Αν πληκτρολογήσει κάποιος στο Google τις λέξεις «Ελλάδα, ουραγός», θα λάβει σε 39 κλάσματα του δευτερολέπτου 109 εκατομμύρια τίτλους σχετικούς με το θέμα αυτό.
«Η Ελλάδα ουραγός στις κλινικές μελέτες», από δημοσίευμα της «Κ» της 23ης Φεβρουαρίου 2016, είναι ο πρώτος τίτλος και ακολουθεί ατελείωτη λίστα. Η Ελλάδα ουραγός σε μισθούς και συντάξεις, στα επαγγελματικά προσόντα, στην τεχνολογία, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην προστασία του περιβάλλοντος, στις ψηφιακές δεξιότητες, στις ευρυζωνικές συνδέσεις. Αλλά πρωταθλήτρια σε φόρους και σε υψηλές ασφαλιστικές εισφορές που ανεβάζουν το κόστος εργασίας και δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση της ανεργίας, όπου και εδώ η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή.
Ολα αυτά θα μπορούσαν να περιγράφουν μιαν υπανάπτυκτη, τριτοκοσμική χώρα, όπου οι έννοιες της αποτελεσματικής διακυβέρνησης, της λογοδοσίας και της εφαρμογής των νόμων παίρνουν χαμηλούς βαθμούς.
Δυστυχώς, όπως αποκαλύπτουν μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας και όπως επιβεβαιώνουν άλλα στοιχεία από τον ΟΟΣΑ και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Ελλάδα ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δημιουργήσει σειρά δεικτών που μετρούν την αποτελεσματικότητα ενός κράτους, λαμβάνοντας όχι μόνο ποσοτικούς δείκτες αλλά και ποιοτικούς, οργανωτικούς και κοινωνικούς. Σύμφωνα με τους μελετητές, οι χαμηλές βαθμολογίες σε διάφορους τομείς της οικονομίας, όπως η ανταγωνιστικότητα, αποτελούν τα συμπτώματα (και όχι τις αιτίες) του προβλήματος. Δηλαδή ενός κράτους που δεν θέλει να βελτιωθεί μέσα από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με στόχο να υλοποιηθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός του.
Οι δείκτες και η κατάταξη της Ελλάδας στον παγκόσμιο πίνακα «αποτελεσματικότητας» απογοητεύουν. Ας δούμε μερικούς από αυτούς:
• Διακυβέρνηση. Ο δείκτης αυτός μετρά πόσο αποτελεσματικά κυβερνάται ένας τόπος, λαμβάνοντας υπ’ όψιν μια σειρά από δεδομένα. Η Ελλάδα κατατάσσεται από την Παγκόσμια Τράπεζα στην 66η θέση μεταξύ 209 χωρών. Κάτω από τις Σεϋχέλλες, την Γκουάμ και την Ουρουγουάη, και πολύ πιο χαμηλά από την Εσθονία, τον Αγιο Μαυρίκιο, τη Χιλή. Επίσης, ο δείκτης αυτός επιδεινώνεται για την Ελλάδα συνεχώς από το 2004.
• Ποιότητα νόμων και θεσμών. Και αυτός ο δείκτης επιδεινώνεται την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με την τελευταία μέτρηση (2014), η Ελλάδα βρισκόταν στην 74η θέση παγκοσμίως, κάτω από τον Παναμά και την Τουρκία. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των νόμων, την ταχύτητα στη δικαιοσύνη, κ.λπ., η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το Μπαχρέιν και την Ιορδανία, αλλά υψηλότερα από την Ιταλία.
• Αντιμετώπιση διαφθοράς. Πρόκειται για το αγαπημένο σύνθημα όλων των κυβερνήσεων. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα κατατάσσεται στον τομέα αυτόν στην 102η θέση παγκοσμίως, κάτω από τη Σερβία, τη Ρουμανία, την Τουρκία, την Ιταλία, τα νησιά Μάρσαλ, τα νησιά Φίτζι, τα Σκόπια, την Κούβα. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στον τομέα αντιμετώπισης της διαφθοράς η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλότερα από τους «φορολογικούς παραδείσους» με τις offshore που κυνηγάει.
• Εκφραση λόγου και λογοδοσία. Ενας από τους πιο σημαντικούς δείκτες για τη λειτουργία ενός δημοκρατικού κράτους είναι αυτός που μετρά τα δικαιώματα των πολιτών, όπως το δικαίωμα έκφρασης και διαμαρτυρίας, αλλά ταυτόχρονα και τις υποχρεώσεις, δηλαδή τη λογοδοσία. Η Ελλάδα βλέπει από την 67η θέση να βρίσκονται υψηλότερα χώρες όπως η Νότια Κορέα, το Ναούρου και η Τόνγκα. Προφανώς, όχι γιατί δεν υπάρχει το δικαίωμα έκφρασης, αλλά επειδή δεν υπάρχει λογοδοσία. Δηλαδή ποιος έχει την ευθύνη και ποιος πρέπει να λογοδοτήσει όταν κάτι πάει στραβά. Η φράση «φταίει το σύστημα ή το κράτος ή ο θεσμός ή το υπουργείο» είναι χαρακτηριστική όπου δεν υπάρχει λογοδοσία. Με άλλα λόγια, απλοί πολίτες, δημόσιοι υπάλληλοι, πολιτικοί και αξιωματούχοι είναι ελεύθεροι να εκφράζονται και να αποφασίζουν, αλλά πρέπει να είναι υπεύθυνοι για όσα λένε και κάνουν.
• Ανταγωνιστικότητα. Υστερα από πέντε χρόνια στον αστερισμό των μνημονίων, η Ελλάδα κατάφερε να ανέβει αρκετές θέσεις, αλλά ακόμα βρίσκεται στην 81η, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, εξαιτίας των ακόλουθων προβλημάτων: δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, αναποτελεσματική διακυβέρνηση και γραφειοκρατία, πολιτική αστάθεια, περίπλοκο φορολογικό σύστημα, υψηλή φορολογία, διαφθορά, κλειστά επαγγέλματα, αγκυλώσεις και κακές πρακτικές στην αγορά εργασία.
• Τεχνολογία. Πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Τράπεζας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ψηφιακή οικονομία στην Ελλάδα είναι σχεδόν άγνωστη, ενώ ο ΟΟΣΑ κατέταξε τη χώρα μας στην προτελευταία θέση ανάμεσα σε 36 χώρες στην ευρυζωνικότητα μέσω κινητού και στην τελευταία σε ό,τι αφορά τις εξελιγμένες ευρυζωνικές συνδέσεις οπτικής ίνας.
• Κλινικές μελέτες. Η γραφειοκρατία, η έλλειψη υποδομών και η απουσία φορολογικών κινήτρων κρατούν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις των κλινικών μελετών. Η χώρα μας προσελκύει περίπου 80 εκατ. ευρώ ετησίως, τη στιγμή που η Κύπρος προσελκύει 85 εκατ. ευρώ και η Ισπανία 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ (Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος).
Μετεξεταστέοι στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση
Η βαθιά ύφεση έπιασε την ελληνική αγορά εργασίας απροετοίμαστη σε όλα τα στάδια: από τη βασική έως την ανώτατη εκπαίδευση και από την κατάρτιση έως την πιστοποίηση προσόντων τυπικής και μη τυπικής μάθησης.
Μελέτη του ΟΟΣΑ δείχνει ότι ένας στους τέσσερις Ελληνες μαθητές δεν είναι σε θέση να εντοπίζει πληροφορίες σε ένα κείμενο, να διενεργεί διαδικασίες ρουτίνας ακολουθώντας οδηγίες, να κάνει απλή σύνδεση ανάμεσα στην πληροφορία που βρίσκεται στο κείμενο και σε κοινή καθημερινή γνώση.
Σε άλλη μελέτη, ο ΟΟΣΑ κατατάσσει τη χώρα μας μεταξύ των 8 χειρότερων, με βάση την ποιότητα εργασίας, η οποία μετρά και τη δυνατότητα να βρει κάποιος καλύτερη δουλειά βάσει των προσόντων του.
Η Ελλάδα κατατάσσεται 33η μεταξύ 50 χωρών, κάτω από την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Τσεχία, την Ουγγαρία και την Πολωνία, με βάση έναν δείκτη ο οποίος λαμβάνει υπ’ όψιν τις δαπάνες σε έρευνα και ανάπτυξη (R&D), την προστιθέμενη αξία της μεταποίησης, την παραγωγικότητα, το ποσοστό των δημόσιων εισηγμένων τεχνολογικών εταιρειών, την έκδοση πατεντών και τη συμμετοχή των πολιτών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο δείκτης αυτός, ο οποίος καταρτίζεται από το Bloomberg, βρίσκει την Ελλάδα στην προτελευταία θέση σε ό,τι αφορά την προστιθέμενη αξία της μεταποίησης και στην 40ή στις δαπάνες για έρευνα και εξέλιξη.