Ενας εργαζόμενος στην Αθήνα αμείβεται με λιγότερα από το ένα τρίτο από όσα θα κέρδιζε εάν εργαζόταν στη Νέα Υόρκη, στην ίδια θέση. Ωστόσο, το κόστος διαβίωσής του στην Ελλάδα ισούται με τα δύο τρίτα αυτού της αμερικανικής μητρόπολης. Εργάζεται δε ετησίως για να κερδίσει αυτά τα εισοδήματα περισσότερο από ό,τι ένας Γερμανός που ζει στη Φρανκφούρτη και λαμβάνει πέντε εργάσιμες μέρες τον χρόνο λιγότερη άδεια από ό,τι εάν εργαζόταν στη γερμανική τραπεζική πρωτεύουσα.
Ο μέσος Αθηναίος δουλεύει όμως περισσότερο και από κάποιον που κατοικεί στη Λισσαβώνα, στο Δουβλίνο, στη Μαδρίτη, «μνημονιακές» πρωτεύουσες όλες, ή τη Ρώμη. Ο Ιταλός μάλιστα απολαμβάνει 32 ημέρες κανονική άδεια ετησίως έναντι 23 ημερών του Ελληνα. Υπάρχουν βέβαια πολλές πόλεις με πολύ πιο δύσκολες συνθήκες εργασίας και αμοιβών από ό,τι η Αθήνα για να ζει κανείς, αλλά αφορούν στη συντριπτική τους πλειονότητα χώρες του λεγόμενου αναπτυσσόμενου κόσμου. Ακόμη όμως και μεταξύ συγκρίσιμων ευρωπαϊκών πόλεων, όπως η Μαδρίτη, οι διάφορες είναι σημαντικές. Ενας Αθηναίος χρειάζεται να εργαστεί 20 λεπτά της ώρας για να κερδίσει τα χρήματα που θα δαπανήσει για να αγοράσει ένα κιλό ψωμί, όταν ο Ισπανός χρειάζεται μόλις 5 λεπτά.
Αυτά τα ενδιαφέροντα συγκριτικά στοιχεία για την Ελλάδα προκύπτουν, μεταξύ πολλών άλλων, από μια γρήγορη ανάγνωση της εκτενούς μελέτης της UBS «Prices & earnings 2015», που συνέταξε η μονάδα Wealth Management του ελβετικού οίκου και έδωσε στη δημοσιότητα πριν από λίγες ημέρες. Κατ’ ουσίαν η ετήσια μελέτη, η 16η του οίκου, μετράει διαθέσιμο εισόδημα και αγοραστική δύναμη, τα συγκρίνει διεθνώς και παρέχει κάποιους ποσοτικούς δείκτες που επηρεάζουν τη συνολικότερη ποιότητα ζωής.
Η Αθήνα εμφανίζεται στη 44η θέση μεταξύ των 71 πόλεων που περιλαμβάνει η εργασία της UBS όσον αφορά τη συνολική κατάταξή της με βάση τον «δείκτη τιμών» του οίκου. Ο δείκτης τιμών κόστους διαβίωσης υπολογίζεται με βάση τη σύνθεση ενός καλαθιού προϊόντων και υπηρεσιών αναφοράς, που εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει καταναλωτικές συνήθειες και όρους διαβίωσης μιας μέσης ευρωπαϊκής οικογένειας τριών ατόμων. Οι τιμές των 122 αυτών αγαθών και υπηρεσιών σταθμίζονται με βάση τη μηνιαία κατανάλωσή τους. Για παράδειγμα, η UBS υποθέτει ότι μια τριμελής οικογένεια στην Ευρώπη καταναλώνει σχεδόν 15 κιλά λαχανικά κάθε μήνα και αγοράζει έναν νέο ηλεκτρονικό υπολογιστή κάθε δυόμισι χρόνια. Οι τιμές αυτές συνθέτουν την επιμέρους μέτρηση και εμφανίζονται συγκριτικά με την πόλη αναφοράς που, για λόγους διεθνούς απήχησης της έκθεσης, είναι η Νέα Υόρκη.
Ετσι, για παράδειγμα, το κόστος διαβίωσης στην Αθήνα υπολογίζεται πως είναι το 58,9% αυτού της Νέας Υόρκης, το οποίο έχει τιμή 100%. Η ίδια διαδικασία εφαρμόζεται και για το κόστος διαβίωσης συμπεριλαμβανομένου του ενοικίου, που διαφοροποιεί την κατάταξη της κάθε πόλης ειδικά συγκριτικά με αυτές που έχουν ακμάζουσες αγορές ακινήτων. Οπότε, ενώ η Αθήνα έχει κόστος διαβίωσης 58,9% αυτού της Νέας Υόρκης, εάν συμπεριληφθούν οι δαπάνες για ενοικίαση κατοικίας υποχωρεί στο 47,5%. To μέσο μηνιαίο κόστος ενοικίασης ενός αξιοπρεπούς νεόδμητου διαμερίσματος, για μια οικογένεια τριών ατόμων, τεκμαίρεται από τους συντάκτες της έκθεσης της UBS πως στην Αθήνα είναι τα 770 δολάρια ή 690 ευρώ, περίπου. Είναι δηλαδή ακριβότερο από ό,τι είναι στη Λισσαβώνα, στη Βαρκελώνη, στη Λευκωσία, στο Βερολίνο, αλλά και στη Λυών και στο Μόντρεαλ. Τα ακριβότερα μηνιαία μισθώματα για ομοειδή διαμερίσματα καταγράφονται στη Νέα Υόρκη με 3.890 δολάρια, στο Λονδίνο με 2.360 δολάρια, στο Σικάγο με 2.210 δολάρια και στο Λουξεμβούργο με 2.130 δολάρια.
Ενδιαφέρον εμφανίζει και το κόστος μεταφοράς, με την Αθήνα να παρουσιάζεται ως έχουσα από τα χαμηλότερα κόμιστρα για μεταφορά με ταξί έναντι ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης, και ιδιαίτερα χαμηλό εισιτήριο δημόσιων συγκοινωνιών (λεωφορείο, τραμ και μετρό). Η συνολικότερη συγκριτική θεώρηση της έρευνας της UBS αποκαλύπτει πως όσοι ζουν στην Αθήνα βλέπουν τα τελευταία χρόνια την αγοραστική τους δύναμη να διολισθαίνει παρά τις αυξημένες ώρες εργασίας.
Χάσμα αποδοχών με την ίδια δουλειά
Στην Αθήνα το κόστος ζωής έχει υποχωρήσει σημαντικά. Το 2006 ήταν στο 89% αυτού της Νέα Υόρκης και το 2008 είχε υποχωρήσει στο 73%, το 2009 στο 72,7% και φέτος βρίσκεται πλέον βρίσκεται στο 58,9%. Ομως οι μισθοί έχουν υποχωρήσει επίσης πολύ σημαντικά. Το 2009 αντιστοιχούσαν στο 50%, περίπου, αυτών στη Νέα Υόρκη, αλλά σήμερα έχουν διολισθήσει κάτω από το 30% και συγκεκριμένα στο 29,9% και ακόμα περισσότερο εάν συνυπολογιστούν φόροι και ασφαλιστικές εισφορές. Και όλα αυτά βέβαια αφορούν όσους έχουν εργασία, αφού δεν φιλτράρονται για τα επίπεδα ανεργίας. Ομως στην Αθήνα η ανεργία υπολογίζεται επισήμως κοντά στο 25% ενώ στη Νέα Υόρκη τα επίπεδα ανεργίας βρίσκονται κάτω από τον εθνικό δείκτη των ΗΠΑ, που βρίσκεται στο 5,1%. Τα δεδομένα που χρησιμοποιεί η UBS για να προσδιορίσει τα συγκριτικά εισοδήματα των εργαζομένων προέρχονται από 16 διαφορετικά επαγγέλματα, που εκτείνονται από υπάλληλο τηλεφωνικού κέντρου και νοσηλευτή έως μηχανικό αυτοκινήτων και υπάλληλο τραπέζης. Για παράδειγμα, ο μέσος ετήσιος ακαθάριστος μισθός ενός χαμηλόβαθμου τραπεζικού υπαλλήλου στην Αθήνα προσδιορίζεται στα 20.219 δολάρια, στη Μαδρίτη στα 38.541 δολάρια, στη Φρανκφούρτη στα 48.490 δολάρια, στη Γενεύη στα 121.684 δολάρια και στη Νέα Υόρκη στα 53.000 δολάρια. Αντίστοιχα, ένας εργαζόμενος οικοδόμος στις κατασκευές στην Αθήνα κερδίζει ετησίως 10.073 δολ. και στη Μαδρίτη 21.992 δολάρια.
Στο Λουξεμβούργο οι «τυχεροί» καταναλωτές
Ποια ακριβώς οικονομική σχέση μπορεί να έχουν ένα κιλό ψωμί και ένα iPhone 6 με τις ώρες εργασίας των καταναλωτών και πόση διαφορά κόστους έχει η διανυκτέρευση σε κάποια από τις μεγαλουπόλεις του κόσμου αλλά και το κόστος μετακίνησης στους δρόμους της από μιαν άλλη;
Η έκθεση της UBS δίνει απαντήσεις σε αυτά και πολλά ακόμη ερωτήματα, που καταδεικνύουν ανάγλυφα τη διαμόρφωση των τιμών και του κόστους ζωής σε 71 πόλεις σε όλον τον πλανήτη. Η ελβετική τράπεζα παρακολουθεί αυτά τα δεδομένα από το 1971. Η φετινή είναι η 16η έρευνα και ολοκληρώθηκε στο διάστημα από το τέλος Μαρτίου μέχρι το τέλος Απριλίου 2015. Αναλύθηκαν περισσότερα από 68.000 στοιχεία που αφορούν 122 προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και εισοδήματα που καλύπτουν εύρος 15 επαγγελμάτων. Τα ευρήματα δείχνουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα, τρία χρόνια πριν. Για να είναι δυνατή η σύγκριση, χρησιμοποιήθηκε ως νομισματική βάση το δολάριο και ως πόλη αναφοράς η Νέα Υόρκη.
Η Ζυρίχη και η Γενεύη παραμένουν πάντως οι δύο ακριβότερες πόλεις του κόσμου και μάλιστα οι δείκτες τους (108,7 και 106,1 αντίστοιχα) έχουν γίνει ακριβότεροι σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση. Η Νέα Υόρκη (100) ακολουθεί, και την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν Οσλο (92,9) και Κοπεγχάγη (88). Στον αντίποδα βρίσκονται το Βουκουρέστι, η Σόφια και το Κίεβο.
Στην έκθεση φωτίζονται και οι επιπτώσεις που είχαν διάφορα πολιτικά και οικονομικά γεγονότα. Για παράδειγμα, η διολίσθηση του ευρώ και του γιεν σε σχέση με το δολάριο οδήγησε σε μεταβολές του κόστους ζωής στις πόλεις της Ευρωζώνης, όπως και στο Τόκιο. Το ίδιο αποτέλεσμα είχε και η σημαντική πτώση της νομισματικής ισοτιμίας σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες.
Οι δέκα κατώτεροι μεικτοί μισθοί εμφανίζονται σε Πεκίνο, Μέξικο Σίτι, Σόφια, Μανίλα, Κάιρο, Βομβάη, Νέο Δελχί, Ναϊρόμπι, Τζακάρτα και Κίεβο. Στη δεκάδα με τις υψηλότερες αμοιβές βρίσκονται Αμερική, Ευρώπη και Αυστραλία, και με τη σειρά οι πόλεις Ζυρίχη, Γενεύη, Λουξεμβούργο, Νέα Υόρκη, Μαϊάμι, Κοπεγχάγη, Σίδνεϊ, Οσλο, Λος Αντζελες και Σικάγο.
Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ασφαλώς και η αγοραστική δύναμη του κατοίκου κάθε πόλης. Με βάση σύγκρισης πάντα τη Νέα Υόρκη, που με μέτρηση 100 βρίσκεται στη 14η θέση, οι πρώτες τρεις πόλεις είναι κατά σειράν το Λουξεμβούργο, η Ζυρίχη και η Γενεύη. Στην έκτη θέση η Λευκωσία και στις τελευταίες 5 θέσεις: Μανίλα, Κάιρο, Κίεβο, Ναϊρόμπι και Τζακάρτα.
Στην κατάταξη της συνολικής δαπάνης για αγαθά και υπηρεσίες δεν υπάρχουν μεγάλες εκπλήξεις. Ζυρίχη και Γενεύη είναι οι μόνες που ξεπερνούν τη Νέα Υόρκη και κρατούν τα πρωτεία με τη Ζυρίχη να εμφανίζει κόστος ζωής κατά 185% υψηλότερο από το αντίστοιχο στο Κίεβο, τη φθηνότερη πόλη από τις συμμετέχουσες. Στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται ακόμη το Κάιρο, η Βουδαπέστη, το Βουκουρέστι και η Σόφια.
Μια νοικοκυρά που θα αγοράσει ένα καλάθι με τρόφιμα στη Νέα Υόρκη και θα πληρώσει 632 δολάρια, με τα ίδια χρήματα μπορεί να αγοράσει κάτι λιγότερο από ένα ίδιο καλάθι στη Ζυρίχη και κάτι περισσότερο από ένα καλάθι στο Λονδίνο, στο Τόκιο, στο Χονγκ Κονγκ και στο Πεκίνο. Στο Παρίσι και στη Φρανκφούρτη με το ίδιο ποσό αγοράζει μιάμιση φορά το ίδιο καλάθι, ενώ στη Βομβάη και στη Βαρσοβία αγοράζει δυόμισι καλάθια. Στις δαπάνες για ένδυση, οι ακριβότερες πόλεις είναι η Γενεύη, το Σικάγο, το Μιλάνο και το Ντουμπάι, όλες ακριβότερες από τη Νέα Υόρκη. Παραδόξως ίσως, Λονδίνο, Παρίσι και Ρώμη εμφανίζονται να απαιτούν χαμηλότερα ποσά για εφάμιλλη ένδυση των κατοίκων τους. Από τις φθηνότερες σε αυτόν τον τομέα πόλεις είναι οι Σαντιάγκο, Σάο Πάολο, Σόφια, Σαγκάη, Ρίγα, Πράγα, Οσλο, Νέο Δελχί, Ναϊρόμπι και Μόσχα. Η Κουάλα Λουμπούρ, με δείκτη 19,5, είναι η φθηνότερη.
Στον τομέα των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών η διασπορά των τιμών δεν ξεπερνά το 40%. Σεούλ, Τόκιο, Λουξεμβούργο, Λίμα, Μπουένος Αϊρες στις πρώτες θέσεις· Τζακάρτα, Γιοχάνεσμπουργκ, Ντουμπάι, Κάιρο, Μπογκοτά από τις τελευταίες. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια το Κίεβο, που κατατάσσεται πάνω από τη βάση (102,3).
Το ακριβότερο ενοίκιο θα το πληρώσει κάποιος στη Νέα Υόρκη (3.890 δολάρια). Με αρκετή διαφορά δεύτερο το Χονγκ Κονγκ (2.590), ενώ τρίτο έρχεται το Λονδίνο (2.360). Χαώδεις διαφορές με Βίλνιους, Πράγα, Βομβάη (550 δολάρια), το Κάιρο (500), το Ναϊρόμπι (480), τη Ρίγα (360), τη Σόφια (310) και την Τζακάρτα (260). Το ακριβότερο εισιτήριο λεωφορείου κοστίζει 4,63 δολάρια, στην Κοπεγχάγη, ενώ το φθηνότερο 0,37 δολάρια στο Νέο Δελχί και 0,38 στη Σαγκάη.