συνέπεια.
Πηγή: Grant Thornton