Μια μικρή επιστολή που δημοσιεύτηκε στην «Κ» της 20ής Νοεμβρίου 2015, με τίτλο «Δημόσιο…» που αρχίζει με το ακόλουθο κείμενο: «Η είδηση λέει ότι σε τμήμα κάποιας δημόσιας υπηρεσίας της Λάρισας, σε έλεγχο που έγινε διαπιστώθηκε ότι από τους 38 υπαλλήλους του απουσίαζαν οι 33…», μου κέντρισε το ενδιαφέρον και αναζήτησα το θέμα. Βρήκα τις λεπτομέρειες σε ρεπορτάζ του κ. Σωτήρη Ζαχαριά από την εφημερίδα «Ελευθερία» της Λάρισας, το οποίο αντιγράφω για να γελάσετε ή να κλάψετε.
«…Με ανοιχτό το στόμα αφήνουν ακόμη και τον άσχετο με τα δημοσιοϋπαλληλικά αναγνώστη, τα όσα σκαρφίζεται επικεφαλής τμήματος σε υπηρεσία της Λάρισας, προκειμένου να δικαιολογήσει την απουσία δεκάδων συναδέλφων της από τον χώρο της δουλειάς τους, όταν υπήρξε απροειδοποίητη επίσκεψη της προϊσταμένης αρχής.
Ευφάνταστη όσο και μεθοδική συνάμα, καταφέρνει να ανακαλύψει πληθώρα διαφορετικών δικαιολογιών, καλύπτοντας με επιτυχία, όπως προφανώς πιστεύει, την απουσία των υφισταμένων. Το ακόμη πιο σοβαρό είναι ότι δεν πρόκειται για προφορική απάντηση αμηχανίας, αλλά για έγγραφο που συντάχθηκε κατόπιν ωρίμου σκέψεως και επεξεργασίας, πιθανότατα και αναλυτικών συζητήσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων.
Το οποίο στάλθηκε αρμοδίως, με υπογραφή και σφραγίδα, οπωσδήποτε και με αριθμό πρωτοκόλλου, τρεις μέρες μετά την προαναφερθείσα αναπάντεχη επίσκεψη. Μπορεί δηλαδή να αποτελεί και προϊόν συλλογικής προσπάθειας.
Στο συγκεκριμένο τμήμα υπηρετούν 38 υπάλληλοι, εκ των οποίων τη συγκεκριμένη αποφράδα ημέρα φέρεται να απουσίαζαν οι 13 με άδεια, για διάφορους λόγους, ήτοι κανονική, διοικητική, αναρρωτική κ.λπ., κ.λπ.
Το ένα τρίτο δηλαδή, κι ας πρόκειται για Νοέμβριο μήνα, μακριά από την κλασική περίοδο διακοπών.
Ωστόσο το τμήμα λειτουργούσε με άνεση και μάλιστα από τους εναπομείναντες 25, την ώρα της επίσκεψης των ανωτέρων βρέθηκαν στο πόστο τους μονάχα 4 εξ αυτών, μαζί και η προϊσταμένη τους. Η οποία παραθέτει εγγράφως, όπως προαναφέρθηκε, τους λόγους της απουσίας ενός εκάστου, εκπλήσσοντας με την ποικιλία δικαιολογιών. Αν μη τι άλλο, τουλάχιστον απέδειξε ότι γνώριζε επακριβώς πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή ο κάθε απών υφιστάμενός της.
“Στους χώρους του τμήματος παρευρίσκονταν εκτός από εμένα 4 άλλοι συνάδελφοι” αναφέρει στο μνημειώδες έγγραφο. Και συνεχίζει επί λέξει: “Από τα υπόλοιπα 20 άτομα: 2 άτομα αποχώρησαν στις 14.00 λόγω μειωμένου ωραρίου, 4 άτομα αποχώρησαν στις 13.00 με δίωρη άδεια, 2 άτομα αποχώρησαν στις 14.00 με μονόωρη άδεια, 1 άτομο βρισκόταν σε παρακείμενο χώρο ανάπαυσης, 1 άτομο βρισκόταν στο ΑΤΜ της Τράπεζας, 1 άτομο αποχώρησε στις 14.15 με ολιγόωρη άδεια, 1 άτομο αποχώρησε στις 14.35”. Και το έγγραφο καταλήγει κορυφώνοντας “αναφορικά με τα λοιπά 8 άτομα, είχαν αναχωρήσει στο πλαίσιο της διευκόλυνσής τους για ενημέρωση σε εργασιακά θέματα και προκειμένου να συναντηθούν με μέλη του Σωματείου…”.
