Οι μοντέρνοι δρόμοι του μεταξιού (Silk Roads), που ενώνουν την Αφρική, την Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, δημιουργώντας τρία νέα κανάλια επενδύσεων και εμπορίου μεταξύ 60 χωρών και 4 δισ. ανθρώπων, έχουν ήδη ξεκινήσει. Η Κίνα περιγρέφει τους δρόμους του μεταξιού ως εξής: «Μία ζώνη ένας δρόμος» (One Belt One Road – OBOR).
Στα τέλη Φεβρουαρίου έφθασε το πρώτο εμπορευματικό τρένο από την Κίνα στην Τεχεράνη, ως μέρος της υποδομής του νότιου χερσαίου δρόμου του μεταξιού.
Το τρένο διήνυσε 10.400 χιλιόμετρα από την πόλη Γιγού της επαρχίας Τζέιτζανγκ της Κίνας για να φθάσει στην Τεχεράνη. Χρειάστηκε να ταξιδέψει επί 2 εβδομάδες, μέσω Καζαχστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν, για να φθάσει στην Τεχεράνη. Η διαδρομή αυτή είναι η πρώτη χερσαία εφοδιαστική αλυσίδα (logistics) που προσφέρει μεταφορά φορτίων στον Περσικό Κόλπο από τις ακτές της Ασίας στον Ειρηνικό. Το Ιράν ετοιμάζεται να γίνει κόμβος μεταφοράς εμπορευμάτων μεταξύ Κίνας και Ευρώπης, και αναπτύσσει δίκτυο σιδηροδρόμων για να συνδεθεί με την Ευρώπη. Πριν από μερικές εβδομάδες, ο πρόεδρος του Ιράν είχε επισκεφθεί τη Γαλλία και την Ιταλία και υπέγραψε συμφωνίες εκσυγχρονισμού και επέκτασης του σιδηροδρομικού δικτύου του Ιράν για να εξυπηρετήσει την υποδομή του δρόμου του μεταξιού.
Εναλλακτικά, τα εμπορεύματα μπορούν να μεταφερθούν από την Τεχεράνη σε λιμάνι του Περσικού Κόλπου και από εκεί στην Ερυθρά Θάλασσα, τη Διώρυγα του Σουέζ και με πιθανότερο προορισμό τα ελληνικά ή ιταλικά λιμάνια για να φθάσουν στην Ευρώπη.
Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα οικονομικής συνεργασίας, στο πλαίσιο του δρόμου του μεταξιού, μεταξύ Ιράν και Κίνας ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Είχε προηγηθεί στις 23 Ιανουαρίου 2016 η υπογραφή 17 συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, που θα οδηγήσουν σε συναλλαγές 600 δισ. δολαρίων την επόμενη δεκαετία. Επίσης, και το Ιράκ έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για την ανάπτυξη υποδομών για τον δρόμο του μεταξιού. Τα εμπορεύματα μπορούν από το Ιράν, μέσω του Ιράκ και της Συρίας ή της Ιορδανίας και του Ισραήλ, να φθάνουν στη Μεσόγειο θάλασσα.
Στις 5 Φεβρουαρίου 2016 έφθασε ένα άλλο τρένο μεταφοράς εμπορευμάτων από την Κίνα στην Καλούγα της Ρωσίας, 180 χλμ. μακριά από τη Μόσχα, στο πλαίσιο του βόρειου χερσαίου δρόμου του μεταξιού. Το προηγούμενο έτος, η Ρωσία και η Κίνα υπέγραψαν συμφωνία υποστήριξης και ανάπτυξης του δρόμου του μεταξιού.
Εκτός των τριών δρόμων του μεταξιού (χερσαίος, θαλάσσιος, digital), η Κίνα έχει αναπτύξει την τελευταία δεκαετία μια στρατηγική που την ονομάζει «στρατηγική των μαργαριταρένιων κολιέ» (String of Pearls). Η στρατηγική αυτή επικεντρώνεται κυρίως στην απόκτηση πρόσβασης και ελέγχου σε σημαντικά διεθνή λιμάνια, όπως αυτό του Πειραιά, τα οποία χρησιμοποιεί τόσο για την εξαγωγή των εμπορευμάτων της όσο και για την εισαγωγή πρώτων υλών και ενέργειας.
Η χώρα μας πρέπει να έχει ενεργό συμμετοχή σε αυτήν τη νέα χάραξη διεθνών καναλιών διανομής εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Εκτός από τα οικονομικά οφέλη, η συμμετοχή της θα αποτελέσει εργαλείο οικονομικής διπλωματίας, το οποίο, εάν αξιοποιηθεί ευφυώς, θα βοηθήσει στην απόκτηση επιπλέον γεωστρατηγικών και χρηματοοικονομικών πλεονεκτημάτων.
Επίσης, η χώρα μας πρέπει να εκμεταλλευθεί την αντίστροφη ροή του δρόμου του μεταξιού, για να προωθήσει τα δικά μας προϊόντα και υπηρεσίες αλλά και για να προσελκύσει τουρίστες από τις χώρες αυτές.
* Ο κ. Γ. Ατσαλάκης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
** Ο κ. Κ. Ζοπουνίδης είναι καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης.