Στην Αγγλική Wikipedia το λήμμα «The Golden Rule» αναφέρεται στην «ηθική της αμοιβαιότητας», η οποία εκφράζεται σχεδόν σε όλες τις γνωστές και άγνωστες θρησκείες και πολιτισμούς, υποδηλώνοντας έτσι ότι σχετίζεται με τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης. Στον Χριστιανισμό, αναφέρεται στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (7.12) ως εξής: «Πάντα ουν όσα αν θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς· ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήτες». Είναι πραγματικά εκπληκτικό ότι με σχεδόν παρόμοια διατύπωση εκφράζεται η «αμοιβαιότητα» σε τόσες πολλές θρησκείες και πολιτισμούς σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης. Συγκεκριμένα, στη Wikipedia αναφέρονται αναλυτικά 16 θρησκείες και 6 αρχαίοι πολιτισμοί, που με παρόμοιο τρόπο (θετικό ή αρνητικό) ορίζουν αυτόν τον Χρυσό Κανόνα.
Πριν από 35 περίπου χρόνια, άκουσα από τον φίλο μου Bob Armstrong, μια άλλη εκδοχή του «Golden Rule». O Bob ήταν κάμποσα χρόνια μεγαλύτερός μου, πανέξυπνος, πανύψηλος με πεταχτά αυτιά και γουρλωτά γαλανά μάτια, ώστε το πρόσωπο έμοιαζε ανατριχιαστικά με τον χαρακτήρα του περιοδικού «Mad». Τότε ήταν Αντιπρόεδρος της Revlon και προσωπικός φίλος του Charles Revson, ιδρυτή και μεγαλομέτοχου της Revlon. Τρώγοντας ένα μεσημέρι, τον Ιανουάριο του 1981, σε ένα εστιατόριο της Νέας Υόρκης, μου είπε μια άλλη εκδοχή για τον κανόνα: «He who has the Gold makes the Rules». Φαίνεται ότι η εκδοχή αυτή επικράτησε, γιατί αργότερα στο φιλμ Aladdin του Walt Disney (1992), ο μάγος Jafar (μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο) λέει ακριβώς τα ίδια λόγια στον Aladdin. Η προτροπή του Jafar έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί ο Jafar τα λέει αυτά στον Aladdin προκειμένου να κάμψει τις ηθικές αντιστάσεις του, ώστε να τον βοηθήσει να κλέψουν το χρυσάφι.
Μερικά χρόνια πριν (1969), η φράση απαντάται στο επονομαζόμενο σύστημα K.I.S.S. (Keep It Simple Stupid), ως εξής: «…The Golden Rule of Lending Money – he who has the gold makes the rules». Δηλαδή, ο χρυσός κανόνας στον δανεισμό είναι ότι οι δανειστές διαμορφώνουν τους κανόνες. Αυτονόητο, γι’ αυτό και είναι μέρος του K.I.S.S., όπου η έμφαση πρέπει να δίνεται στο τελευταίο S, που αντιστοιχεί στο Stupid. Δυστυχώς, αυτοί που μας κυβερνούν (όλα τα τελευταία χρόνια), φαίνεται ότι είτε το αγνοούν, είτε ελπίζουν ότι με τη μαγκιά τους ή την αέναη διαπραγμάτευση θα αλλάξουν τους θεμελιώδεις κανόνες.
Μιλώντας για διαπραγμάτευση, θέλω να σας πω ένα άλλο απόφθεγμα του Bob Armstrong, που με είχε ξενίσει τότε, αλλά το οποίο επαληθεύτηκε πολλές φορές αργότερα. Ελεγε, λοιπόν, ο Bob: «Σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, ένας είναι ο κερδισμένος – αυτός που φεύγει από το τραπέζι με τα χρήματα». Μπορεί να ακούγεται πολύ υλιστική η άποψη αυτή, αλλά αν το καλοσκεφτείτε, θα δείτε ότι τις περισσότερες φορές επαληθεύεται. Φέρτε στο μυαλό σας όλους εκείνους που πούλησαν τις μετοχές τους το 1998 ή 1999 πριν από την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου το 2000. Μπορεί να μην έπιασαν την ανώτερη τιμή, αλλά σίγουρα ήταν κερδισμένοι. Ακόμα στην πρόσφατη κρίση που ξεκίνησε το 2008, κερδισμένοι είναι μόνο οι πωλητές των ακινήτων και των μετοχών, ανεξάρτητα από το πότε πούλησαν. Οι πωλητές ενθυλάκωσαν τα χρήματα, ενώ αυτοί που αγόρασαν περιμένουν να δουν πότε (και αν) θα έχουν κάποιο κέρδος. Απλή λογική!
Να λοιπόν το σημερινό θέμα μας. Από την 25η Ιανουαρίου 2015, με την Κυβέρνηση της Πρώτης Φοράς Αριστεράς (ΠΦΑ που μπορεί να σημαίνει «Πληρώνετε Φόρους Ασταμάτητα»), χορτάσαμε διαπραγμάτευση. Μάλλον, μπουχτίσαμε από διαπραγμάτευση. Διαπραγμάτευση για τη διαπραγμάτευση, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Οι άνθρωποι μεγαλωμένοι στον ρομαντικό κόσμο της Αριστεράς, που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, ξέρουν μόνο από ατέλειωτες θεωρητικές συζητήσεις. Ο Τάσος Μπουλμέτης στην τελευταία του ταινία, «Νοτιάς», σατιρίζει με πολύ καυστικό χιούμορ τον τρόπο που σκέφτονται και ενεργούν όλοι αυτοί οι «αριστεροί». Προκειμένου να γυρίσουν μια ταινία, κάθε θέμα μπαίνει σε συζήτηση και στο τέλος σε ψηφοφορία. Μέχρι και η επιλογή του φακού (ευρυγώνιος ή τηλεφακός) για ένα συγκεκριμένο πλάνο υπήρξε αντικείμενο αντιπαράθεσης και ψηφοφορίας! Θυμηθείτε πόσες φορές την ημέρα ακούτε ή διαβάζετε τη λέξη «διαπραγμάτευση» από τα ΜΜΕ. Η διαπραγμάτευση έχει γίνει αυτοσκοπός. Φτάσαμε στο σημείο να μη μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα, αρκεί που γίνεται «σκληρή» διαπραγμάτευση. Για θυμηθείτε τις 18 ώρες που ταλαιπωρούσε τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο Πρωθυπουργός μας, ώστε μετά από σκληρή διαπραγμάτευση, να συμφωνήσει στο Τρίτο Μνημόνιο. Τέτοιο καψόνι δεν τους έχει κάνει κανένας άλλος. Το κακό είναι ότι πρώτα φάγαμε εμείς το καψόνι με ένα αχρείαστο δημοψήφισμα, την τραπεζική αργία και τα capital controls. Αλλά την πλήρωσαν και οι Ευρωπαίοι με 18ωρη διαπραγμάτευση. Οχι παίζουμε!
Αυτή η μανία της Κυβέρνησής μας με τη διαπραγμάτευση, μου φάνηκε σαν μια πρακτική εφαρμογή ενός άλλου κανόνα, ο οποίος έγινε γνωστός σαν «Golden Hammer». Τον διατύπωσε το 1966, ο Abraham Maslow στο βιβλίο του «The Psychology of Science» και είναι ο ακόλουθος: «I suppose it is tempting, if the only tool you have is a hammer, to treat everything as if it were a nail». Δηλαδή, αν «το μόνο εργαλείο που διαθέτεις είναι ένα σφυρί, τότε όλα τα προβλήματα σου φαίνονται σαν καρφιά». Μπορεί να σας φαίνεται υπερβολικός αυτός ο κανόνας, αλλά αν τον έχετε στο μυαλό σας, θα τον επιβεβαιώσετε σε πολλές περιπτώσεις. Οι δικοί μας το μόνο εργαλείο που διαθέτουν είναι η παπαρολογία και γι’ αυτό όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν προσπαθούν να τα λύσουν με παπαρολογία ή διαπραγμάτευση, γιατί δεν ξέρουν κανένα άλλο τρόπο. Μέχρι τώρα έχουμε διαπραγματευτεί για ό,τι μπορεί να βάλει κανείς στο μυαλό του. Πώς θα λέμε την Τρόικα. Κερδίσαμε, γιατί την ονομάσαμε «Θεσμούς». Πού είσαι καημένε Shakespeare να τους θυμίσεις μέσω της Ιουλιέττας ότι «What’s in a name? that which we call a rose. By any other name would smell as sweet;». Εμείς τους αλλάξαμε όνομα και νομίζουμε ότι τους αλλάξαμε τα φώτα. Πού θα γίνονται οι συναντήσεις με τους «Θεσμούς»; Με σκληρή διαπραγμάτευση πετύχαμε να μη γίνονται στα υπουργεία, αλλά αρχικά να γίνονται στις Βρυξέλλες και στη συνέχεια να γίνονται σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Το περιεχόμενο των συναντήσεων δεν άλλαξε όμως. Οι υπουργοί μας πάνε εκεί και βγαίνουν ύστερα από ατέλειωτες διαπραγματεύσεις σαν βρεγμένες γάτες. Ναι, αλλά οι «Θεσμοί» δεν πάνε στα υπουργεία.
Νικήσαμε ή μήπως όχι;
Φυσικά, στη διαπραγμάτευση πάμε αφού προηγουμένως έχουμε καθορίσει τις «κόκκινες γραμμές» μας. Ολα κι όλα, αυτές είναι απαραβίαστες. Τώρα πόσες από αυτές έχουμε κάνει γαργάρα σε όλο αυτό το διάστημα είναι δύσκολο να τις απαριθμήσω. Τόσο καιρό δεν μάθαμε να μην αυτοεγκλωβιζόμαστε σε καταστάσεις που δεν ελέγχουμε. Από τον Σεπτέμβριο προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε την πρώτη αξιολόγηση, αλλά αυτή η μανία μας με την αέναη διαπραγμάτευση δεν μας αφήνει να τελειώσουμε.
Να δείτε που στο τέλος θα επαληθευτεί ο φίλος μου Bob, τόσο με τον «Χρυσό Κανόνα», όσο και με τον κερδισμένο από κάθε διαπραγμάτευση. Δηλαδή, αφού είναι γνωστό ότι οι «Θεσμοί» έχουν τα χρήματα και καθορίζουν τους κανόνες, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τα χρήματα το ταχύτερο δυνατόν. Ετσι για την ιστορία, σας πληροφορώ ότι ο φίλος μου ο Bob είχε εξασφαλίσει για τον εαυτό του το «Χρυσό Αλεξίπτωτο», σε περίπτωση επιθετικής εξαγοράς της Revlon, η οποία όντως έγινε ύστερα από μερικά χρόνια. Τόσο ξύπνιος ήταν ο Bob.
Και οι δικοί μας; Δεν μπορεί ύστερα από τόσους μήνες και τόσες επαφές να μην έχουν μάθει τους κανόνες του παιχνιδιού: Οι «Θεσμοί» επιμένουν στα συμφωνημένα και ο χρόνος δουλεύει γι’ αυτούς. Εκτός, αν όλη αυτή η ιστορία γίνεται ξεπίτηδες, ώστε να κουραστεί ο λαός και να είναι τόσο μα τόσο μπαϊλντισμένος, ώστε να δεχτεί οτιδήποτε του σερβίρουν!
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.