Προσπάθεια μέχρι και την τελευταία στιγμή να προσδώσει ένα περισσότερο «κοινωνικό χαρακτήρα» στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2016 καταβάλει το οικονομικό επιτελείο, ενώ χθες το Euroworking Group (EWG) οριστικοποίησε τη λίστα των πρώτων προαπαιτούμενων μέτρων που θα πρέπει να ψηφιστούν έως τις 15 Οκτωβρίου για να εκταμιευτούν περίπου 2 δισ. ευρώ. Η λίστα είναι εκτενής και ο χρόνος περιορισμένος, αλλά τη βασική τους ανησυχία εξέφρασαν τα μέλη του EWG κυρίως για τη δεύτερη «ιδιαίτερα απαιτητική» λίστα προαπαιτουμένων που θα ακολουθήσει αμέσως μετά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος θέλει να περιλάβει στο προσχέδιο του προϋπολογισμού μέτρα με θετικό κοινωνικό πρόσημο, ως αντιστάθμισμα στα ήδη γνωστά φορολογικά μέτρα του επόμενου έτους που θα επιβαρύνουν τους πολίτες. Δηλαδή, παρεμβάσεις που θα ανακουφίζουν κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα.
Ωστόσο, ακόμα και σήμερα δεν είναι σαφές εάν τελικά το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού -που θα κατατεθεί τη Δευτέρα στη Βουλή- θα έχει διαφορές με όσα προβλέπονται στο Μνημόνιο που ψηφίστηκε τον Αύγουστο. Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα προβλέπει ύφεση 2,3% και 1,3% για φέτος και το 2016, αντίστοιχα, ενώ ο στόχος για φέτος είναι να επιτευχθεί πρωτογενές έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ και για το 2016 πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ.
Το οικονομικό επιτελείο προσπάθησε τις προηγούμενες ημέρες να αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις για το ΑΕΠ ώστε να χρειάζονται λιγότερα μέτρα για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Ομως, οι θεσμοί ενημέρωσαν το υπουργείο Οικονομικών ότι δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν ακόμα σε νέα ασφαλή εκτίμηση για την ύφεση φέτος και το δημοσιονομικό περιβάλλον. Και αυτό γιατί:
• Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία προς το παρόν για την πορεία της οικονομίας μετά την επιβολή των μέτρων περιορισμού στην κίνηση κεφαλαίων, που ξεκίνησαν τον Ιούλιο. Οπότε δεν μπορεί να υπάρξει ασφαλής πρόβλεψη για το εάν η ύφεση θα είναι τελικά μικρότερη, όπως υποστηρίζει το υπουργείο Οικονομικών.
• Δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί πλήρως όλα τα μέτρα που ψηφίστηκαν, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διαπιστωθεί εάν επιτυγχάνεται ο στόχος για πρωτογενές έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ το 2015 ή προκύπτει νέο δημοσιονομικό «κενό». Πάντως, το οικονομικό επιτελείο θεωρεί ότι εφόσον εφαρμοστούν τα συμφωνημένα μέτρα, τότε μπορεί να υπάρξει ακόμα και ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα φέτος.
Για τους λόγους αυτούς και με δεδομένο ότι υπάρχει χρόνος για αλλαγές στους στόχους του Μνημονίου μέσω του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και του τελικού κειμένου του προϋπολογισμού, η προσπάθεια αναθεώρησης επί τα βελτίω των στόχων παραπέμφθηκε στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Φαίνεται, όμως, ότι ο κ. Τσακαλώτος θέλει από τώρα να στείλει ένα μήνυμα της πολιτικής που θα ακολουθήσει και επεξεργάζεται μέχρι και την τελευταία στιγμή μέτρα ελάφρυνσης των περισσότερο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Ωστόσο, υπάρχουν προβλήματα που δεν καθιστούν εύκολη την άμεση αλλαγή οικονομικής πολιτικής. Για όποιο μέτρο ελάφρυνσης προστίθεται στον προϋπολογισμό του 2016, θα πρέπει να υπάρχει και ένα άλλο –ισοδύναμο– που θα διασφαλίζει ότι ο στόχος του προϋπολογισμού (πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ για το 2016) δεν θα τεθεί σε κίνδυνο.
Το έργο γίνεται ακόμα δυσκολότερο, αφού άλλα υπουργεία δεν έχουν ακόμα προτείνει αξιόπιστα ισοδύναμα μέτρα για τη μη εφαρμογή των όσων έχουν συμφωνηθεί. Για παράδειγμα, δεν έχει ακόμα εξευρεθεί και ποσοτικοποιηθεί κάποιο μέτρο για τη μη επιβολή του συντελεστή ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση, ενώ δεν έχουν παρουσιασθεί και αντιπροτάσεις για να μη γίνουν οι περικοπές στις φετινές αμυντικές δαπάνες κατά 100 εκατ. ευρώ και στις δαπάνες του 2016 κατά 400 εκατ. ευρώ.
Πάντως, όλα αυτά τα ζητήματα θα αποτελέσουν θέμα διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς. Ενδεχομένως την εβδομάδα αυτή να επισκεφθεί την Αθήνα κλιμάκιο τεχνοκρατών των δανειστών για να ξεκινήσουν τις συζητήσεις με στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης και διοίκησης. Οι επικεφαλής, όμως, των θεσμών αναμένονται -εκτός απρόοπτου- μετά τις 20 του μήνα στην Ελλάδα, με στελέχη των πιστωτών της χώρας να θεωρούν ότι ο στόχος να ολοκληρωθεί ο έλεγχος έως τις 15 Νοεμβρίου, αν και μονόδρομος, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
Χθες, το EWG προσδιόρισε το πρώτο πακέτο των προαπαιτούμενων μέτρων που θα πρέπει να εφαρμόσει η Ελλάδα έως τις 15 Οκτωβρίου για να λάβει την υποδόση των 2 δισ. ευρώ. Σε αυτό το πακέτο περιλαμβάνονται οι δράσεις του Μνημονίου για τον Αύγουστο που δεν ψηφίστηκαν τότε (κυρίως αφορά σε ενέργειες στον τραπεζικό κλάδο), τα μέτρα του Σεπτεμβρίου και κάποιες παρεμβάσεις του Οκτωβρίου. Ολα αυτά θα «ξεκλειδώσουν» περί τα 2 δισ. ευρώ.
Ενώ αυτά τα πρώτα προαπαιτούμενα θεωρούνται «βατά», στο χθεσινό EWG εκφράστηκε και ιδιαίτερη ανησυχία, κυρίως από την πλευρά του ΔΝΤ, για το δεύτερο πακέτο προαπαιτουμένων που θα ακολουθήσει μετά την εκπλήρωση του πρώτου. Και αυτό γιατί εκτός από τη δυσκολία των μέτρων που θα περιλαμβάνει τις βασικές μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό, τη φορολόγηση των αγροτών αλλά και μεταρρυθμίσεις που θα αφορούν τους ένστολους, θα συμπέσει και με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης δημιουργώντας ένα πολύ μεγάλο όγκο εργασίας. Συγχρόνως σε αυτή τη δεύτερη υποδόση αναμένεται να περιλαμβάνονται και όλες οι τραπεζικές μεταρρυθμίσεις («κόκκινα» δάνεια κ.λπ.) που θα επιτρέψουν πρόσβαση στα κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. «Ολα αυτά πρέπει να έχουν γίνει μέχρι τις 15 Νοεμβρίου και μια σειρά αξιωματούχων (στο EWG) εξέφρασε την ανησυχία τους για το κατά πόσο είναι εφικτό κάτι τέτοιο», λέει αξιωματούχος στην «Κ». Τέλος, κατά τη διάρκεια του χθεσινού EWG δεν έγινε καμία συζήτηση για το χρέος.
Ελλειμματικοί δημόσιοι φορείς
Σημαντική διεύρυνση κατέγραψε η «τρύπα» στους προϋπολογισμούς των φορέων της γενικής κυβέρνησης το δεύτερο τρίμηνο του έτους, έναντι του πρώτου τριμήνου του 2015. Παράλληλα, σχεδόν 4 στους 5 φορείς παρουσίασαν απόκλιση από τους στόχους τους υψηλότερη του 10%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, συνολικά ο προϋπολογισμός των 55 φορέων της γενικής κυβέρνησης με προϋπολογισμό άνω των 10 εκατ. ευρώ εκτροχιάστηκε κατά 397 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2015. Το ίδιο ποσό κατά το πρώτο τρίμηνο ήταν 110 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, μέσα σε τρεις μήνες η απόκλιση αυξήθηκε κατά 260%.
Από τους 55 φορείς της γενικής κυβέρνησης, απόκλιση υψηλότερη του 10% από τον στόχο που είχαν για το πρώτο εξάμηνο παρουσίασαν οι 42 φορείς. Τη μεγαλύτερη «τρύπα» κατέγραψε το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), η οποία ανήλθε στα 142 εκατ. ευρώ, ενώ ακολούθησε το Πράσινο Ταμείο με 93,8 εκατ. ευρώ. Ειδικά για το Πράσινο Ταμείο, το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι η απόκλιση αποδίδεται στις μειωμένες εισπράξεις των δόσεων τακτοποίησης αυθαίρετων κτισμάτων. Από την άλλη πλευρά, 11 φορείς κατέγραψαν απόκλιση μικρότερη του 10% ή ακόμα και υπεραπόδοση έναντι του στόχου που είχαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ΚΕΕΛΠΝΟ, που παρουσίασε υπέρβαση έναντι του στόχου του κατά 8,6 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, δύο φορείς της γενικής κυβέρνησης δεν απέστειλαν ακόμη στοιχεία για το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Πρόκειται για το ΕΤΕΑΝ και το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων.