• H αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για φορολογικούς λόγους θεσπίστηκε τόσο με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (2014/107/Ε.Ε.) όσο και με την πολυμερή σύμβαση ανταλλαγής χρηματοοικονομικών πληροφοριών του ΟΟΣΑ. Αφορά φυσικά πρόσωπα που έχουν ή ελέγχουν λογαριασμούς σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς σε άλλη χώρα, είτε απευθείας στο όνομα των ιδίων των φυσικών προσώπων είτε μέσω εταιρειών, καταπιστευμάτων (trusts), ιδρυμάτων κ.λπ. που ελέγχουν τα φυσικά πρόσωπα.
• Από το 2017 και σε ετήσια βάση, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πραγματοποιούν αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών αποστέλλοντας στοιχεία του 2016. Για την Αυστρία, η προθεσμία αυτή μεταφέρεται για τον Σεπτέμβριο του 2018 (για στοιχεία του 2017).
• Από το 2017 (για στοιχεία του 2016), χώρες εκτός Ε.Ε. που συμμετέχουν στη σύμβαση του ΟΟΣΑ και θα ανταλλάσσουν στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, οι Αργεντινή, Κολομβία, Δομινικανή Δημοκρατία, Ινδία, Κορέα, Λίχτενσταϊν, Γιβραλτάρ, Βερμούδες, Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, Νησιά Καϊμάν, Γκέρνσεϊ, Νήσος του Μαν, Ισλανδία, Γροιλανδία, Νότιος Αφρική, Μαυρίκιος, Μονσερά, Σεϋχέλλες, Τουρκς & Κάικος.
• Από το 2018 (για στοιχεία του 2017) χώρες εκτός Ε.Ε. που θα ξεκινήσουν την ανταλλαγή πληροφοριών κατά τη σύμβαση του ΟΟΣΑ είναι, μεταξύ άλλων, οι Ελβετία, Μονακό, Παναμάς, Αλβανία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Χιλή, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Μακάο, Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Ιαπωνία, Ισραήλ, Ρωσία, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κόστα Ρίκα, Ινδονησία, Μαλαισία, Γρενάδα, Μπαχάμες, Μπελίζ, Νησιά Μάρσαλ, Ουρουγουάη.
• Οι ΗΠΑ πρωτοστάτησαν (πριν από τον ΟΟΣΑ) στον σχεδιασμό και την (παγκόσμια) εφαρμογή συστήματος ανταλλαγής χρηματοοικονομικών στοιχείων και πληροφοριών με τη νομοθεσία FATCA, με την οποία έχει εναρμονισθεί και η Ελλάδα από το 2014. Στο πλαίσιο της νομοθεσίας FATCA, υπογράφονται με τις ΗΠΑ διακρατικές συμβάσεις προδιαγεγραμμένου τύπου, οι οποίες προβλέπουν αποστολή στοιχείων αντίστοιχη με αυτή του ΟΟΣΑ, είτε αμφίδρομη είτε μονομερή.
• Τόσο η ευρωπαϊκή οδηγία όσο και η σύμβαση του ΟΟΣΑ επιβάλλουν την υιοθέτηση στην εσωτερική νομοθεσία του Διεθνούς Προτύπου Αναφοράς και Δέουσας Επιμέλειας (CRS – Common Reporting Standard) όπως έχει δημοσιευτεί από τον ΟΟΣΑ, πάλι σε σημαντική ομοιότητα με το αντίστοιχο πρότυπο της νομοθεσίας FATCA των ΗΠΑ.
• Οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί (τράπεζες, πιστωτικά και επενδυτικά ιδρύματα και οντότητες) των συμμετεχουσών χωρών συλλέγουν και αναφέρουν στις κατά τόπους φορολογικές αρχές, φορολογικές πληροφορίες για τους πελάτες τους που είναι κάτοικοι άλλης συμμετέχουσας χώρας. Οι τοπικές φορολογικές αρχές, με τη σειρά τους, ανταλλάσσουν αυτόματα τις πληροφορίες αυτές με τις αντίστοιχες φορολογικές αρχές στις λοιπές συμμετέχουσες χώρες σε ετήσια βάση.
• Οι ανταλλασσόμενες πληροφορίες περιλαμβάνουν, σε γενικές γραμμές, αριθμό λογαριασμού, υπόλοιπο λογαριασμού και ακαθάριστες προσόδους/πληρωμές στον λογαριασμό, περιλαμβάνοντας ενδεικτικά όλα τα εισοδήματα από περιουσιακά στοιχεία και επενδύσεις, όπως μετοχές ή κεφάλαια ασφαλιστικών προϊόντων, καθώς και τα αντίστοιχα ακαθάριστα έσοδα από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων ή από εξαγορά χρηματοοικονομικών προϊόντων. Καμία ειδική αναφορά δεν γίνεται στις προαναφερθείσες συμβάσεις ανταλλαγής πληροφοριών για τις τραπεζικές θυρίδες.
• Στοιχεία θα αποστέλλονται στις ελληνικές φορολογικές αρχές για τα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα/οντότητες όταν: α. To αθροιστικό υπόλοιπο ή η αξία του λογαριασμού είναι πάνω από 250.000 δολάρια (το όριο δεν ισχύει για νέους λογαριασμούς), β. Τα εισοδήματα είναι από μερίσματα, τόκους, δικαιώματα, ενοίκια κ.λπ. (passive income) σε ποσοστό πάνω από 50%, γ. Συμμετέχουν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 25% (το ποσοστό προτείνεται από την Ειδική Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης και είναι προς επιβεβαίωση).
• Η σχετική πληροφόρηση για κάθε φυσικό πρόσωπο περιλαμβάνει εν γένει όνομα, διεύθυνση, χώρα κατοικίας, ΑΦΜ, τόπο και ημερομηνία γέννησης. Σημειώνεται πως οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται δεν αφορούν μόνο στον κύριο κάτοχο του λογαριασμού, αλλά και τυχόν συνδικαιούχους, υπογράφοντες και άτομα που σχετίζονται με νομικά πρόσωπα ή καταπιστεύματα.
• Ιδιαίτερα σημαντική για την εφαρμογή της διακρατικής ανταλλαγής των πληροφοριών είναι η εμπιστευτικότητα και η εγγύηση προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Ορίζεται ρητά από τις οδηγίες του ΟΟΣΑ πως για την εφαρμογή της ανταλλαγής αυτής οι χώρες θα πρέπει να διασφαλίζουν στο έπακρο την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ενώ, σε περίπτωση παραβίασής τους, θα πρέπει να ενημερώνεται άμεσα η άλλη χώρα. Θα πρέπει στο Διεθνές Πρότυπο Αναφοράς και Δέουσας Επιμέλειας να ορίζονται οι κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των προσωπικών δεδομένων, ενώ η παραβίασή τους αποτελεί λόγο άμεσης διακοπής της ανταλλαγής των πληροφοριών.
• Στην Ελλάδα, με βάση την εσωτερική νομοθεσία: α. τα τραπεζικά υπόλοιπα αποστέλλονται στις φορολογικές αρχές απευθείας από τα πιστωτικά ιδρύματα, β. η ακίνητη περιουσία δηλώνεται στο Ε9, γ. τα σκάφη, τα αυτοκίνητα και τα κινητά μεγάλης αξίας δηλώνονται στο Ε1, δ. τα στοιχεία χαρτοφυλακίου των φυσικών προσώπων που αφορούν κινητές αξίες καθώς και τα μερίσματα που διανεμήθηκαν από εισηγμένες μετοχές σε φυσικά/νομικά πρόσωπα διαβιβάζονται στις φορολογικές αρχές από το Χρηματιστήριο Αθηνών (ΕΧΑΕ) και τις εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, ε. στοιχεία για την αξία των έργων τέχνης διαβιβάζονται στις φορολογικές αρχές από τις επιχειρήσεις ιδιωτικής ασφάλισης. Ακόμα και πληρωμές που γίνονται σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, θεραπευτήρια, κινητή τηλεφωνία, ΔΕΗ ή ΕΥΔΑΠ γνωστοποιούνται στις φορολογικές αρχές (Πολ. 1033/2014).
• Συνεπώς, εκτός από την πληθώρα εγχώριων στοιχείων, η φορολογική αρχή θα έχει πρόσβαση και στους λογαριασμούς του εξωτερικού, όπως προαναφέρθηκε, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα κράτη υποχρεούνται να ανταλλάσσουν πληροφορίες ακόμα και για εισοδήματα από απασχόληση, αμοιβές διευθυντών, συντάξεις, προϊόντα ασφάλειας ζωής, κυριότητα ακίνητης περιουσίας και εισόδημα από αυτήν. Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς τι καλείται να προσθέσει στα παραπάνω το πολυσυζητημένο Περιουσιολόγιο και ποια η σκοπιμότητά του, αφού όπως έχει επανειλημμένα εξαγγελθεί, «δεν πρόκειται να αξιοποιηθούν τα δηλωθέντα περιουσιακά στοιχεία για την επιβολή φόρων περιουσίας»;
Πηγή: Grant Thortnon