Στον αέρα βρίσκεται η πολυαναμενόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης. Ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά και το συνταξιοδοτικό «μοιραία αποτελεί στοιχείο της πρώτης αξιολόγησης». Η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει καταλήξει σε μια ολοκληρωμένη πρόταση που θα μπορεί να συγκεράσει τις μνημονιακές δεσμεύσεις με την κομματική γραμμή.
Οι υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και των ασφαλιστικών ταμείων δηλώνουν αδυναμία υλοποίησης βασικών παραμέτρων, όπως ο επανυπολογισμός των συντάξεων. Και οι θεσμοί ζητούν, εδώ και τώρα, απόλυτα κοστολογημένα μέτρα, ενώ απορρίπτουν το σχέδιο Κατρούγκαλου για κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης, που στην πράξη ανατρέπει την όποια προσπάθεια για αναλογικότερη σχέση εισφορών – παροχών.
Υπό τον φόβο να απορριφθεί η μεταρρύθμιση –είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό– και εντός Νοεμβρίου να ψηφιστούν από τη Βουλή σκληρά μέτρα όπως ο τριπλασιασμός των εισφορών στον ΟΓΑ, η δραματική μείωση της κρατικής χρηματοδότησης στο ΝΑΤ, η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές και η μεγαλύτερη αναλογικότητα μεταξύ εισφορών και συντάξεων, χωρίς κοινωνικά αντίμετρα ή πρόνοιες για την προστασία των χαμηλοσυνταξιούχων, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου, με τριπλό στόχο:
Ο πρώτος, αφορά τους ήδη συνταξιούχους και ακουμπά στη μνημονιακή υποχρέωση για περικοπές συντάξεων, που σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου κινούνται μεταξύ 700 και 900 εκατ. ευρώ. Το σχέδιο του κ. Κατρούγκαλου περιλαμβάνει τον επανυπολογισμό πάνω από 4 εκατ. συντάξεων, κύριων και επικουρικών, βάσει νέων ποσοστών αναπλήρωσης, τα οποία θα είναι χαμηλότερα από το 80% των συντάξιμων αποδοχών. Το εγχείρημα κρύβει νομικά κωλύματα, ενώ σύμφωνα με στελέχη των ασφαλιστικών οργανισμών, είναι και τεχνικά δύσκολο αν όχι αδύνατο. Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης επισημαίνουν ότι οι μειώσεις στις συντάξεις θα είναι μεγάλες, ενώ εκτιμούν ότι το μαχαίρι θα φθάσει βαθύτερα απ’ ό,τι αρχικά είχε σχεδιάσει το υπουργείο, ακουμπώντας και συντάξεις σημαντικά κάτω από τα 1.000 ευρώ.
Ο δεύτερος άξονας αφορά το νέο σύστημα, που σύμφωνα με την πρόταση του κ. Κατρούγκαλου θα περιλαμβάνει όλους τους νέους ασφαλισμένους. Θα αποτελείται από την εθνική σύνταξη, η οποία θα κυμαίνεται στα 390 ευρώ, θα είναι κοινή για όλους, θα καταβάλλεται σε όσους έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης και θα χρηματοδοτείται από τη γενική φορολογία. Και θα συμπληρώνεται από την ανταποδοτική σύνταξη βάσει των εισφορών του εργαζόμενου και του εργοδότη. Αυτή θα υπολογίζεται σύμφωνα με τα έτη ασφάλισης και ένα κυμαινόμενο ποσοστό αναπλήρωσης, αντιστρόφως ανάλογο με τις συντάξιμες αποδοχές. Ητοι, οι υψηλότερες αποδοχές θα οδηγούν σε χαμηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης.
Η «εσωτερική» κριτική που ασκείται στον δεύτερο άξονα αφορά το αν η κυβέρνηση της αριστεράς θα εισάγει κεφαλαιοποιητικά στοιχεία στο σύστημα, εάν δηλαδή θα μετατρέψει το σημερινό σύστημα, που είναι σύστημα καθορισμένων παροχών, σε σύστημα ατομικών λογαριασμών με νοητή κεφαλαιοποίηση, καθορισμένων εισφορών. Η «εξωτερική» κριτική αφορά στην ανατροπή της αναλογικότητας του νέου συστήματος υπέρ των χαμηλόμισθων και εις βάρος των υψηλόμισθων. Στην πράξη, η κριτική αυτή έρχεται από τους εκπροσώπους των θεσμών και εκτιμάται ότι μπορεί να ανατρέψει τον συνολικό σχεδιασμό της κυβερνητικής προσπάθειας. Θεωρεί ότι η ύπαρξη σταθερής βασικής σύνταξης, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, σε συνδυασμό με τη διαφοροποίηση των ποσοστών αναπλήρωσης εις βάρος των υψηλόμισθων, ανατρέπει την όποια προσπάθεια για ανταποδοτικότερη σχέση εισφορών – παροχών.
Ο τρίτος άξονας αποτελεί σχεδόν… ανεξερεύνητο πεδίο, καθώς κανείς δεν γνωρίζει τον τρόπο μετάβασης από το παλαιό σύστημα στο νέο, ενώ αναπάντητο παραμένει και το ερώτημα «ποιος θα πληρώσει το κόστος μετάβασης;». Η κυβέρνηση θα πρέπει εδώ να αποφασίσει εάν η επιβολή ενός νέου φόρου – πόρου θα μπορούσε να δώσει τις απαντήσεις που χρειάζονται…
Με δεδομένα τα παραπάνω, η κυβέρνηση δεν αποκλείεται να επιδιώξει την ψήφιση νόμου – πλαισίου, ο οποίος θα εξειδικευθεί με υπουργικές αποφάσεις έως το τέλος του χρόνου.