Αποψη: Οι μεταρρυθμίσεις διορθώνουν τα δημοσιονομικά ελαττώματα

Αποψη: Οι μεταρρυθμίσεις διορθώνουν τα δημοσιονομικά ελαττώματα

4' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ξ​​ένοι δραχμιστές -υποτιμιστές με μία γρήγορη επιφανειακή ματιά (helicopter view) στην οικονομία δίνουν τοξικές συνταγές, αλλά και Ελληνες ξεχνούν τον καταστροφικό φαύλο κύκλο των υφεσιακών και αποσταθεροποιητικών υποτιμήσεων-πληθωρισμού, αλλά και την ταχεία ανάπτυξη σε περιβάλλον σταθερότητας. Η πρώτη μεταπολεμική περίοδος του φαύλου κύκλου έληξε το 1954 με τη σταθεροποίηση της δραχμής (30 δρχ.=1 δολάριο) και άρχισε η απογείωση της οικονομίας (2η ταχύτερη ανάπτυξη στον ΟΟΣΑ) βασιζόμενη στη νομισματική σταθερότητα, πληθωρισμό 2%, μικρά δημοσιονομικά ελλείμματα, ενώ η ευνοϊκή φορολογία για επενδύσεις προσέλκυσε Ελληνες (με τη συνήθη σημαντική συμβολή του εφοπλισμού) και ξένους επενδυτές θέτοντας τις βάσεις για μακρά περίοδο δυναμικής βιομηχανικής μεγέθυνσης. Η Ελλάδα επούλωνε γρήγορα τις καταστροφές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου και το 1970 είχε ξεπεράσει τις ουδέτερες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία.

Υποτιμήσεις χωρίς αυστηρή λιτότητα εκτινάσσουν τον πληθωρισμό, διαστρεβλώνουν τη σχέση κόστος-τιμές και στην άναρχη αύξηση των τιμών οι καταναλωτές είναι τα θύματά της και οι κερδοσκόποι οι κερδισμένοι. Επιχειρήσεις, για να προκαταλάβουν την επόμενη υποτίμηση ή να αυξήσουν τα κέρδη, αυξάνουν τις τιμές περισσότερο απ’ ό,τι τα εγχώρια κόστη ή οι τιμές των εισαγωγών δικαιολογούν. Ο φαύλος κύκλος: υποτιμήσεις υπερβολικές, μισθολογικές αυξήσεις ασύνδετες με την παραγωγικότητα τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, διογκώνεται η κατασπατάληση πόρων με μείωση πραγματικών μισθών, άνοδο της ανεργίας και κούρεμα της περιουσίας των πολιτών. Η Ευρώπη έχει πικρή εμπειρία από το παρελθόν, αλλά και σήμερα χώρες της Λ. Αμερικής είναι στη δίνη του υφεσιακού φαύλου κύκλου, π.χ. η πολύ πλούσια σε πετρέλαιο Βενεζουέλα.

Το δεύτερο πετρελαϊκό σοκ το 1980 ήταν το έναυσμα για τον δεύτερο φαύλο κύκλο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990: πληθωρισμός 16-26%, οι υποτιμήσεις δεν εξουδετέρωναν τις αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των μεγάλων αυξήσεων μισθών και τιμών, με επιτόκια 30-35%, οι ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις μειώνονταν και η βιομηχανία συρρικνώνονταν με βαθιά ύφεση προ των θυρών. Αλλά με δημόσιο χρέος το 1980 μόνο 24% του ΑΕΠ ξένες τράπεζες μας δάνειζαν αφειδώς (εκ των υστέρων δυστυχώς) ανεβάζοντας το δημόσιο χρέος στο 96% στο τέλος της περιόδου. Συνυπολογίζοντας και τις μεγάλες επιχορηγήσεις μετά την είσοδό μας στην Ε.Ε. το 1981 τα πάνω από 200 δισ. δολάρια (σημερινή αξία) φρέσκα ξένα κεφάλαια ανέκοψαν την ύφεση, αλλά η εξασθένηση της παραγωγικής βάσης ήταν τόσο εκτεταμένη, που το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έμεινε στάσιμο για 14 χρόνια, όταν σε άλλες χώρες έκανε άλματα.

Στη δεκαετία 1996-2005 η προ-ευρώ σταθεροποιητική πολιτική (συνεχώς μικρότερες αυξήσεις μισθών και τιμών, που όμως οδήγησαν σε μέση πραγματική αύξηση μισθών 3% και μεγάλη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος) και τα μεγάλα οφέλη μετά την είσοδό μας: σταθερό εθνικό νόμισμα –το ευρώ–, τα χαμηλά επιτόκια της Ευρωζώνης και η στροφή προς τις ιδιωτικοποιήσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ενίσχυσαν την εμπιστοσύνη και ενθάρρυναν την εισροή κεφαλαίων, με τις ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις να αυξάνουν με ρυθμό 6-8% και το ΑΕΠ 4%, ο 2ος στην Ευρωζώνη.

Η άνοδος του ΑΕΠ έληξε το 2008, αλλά η οικονομία είχε ήδη αρχίζει να εξασθενεί, διότι την πειθαρχία και την προσπάθεια για την είσοδό μας στην Ευρωζώνη τις διαδέχτηκε χαλαρότητα, με τη μεγάλη πλειοψηφία να πιστεύει ότι το βιοτικό επίπεδο (αυτόματα) χωρίς προσπάθεια θα συγκλίνει προς το υψηλότερο, της Γερμανίας κ.λπ. Η ευφορία οδήγησε σε έναν ξέφρενο υπερκαταναλωτισμό, και οι ασύνδετες με την παραγωγικότητα αυξήσεις μισθών και κερδών δημιουργούσαν πλασματική ευημερία. Τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού του Δημοσίου (το 2005 υπήρχαν ημέρες που ήταν χαμηλότερα του γερμανικού) και το ευρώ εφησύχαζαν τους επενδυτές και διευκόλυναν τη χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Ο συνδυασμός της κατά 25% μείωσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας (επί 7ετία μέση αύξηση μισθών σχεδόν 6% – στην Ευρωζώνη 2%) και της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής είχε εκτοπίσει την εγχώρια παραγωγή προς όφελος των εισαγωγών, με αποτέλεσμα το 2008 μείωση του ΑΕΠ και εκτίναξη του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών στο 15% του ΑΕΠ. Η διεθνής κρίση χειροτέρευσε τις εγχώριες ανισορροπίες εντείνοντας την ύφεση και, μαζί με τη δημοσιονομική δυναμική, οδήγησε το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 15% του ΑΕΠ το 2009.

Η μετέπειτα βραδεία πορεία, με δόσεις και μερική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και αύξηση φορολογίας και μειώσεις δαπανών συνέβαλε σε ρεκόρ μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά προκάλεσε βαθιά ύφεση και «μεταρρυθμιστική κούραση – reform fatigue» με το δημόσιο χρέος «δέος» να κυμαίνεται σε μη διατηρήσιμα επίπεδα. Aντίθετα, βαλτικές χώρες και Ιρλανδία ακολούθησαν εμπροσθοβαρή –άμεση ριζική αλλαγή– πολιτική (απέφυγαν το κινέζικο βασανιστήριο της σταγόνας) που τα έβγαλε γρήγορα από την ύφεση. Σήμερα εγκαλούμεθα να διορθώσουμε τις προηγούμενες παραλείψεις, εφαρμόζοντας ριζικές ευρείας κλίμακας μεταρρυθμίσεις (εμπροσθοβαρές πρόγραμμα) για να ξηλωθούν τα εμπόδια στην ανάπτυξη, να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και να εισρεύσουν ξένες επενδύσεις (συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής βοήθειας από τους εταίρους μας), χωρίς τις οποίες δεν νοείται ανάπτυξη σε μία χώρα που η αρνητική καθαρή αποταμίευση και οι επενδύσεις (αποεπένδυση) (11% και 6% του ΑΕΠ) μόνο σε πολύ βαθύτερη ύφεση (υστέρηση) οδηγούν. Και τα όποια ελαττώματα έχει το δημοσιονομικό σκέλος αυτά διορθώνονται ευκολότερα όταν οι μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να αποδίδουν επαναφέροντας την εμπιστοσύνη και σταθερή ανάπτυξη.

* Ο κ. Παναγιώτης (Τάκης) Θωμόπουλος είναι πρώην: Senior Economist του ΟΟΣΑ, υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, εκτελεστικός ερόεδρος του ΤΧΣ και πρόεδρος του Δ.Σ της Eurobank.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή