Αυστηρότερο γίνεται το πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς και για τους δανειολήπτες εκείνους που ανήκουν στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα μετά τις νομοτεχνικές βελτιώσεις που κατέθεσε χθες το απόγευμα στη Βουλή ο υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού κ. Γιώργος Σταθάκης. Μέσα δε σε 24 ώρες η κυβέρνηση αποφάσισε ότι θα συνεισφέρει μερικώς για την αποπληρωμή των δόσεων των φτωχών δανειοληπτών μόνο για το 2016, καθώς το εδάφιο για ανάληψη από το Δημόσιο του υπολοίπου των οφειλών τη διετία 2017-2018 απαλείφθηκε από το τελικό κείμενο. Από το απόγευμα της Τετάρτης είχε γίνει γνωστό ότι οι δανειστές είχαν διατυπώσει σημαντικές αντιρρήσεις για ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου και για τον λόγο αυτό υπήρξαν συναντήσεις και τηλεφωνικές επαφές με τους αρμόδιους υπουργούς.
Αλλαγές
Επί της ουσίας με τις αλλαγές που επέρχονται συνολικά στον νόμο Κατσέλη επιχειρείται μια αντικειμενικοποίηση των κριτηρίων βάσει των οποίων θα εκδίδουν τις αποφάσεις τα δικαστήρια. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, προβλέπεται ότι εντός 30 ημερών από τη δημοσίευση του νόμου η Τράπεζα της Ελλάδος θα εκδώσει απόφαση με την οποία θα ορίζει τη διαδικασία και τα κριτήρια που θα λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της μέγιστης δυνατότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, αλλά και για την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου.
Καταρχάς, με τις τροποποιήσεις στο νομοσχέδιο εισάγεται η έννοια του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», όχι μόνο για τους οφειλέτες των λεγόμενων μεσαίων στρωμάτων, αλλά και για τους οφειλέτες που ανήκουν στη χαμηλότερη εισοδηματική κατηγορία. Σημειώνεται ότι πρόκειται για οφειλέτες με κύρια κατοικία η αντικειμενική αξία της οποίας είναι έως 120.000 ευρώ (για τον άγαμο) προσαυξημένη κατά 40.000 ευρώ για τον έγγαμο και κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα. Οι οφειλέτες αυτής της κατηγορίας πρέπει να έχουν εισόδημα που είναι ίσο ή υπολείπεται των ευλόγων δαπανών διαβίωσης (όπως αυτές διαμορφώνονται στην τέταρτη ομάδα δαπανών, δηλαδή την ομάδα που περιλαμβάνει και τις δαπάνες για αναψυχή, ταξίδια κ.λπ.). Με βάση τις εύλογες δαπάνες του 2014, αυτό αντιστοιχεί σε ετήσιο εισόδημα έως 8.180 ευρώ για ένα άτομο, 13.917 ευρώ για δύο άτομα, 17.278 για δύο άτομα και ένα τέκνο και 20.639 ευρώ για τετραμελή οικογένεια. Ας σημειωθεί εδώ ότι από το νομοσχέδιο δεν γίνεται σαφές εάν τα εισοδηματικά κριτήρια θα αναπροσαρμόζονται κάθε έτος, καθώς κάθε έτος αναπροσαρμόζονται και οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Δεύτερον, εισάγονται προϋποθέσεις προκειμένου κάποιος οφειλέτης να μπορεί να τύχει της επιδότησης από το κράτος για την αποπληρωμή των μηνιαίων δόσεων σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί κατάχρηση της ευεργετικής αυτής διάταξης. Οι προϋποθέσεις είναι οι ακόλουθες: α) ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής του και σε κάθε περίπτωση υποχρεούται στην καταβολή ελάχιστης συνεισφοράς, β) το Δημόσιο θα συνεισφέρει έως τρία χρόνια, αλλά μόνο εάν ο οφειλέτης παραμένει συνεπής στην καταβολή της ελάχιστης συνεισφοράς, γ) η συνεισφορά του Δημοσίου θα καταβάλλεται απευθείας στους πιστωτές.
Ωστόσο, μετά τις αλλαγές που έγιναν χθες το απόγευμα στο νομοσχέδιο γίνεται σαφές ότι η μερική κάλυψη των δόσεων από το κράτος ισχύει μόνο για το 2016 και το οποιοδήποτε μη καταβληθέν ποσό κεφαλαιοποιείται στο υπολειπόμενο ποσό του σχεδίου διευθέτησης οφειλών. Στο αρχικό νομοσχέδιο προβλεπόταν ότι σε περίπτωση που πραγματοποιηθείσες καταβολές του οφειλέτη στους πιστωτές από 1/1/2017 και μέχρι το τέλος της συνεισφοράς του ελληνικού Δημοσίου υπολείπονται αυτών που είχαν ορισθεί από το δικαστήριο, το υπολειπόμενο ποσό θα εξοφλείται από το Δημόσιο. Η ρύθμιση αυτή απαλείφθηκε από το τελικό κείμενο με τις περίφημες «νομοτεχνικές βελτιώσεις». Με άλλα λόγια από το 2017 και μετά το Δημόσιο όχι μόνο δεν θα αναλαμβάνει την εξόφληση του υπολοίπου της δόσης που δεν μπορεί να καταβάλλει ο οφειλέτης, αλλά είναι άγνωστο και κατά πόσο θα αναλαμβάνει τη μερική κάλυψη.
Τρίτον, αποσαφηνίζεται ότι για όλους τους οφειλέτες που θα υπαχθούν στον νόμο, ανεξαρτήτως σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκουν, για τον καθορισμό της δόσης από το δικαστήριο θα λαμβάνεται υπόψη η τιμής πρώτης προσφοράς εάν το ακίνητο εκπλειστηριαζόταν, τιμή η οποία είναι ίδια με την τρέχουσα εμπορική αξία.
Το πλαίσιο γίνεται αυστηρότερο και υπό μία άλλη έννοια. Μέχρι τώρα ο νόμος προέβλεπε τη δυνατότητα διάσωσης της κύριας ή της μοναδικής κατοικίας εφόσον ο ή η σύζυγος του οφειλέτη δεν είχε άλλο ακίνητο που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως κύρια. Οι διατάξεις αυτές έχουν απαλειφθεί και πλέον προβλέπεται η προστασία μόνο της κατοικίας που χρησιμοποιείται ως κύρια.
Τέλος, με τις νομοτεχνικές αλλαγές αποσαφηνίζεται ότι η εφαρμογή των νέων κριτηρίων αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου 2016 και δεν αφορά εκκρεμείς υποθέσεις, καθώς και αιτήσεις που θα κατατεθούν έως τις 31/12/2015.