Στην «Καθημερινή» της 4ης Δεκεμβρίου 2015, δημοσιεύθηκε ένα ρεπορτάζ του φίλου Γιάννη Παλαιολόγου με τίτλο «Κρατικά αυτοκίνητα… ιδιωτικής χρήσεως». Το δημοσίευμα αναφέρεται σε έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, που διενεργήθηκε κατόπιν καταγγελιών πολιτών, ότι υπάλληλοι του υπουργείου Εσωτερικών χρησιμοποιούν υπηρεσιακά οχήματα για ιδιωτικές μετακινήσεις. Αντιγράφω ορισμένα αποσπάσματα από το δημοσίευμα, προκειμένου να σχηματίσετε μια αδρή εικόνα της κατάστασης που επικρατεί.
«…Το πόρισμα των επιθεωρητών, που βρίσκεται στη διάθεση της “Κ”, φιλοτεχνεί μία εικόνα ασυδοσίας, με περιπτώσεις που θα μπορούσαν άνετα να συμπεριληφθούν σε σενάρια φαρσοκωμωδίας. Σχετική ερώτηση για το ζήτημα κατέθεσαν χθες 23 βουλευτές της Ν.Δ., θέτοντας και το ζήτημα της απόδοσης πειθαρχικών ευθυνών… Εικονικά δρομολόγια, σπάταλες στον εφοδιασμό καυσίμων και στη διέλευση διοδίων ανακάλυψαν οι Ελεγκτές Δημόσιας Διοίκησης… “Αμαρτωλές μετακινήσεις”: 1. Αυτοκίνητο κάλυψε 627 χλμ. σε 40 λεπτά (μέση ωριαία ταχύτητα 940 χλμ./ώρα). 2. Αυτοκίνητο έχει πραγματοποιήσει 33 διελεύσεις διοδίων σε 13 μέρες χωρίς αυτό να καταγράφεται. 3. Αυτοκίνητο καταγράφεται να μετακινεί σύζυγο πρώην πρωθυπουργού, η οποία είχε ήδη αποβιώσει. 4. Αυτοκίνητο διήνυσε 1.805 χλμ. σε ένα μήνα με υπογραφή του οδηγού του και χωρίς να καταγραφεί στο ημερολόγιο κίνησης…».
Πιστεύω ότι αντιληφθήκατε τη χαοτική κατάσταση που επικρατεί σχετικά με τα κρατικά αυτοκίνητα. Οπως και σε πολλά άλλα θέματα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας έλεγχος και φυσικά υπάρχουν οι επιτήδειοι, οι οποίοι επωφελούνται από την πρακτικά ανεξέλεγκτη κατάσταση. Ολη η παρακολούθηση (monitoring) των οχημάτων, όπως φαίνεται από την Εκθεση, γίνεται χειρογραφικά και θέλει υπογραφές που δεν υπάρχουν. Ακόμα, αμφιβάλλω αν υπάρχει πλήρες μητρώο των κρατικών αυτοκινήτων, ποιος τα χρησιμοποιεί και περίπου πόσο στοιχίζει το καθένα χωριστά ανά έτος. Είμαι πολύ περίεργος να μάθω το συνολικό ετήσιο κονδύλι για καύσιμα και άλλα έξοδα για τα κρατικά αυτοκίνητα. Σε παλαιότερο δημοσίευμα της «Κ» (Φεβρουάριος 2015), εκτιμάται ότι τα κρατικά αυτοκίνητα είναι 58.000 και μας κοστίζουν περίπου 350 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σε πρόσφατο δημοσίευμα στην Κυριακάτικη «Καθημερινή» (7/2/2016) αναφέρεται ότι: «Στις αρχές του 2016 ακόμα προσπαθούμε να μάθουμε πόσα και ποια είναι τα κρατικά αυτοκίνητα»!
