Σε ελεύθερη πτώση βρίσκεται η πορεία των επιτοκίων καταθέσεων στη χώρα μας, που έχουν υποχωρήσει στο 0,8%, ακολουθώντας την τάση συρρίκνωσης των αποδόσεων σε όλη την Ευρώπη και ενισχύεται από την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων της ΕΚΤ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες μειώθηκαν περαιτέρω τον Φεβρουάριο κατά 1 δισ. ευρώ περίπου, και ως βασικός λόγος αναφέρεται η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, εξαιτίας των αυξημένων φορολογικών υποχρεώσεων, καθώς και η συρρίκνωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων.
Οι καταθέσεις εκτιμάται ότι περιορίστηκαν στα 121 δισ. ευρώ περίπου, από 122,2 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο, μήνα στον οποίο σταματούν τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ. Από αυτά, τα 102,3 δισ. ευρώ είναι οι καταθέσεις των νοικοκυριών, που επιμερίζονται κατά 41,9 δισ. ευρώ σε κλειστούς προθεσμιακούς λογαριασμούς και κατά 51,1 δισ. ευρώ σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου.
Τα επιτόκια των προθεσμιακών έχουν υποχωρήσει στο 0,8%, ακόμη και για ποσά της τάξης των 100.000 ευρώ, ενώ ακόμη χαμηλότερα διαμορφώνονται τα επιτόκια στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι ο επόμενος κύκλος μείωσης των επιτοκίων θα έρθει με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, που θα επιτρέψει στις τράπεζες να μειώσουν την εξάρτησή τους από τον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας (ELA), μέσα από τον οποίο αντλούν ρευστότητα με επιτόκιο 1,5% μεσοσταθμικά.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων έχει εξανεμίσει τις αποδόσεις των money market funds, στα οποία έχουν τοποθετηθεί ελληνικά χρήματα την περίοδο της φυγής των καταθέσεων. Μικρό τμήμα αυτών των χρημάτων επιστρέφει δειλά σε μια προσπάθεια αναζήτησης οριακά έστω θετικών αποδόσεων, χωρίς ωστόσο κανείς να μπορεί να μιλήσει για σημαντικές εισροές, ικανές να αντιστρέψουν την τάση συρρίκνωσης των καταθέσεων. Τη δειλή αυτή ένδειξη υποβοήθησε η επιλογή να χαρακτηριστούν αυτά τα κεφάλαια ως νέο χρήμα και να μπορούν στη συνέχεια να επανεξαχθούν στο εξωτερικό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, ο Ιανουάριος ήταν ο μοναδικός μήνας εδώ και ένα χρόνο κατά τον οποίο καταγράφηκε αύξηση στις προθεσμιακές καταθέσεις κατά 1 δισ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα της εμπιστοσύνης κάθε άλλο παρά έχει κριθεί, και θα απαιτηθεί πολύς χρόνος ακόμη. Crash test για την ψυχολογία των καταθετών θα αποτελέσει η δυνατότητα που δόθηκε με πρόσφατη υπουργική απόφαση για «σπάσιμο» των χρημάτων που είναι σε προθεσμιακούς λογαριασμούς. Οι πολίτες πλέον έχουν τη δυνατότητα να αποδεσμεύσουν τα χρήματα που έχουν σε κλειστούς λογαριασμούς, χωρίς φυσικά να μπορούν να κάνουν ανάληψη μεγαλύτερη από αυτή των 420 ευρώ την εβδομάδα. Η αντίδραση θα αποτελέσει και ένδειξη για την ψυχολογία των καταθετών, που φέρονται, από τη μία, να μην έχουν ουσιαστικό κίνητρο ώστε να διακρατούν τα χρήματά τους σε προθεσμιακούς λογαριασμούς, αλλά, από την άλλη, δεν έχουν και εναλλακτικές επιλογές.
Η κατάρρευση των αποδόσεων δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Είναι αποτέλεσμα της πολιτικής των χαμηλών επιτοκίων που εφαρμόζεται από την ΕKT, η οποία στην τελευταία της συνεδρίαση προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα, με την απόφασή της να δέχεται πλέον καταθέσεις με αρνητικά επιτόκια. Η τάση αυτή έχει αποτυπωθεί και στην πορεία του Euribor, που διαμορφώνεται επίσης σε σταθερά αρνητικό έδαφος τους τελευταίους δώδεκα περίπου μήνες.