Οσο για την κατακλείδα του εγγράφου, αυτή βρίσκεται στον επίλογό του. “Σας διαβεβαιώνω πως σε καμία περίπτωση δεν διαταράσσονταν η εύρυθμη λειτουργία του τμήματος. Στη διάθεσή σας για περαιτέρω εξηγήσεις”, καταλήγει η υπογράφουσα. Γνωρίζοντας καλύτερα από οιονδήποτε άλλον, η προϊσταμένη διαβεβαιώνει ότι το συγκεκριμένο τμήμα των 38 υπαλλήλων μπορεί και λειτουργεί εύρυθμα ακόμη και με 5 εξ αυτών…».
Η ιστορία αυτή πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Και όμως αναδεικνύει δύο τεράστια θέματα, τα οποία θα έπρεπε να μας απασχολούν πολύ περισσότερο από τις λίγες γραμμές μιας επαρχιακής εφημερίδας. Πρώτον. Η προσπάθεια της προϊσταμένης να δικαιολογήσει την απουσία 33 υπαλλήλων από τους 38 της υπηρεσίας της! Αυτή είναι η «κακώς νοούμενη» αλληλεγγύη του Δημοσίου. Ο ένας καλύπτει τον άλλον. Στην περίπτωση μας, η προϊστάμενη προσπαθεί με ανόητες δικαιολογίες να καλύψει τις απουσίες γιατί πιθανότατα και η ίδια θα χρειαστεί κάποια στιγμή την ίδια κάλυψη από τους συναδέλφους της. Ετσι λειτουργεί το Δημόσιο. Το δεύτερο θέμα είναι πιο σοβαρό. Οπως ισχυρίζεται η ίδια, με την απουσία 33 από τους 38 υπαλλήλους της υπηρεσίας, «δεν διαταρασσόταν η εύρυθμη λειτουργία του τμήματος». Δηλαδή, με άλλα λόγια, οι 33 υπάλληλοι είναι υπεράριθμοι, αφού το τμήμα μπορεί να λειτουργεί εύρυθμα με μόνο 5 υπαλλήλους!
Μήπως αυτό συμβαίνει και σε άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου; Δηλαδή δημιουργήθηκαν οι θέσεις και τα οργανογράμματα για να χορτάσουμε το πελατειακό κράτος με τις προσλήψεις των ψηφοφόρων μας, ανεξάρτητα από τις πραγματικές ανάγκες; Μήπως οι περισσότεροι που θέλουν να δουλέψουν στο Δημόσιο βασίζονται ακριβώς σε αυτή την «αλληλεγγύη» και στη χαλαρότητα των εργασιακών σχέσεων;
Ειδικά στο τελευταίο ερώτημα οι απαντήσεις βρίσκονται σε ένα κείμενο που δημοσίευσα στις 21 Αυγούστου 2008 στον «Ελεύθερο Τύπο», με τίτλο «Μικρές αγγελίες με μεγάλο περιεχόμενο». Σας παραθέτω ένα απόσπασμα από το δημοσίευμα αυτό, το οποίο πιστεύω ότι τεκμηριώνει πλήρως τη θέση μου.
«…Το θέμα που θέλω να σχολιάσω, το βρήκα στο ένθετο του “Ελεύθερου Τύπου”, Βρίσκω Δουλειά, της τελευταίας εβδομάδας. Περιείχε έναν πίνακα με την εξέλιξη των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ. Ο πίνακας είναι αρκετά μεγάλος και δεν είναι δυνατόν να αναπαραχθεί στον περιορισμένο χώρο που έχω στη διάθεσή μου. Απλά θα σας δώσω μερικά στοιχεία από τον πίνακα, τα οποία πιστεύω ότι αναδεικνύουν ένα σημαντικό γεγονός. Σε μια προκήρυξη του ΑΣΕΠ για τους Δημόσιους Φορείς υπάρχουν 54.993 αιτήσεις για 1.100 θέσεις, δηλαδή θα προσληφθεί 1 στους 50 υποψηφίους. Σε άλλη προκήρυξη για τις Δημόσιες Υπηρεσίες υπάρχουν 54.000 αιτήσεις για 841 θέσεις, δηλαδή θα προσληφθεί 1 στους 64 υποψηφίους. Μέχρι εδώ νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα καινοφανές. Ολοι γνωρίζουμε ότι σχεδόν όλοι οι Ελληνες θέλουν μια θέση στο Δημόσιο “για να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο”.
Στον ίδιο όμως πίνακα υπάρχει μια άλλη προκήρυξη, η οποία αφορά τα ΚΕΠ. Εδώ έχουν υποβληθεί μόνο 500 αιτήσεις για 299 θέσεις, δηλαδή περίπου 1 στους 2 θα προσληφθεί! Γιατί λοιπόν δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένα ενδιαφέρον για πρόσληψη στα ΚΕΠ; Η απάντηση είναι μάλλον εύκολη. Δεν θέλει (μόνο) κάποιος να προσληφθεί στο Δημόσιο. Θέλει και η δουλειά να είναι εύκολη, το ωράριο περιορισμένο και η λούφα και η κοπάνα εύκολες και πρακτικά ανεξέλεγκτες. Δυστυχώς τα ΚΕΠ έχουν περιορισμένη ζήτηση, διότι λειτουργούν πολλές ώρες και έχουν βάρδιες, η δε κοπάνα και λούφα είναι πιο δύσκολες λόγω των υπηρεσιών τις οποίες παρέχουν τα ΚΕΠ».
Πιστεύω ότι τα παραπάνω παραδείγματα είναι πολύ χαρακτηριστικά για τις επιδιώξεις των νέων μας που θέλουν κάποια θέση στο Δημόσιο. Αποδεικνύουν ότι δεν θέλουν να απασχοληθούν σε «customer facing» υπηρεσίες, οι οποίες απαιτούν τη συνεχή παρουσία τους, αλλά σε κάποιο γραφείο όπου εύκολα μπορούν να λείπουν από τη θέση τους, χωρίς να «διαταράσσεται η εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας». Για να ικανοποιήσουν την ανάγκη αυτή, οι πολιτικοί μας συνεχώς δημιουργούσαν τέτοιου είδους θέσεις στο Δημόσιο μεγαλώνοντας συνεχώς τα οργανογράμματα. Αλήθεια, υπάρχει το λεγόμενο «job description» για κάθε θέση εργασίας στο Δημόσιο; Πολύ αμφιβάλλω. Υπάρχει κανένας έλεγχος για την απασχόληση των περισσότερων υπαλλήλων που βρίσκονται σε κλειστά γραφεία; Αμφιβάλλω.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, το οποίο μπορεί να σας φανεί απίστευτο, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό. Στα τέλη της δεκαετίας ’70, σε μια πολύ ευαίσθητη και εξαιρετικά σημαντική υπηρεσία του Δημοσίου, η οποία απασχολούσε μαθηματικούς με διδακτορικά και πολύ υψηλό IQ, η «παράπλευρη» απασχόλησή τους ήταν να δημιουργούν (με το αζημίωτο) σταυρόλεξα για τις εφημερίδες και τα περιοδικά! Τότε δεν υπήρχαν προσωπικοί υπολογιστές και είχαν αναπτύξει προγράμματα για τον υπολογιστή (mainframe) της υπηρεσία τους, με τα οποία μπορούσαν να διευκολύνουν το έργο τους! Δημιούργησαν ανάποδα λεξικά.
Δηλαδή λεξικά που έχουν τις λέξεις σε αλφαβητική σειρά αλλά με τις λέξεις γραμμένες ανάποδα. Ακόμα δημιούργησαν λεξικά με τις λέξεις ταξινομημένες με το πλήθος των γραμμάτων τους. Αν αναλογιστείτε πόσα σταυρόλεξα κυκλοφορούσαν τότε κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα ή κάθε μήνα, θα διαπιστώσετε ότι έβγαζαν αφορολόγητα ένα πολύ σημαντικό ποσό, μέσα στο ωράριό τους και με τους υπολογιστές της υπηρεσίας τους!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.