Αυτή είναι περίπου η σημερινή κατάσταση. Πάμε τώρα μερικά χρόνια πίσω. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, εμφανίστηκε στην Ελλάδα μια εταιρεία από το Ισραήλ, η οποία ίδρυσε μια ελληνική θυγατρική εταιρεία και άνοιξε γραφεία στην Αθήνα. Η εταιρεία αυτή (δυστυχώς δεν θυμάμαι το όνομά της) προσέφερε την ακόλουθη υπηρεσία τόσο στο Δημόσιο όσο και σε ιδιωτικές εταιρείες που είχαν στόλο οχημάτων. Για κάθε ελεγχόμενο όχημα, εγκαθιστούσε ηλεκτρονικό «δακτυλίδι» στο στόμιο τροφοδοσίας του οχήματος. Το «δακτυλίδι» αυτό ήταν η «ταυτότητα» του οχήματος. Παράλληλα σε ειδικά εξοπλισμένα βενζινάδικα θα τοποθετούσε στις αντλίες καυσίμων ειδικούς αισθητήρες με τους οποίους κάθε φορά που ένα όχημα που είχε το «δακτυλίδι» εφοδιαζόταν, θα κατέγραφε την ταυτότητα του οχήματος, την ώρα, την ημέρα, τα χιλιόμετρα του κοντέρ και την ποσότητα του καυσίμου που τροφοδότησε. Ολα τα στοιχεία αυτά καταγράφονται σε PC που βρισκόταν στο βενζινάδικο και το βράδυ θα μεταδίδονται σε κεντρικό server για επεξεργασία και πινακοποίηση. Η αμοιβή της εταιρείας αυτής ήταν ένα ετήσιο μικρό ποσό ανά όχημα και επίσης είχε μια μηνιαία αμοιβή από το βενζινάδικο, γιατί τα οχήματα με «δακτυλίδι» υποχρεωτικά θα χρησιμοποιούσαν τα συγκεκριμένα βενζινάδικα για την προμήθεια των καυσίμων της. Εμείς, σαν Δέλτα Πληροφορική, είχαμε αναλάβει το σύστημα πληροφορικής, δηλαδή τη συλλογή των στοιχείων από τα βενζινάδικα, την επεξεργασία και πινακοποίηση ανά πελάτη και ανά όχημα και την αποστολή των μηνιαίων καταστάσεων στους πελάτες της. Το σύστημα ξεκίνησε να λειτουργεί πιλοτικά με μερικά μόνο βενζινάδικα της τότε κρατικής εταιρείας ΕΚΟ.
Οπως καταλαβαίνετε, το σύστημα ήταν πρακτικά foolproof και λειτουργούσε χωρίς την παραμικρή ανθρώπινη παρέμβαση ή καταγραφή. Δεν άφηνε κανένα περιθώριο κλοπής καυσίμων ή εφοδιασμού άλλου οχήματος. Επιπλέον παρείχε σημαντικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με την ημερήσια, μηνιαία και ετήσια κίνηση των οχημάτων. Με λίγα λόγια, ήταν μια σωστή λύση σε ένα σημαντικό πρόβλημα. Ακόμα, με την πιλοτική εφαρμογή η εταιρεία είχε αποδείξει τη σωστή λειτουργία του συστήματος (proof of concept).
Είμαι βέβαιος ότι θα αναρωτιέστε τι έγινε με το σύστημα αυτό και την εταιρεία. Εδώ είναι το ζουμί της ιστορίας. Η εταιρεία για να μπορέσει να λειτουργήσει οικονομικά και να αποσβέσει τις αρχικές επενδύσεις (PC και αισθητήρες στα βενζινάδικα και δακτυλίδια στα οχήματα) είχε δύο προϋποθέσεις: Να έχει μια σύμβαση με την ΕΚΟ και μια σύμβαση με το Δημόσιο, το οποίο θα της εξασφάλιζε τον κρίσιμο όγκο των οχημάτων. Με την ΕΚΟ τα πράγματα ήταν πολύ εύκολα και υπογράφηκε κάποιο μνημόνιο συνεργασίας, γιατί η ΕΚΟ θα είχε πολλά να κερδίσει από τη σχεδόν μονοπωλιακή διάθεση καυσίμων. Μάλιστα, αν θυμάμαι καλά, η ΕΚΟ ανέλαβε να προωθήσει την ιδέα στο Δημόσιο, ώστε η σύμβαση να υπογραφεί μεταξύ Δημοσίου και ΕΚΟ. Ηταν η κλασική περίπτωση όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι θα ήταν κερδισμένοι (win – win που λένε και στο χωριό μου). Ε, λοιπόν, ύστερα από δύο χρόνια συνεχών αναβολών του τύπου «αύριο υπογράφουμε», η εταιρεία έκλεισε το γραφείο της στην Ελλάδα, τα μάζεψε και έφυγε για άλλους προορισμούς.
Ποιος έχασε; Το Ελληνικό Δημόσιο και φυσικά εμείς οι φορολογούμενοι που πληρώνουμε πάντοτε τις σπάταλες από την κακοδιαχείριση. Ποιος κέρδισε; Αυτοί που δεν θέλουν να μπει τάξη, γιατί όπως λέει και ο σοφός λαός «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται». Οπου μπαίνει η πληροφορική περιορίζεται ή εξαφανίζεται η λαμογιά.
Σήμερα υπάρχουν πιο εξελιγμένα συστήματα για την παρακολούθηση των οχημάτων και τον έλεγχο των καυσίμων, αλλά εμείς αρκούμαστε σε διαπιστώσεις. Τι έγινε μετά την Εκθεση των Ελεγκτών και την επερώτηση των βουλευτών; Πάρθηκε καμία απόφαση να καταργήσουμε τα χειρόγραφα συστήματα και να αναζητήσουμε λύσεις αυτόματης καταγραφής; Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω, αλλά υποθέτω ότι και το θέμα αυτό θα «το φάει η μαρμάγκα». Δηλαδή, σε λίγο καιρό θα το ξεχάσουμε, όπως έχουμε ξεχάσει πολλά άλλα θέματα που δίνουν τη δυνατότητα σε μερικούς επιτήδειους να προσαυξάνουν τα εισοδήματά τους ή να περιορίζουν τα έξοδά τους με τα χρήματα των φορολογουμένων.
Κλείνοντας, θέλω να σας διηγηθώ μια ακόμα ιστορία, την οποία μου είπε πριν από χρόνια ένα στέλεχος της Αττικής Οδού. Οταν άρχισε να λειτουργεί το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και ουσιαστικά έκλεισε το Ελληνικό, η Ολυμπιακή Αεροπορία εφοδίασε το προσωπικό της με e-pass ώστε οι υπάλληλοί της να μην επιβαρύνονται με τα διόδια της Αττικής Οδού για τη μετάβασή τους προς και από το νέο αεροδρόμιο και επιπλέον να διευκολύνονται στην ταχύτερη διέλευσή τους. Εκ πρώτης όψεως καλή και σωστή κίνηση. Φυσικά ο συγκεντρωτικός λογαριασμός αποστελλόταν στο λογιστήριο της Ολυμπιακής για την εξόφληση.
Υστερα από μερικούς μήνες οι υπάλληλοι του λογιστηρίου της Ολυμπιακής διαπίστωσαν (από τις ώρες των διελεύσεων) ότι πολλά αυτοκίνητα δεν συμπλήρωναν το ωράριο της εταιρείας. Με άλλα λόγια, ήταν φανερό και τεκμηριωμένο ότι οι ιδιοκτήτες των οχημάτων αυτών έκαναν κοπάνα. Οταν διαπιστώθηκε το φαινόμενο αυτό και κλήθηκε το σωματείο για να συζητήσουν το θέμα, δύσκολα θα φανταστείτε τι έγινε. Αντί το σωματείο να υποσχεθεί τη συμμόρφωση των εργαζομένων, ζήτησε την κατάργηση των e-pass, ώστε να μην καταγράφεται η άφιξη και η αναχώρηση των οχημάτων και επιπλέον ζήτησε να τους καταβάλλονται σε μετρητά τα διόδια! Γράφω αυτή την ιστορία όπως την άκουσα. Δεν μπορώ να την επιβεβαιώσω σήμερα, αλλά με το πνεύμα της εποχής που κυριαρχούσε τότε, είναι πολύ πιθανόν να έγιναν έτσι τα πράγματα.
Λύσεις για πολλά θέματα υπάρχουν, αλλά αμφιβάλλω αν τις θέλουμε, γιατί δεν θέλουμε να διαταράξουμε «κεκτημένα» συμφέροντα. Διερωτηθήκατε ποτέ, μήπως αυτά τα συμφέροντα είναι αυτά που δεν θέλουν να περιοριστεί το Δημόσιο με τις ιδιωτικοποιήσεις;
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων.