Κατά 1,3% συρρικνώθηκε η οικονομική δραστηριότητα το πρώτο τρίμηνο του 2016 έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος, αναδεικνύοντας ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας αποτελεί «δύσκολο έργο». Το υπουργείο Οικονομικών, αλλά και η τρόικα, θεωρούν ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να περάσει σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ από το δεύτερο εξάμηνο του 2016.
Ωστόσο, η αρχή είναι αρνητική, γεγονός που δείχνει ότι για να επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για την ανάκαμψη, θα πρέπει να συντρέξουν αρκετές προϋποθέσεις. Συνολικά, για το 2016 προβλέπεται ότι η Ελλάδα θα βιώσει ύφεση της τάξεως του 0,7%. Το πρώτο τρίμηνο ήταν ιδιαιτέρως αρνητικό, ενώ στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι το ίδιο θα συμβεί και στο δεύτερο τρίμηνο του έτους. Για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση και να επιτευχθεί ο ετήσιος στόχος, θα πρέπει κατ’ ελάχιστον:
1. Να κλείσει εντός του μήνα ο πρώτος έλεγχος του προγράμματος. Εφόσον υπάρξει συμφωνία, θα αρθεί σε μεγάλο βαθμό η αβεβαιότητα που επικρατεί στις αγορές για την ελληνική οικονομία. Επίσης, θα επιστρέψει η ΕΚΤ και το καθεστώς παροχής φθηνής ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες (waiver), βοηθώντας στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
2. Να επέλθει συμφωνία και για το θέμα του χρέους. Αν και οι επενδυτές δεν προσδοκούν κάποια σημαντική αλλαγή στη σύνθεση του χρέους από τα μέτρα που θα υιοθετηθούν, όσο το ζήτημα δεν καταλήγει σε συμφωνία, παραμένει ένας ανασταλτικός παράγοντας για να στρέψουν τα κεφάλαιά τους στην ελληνική οικονομία.
3. Να προωθήσει η κυβέρνηση δράσεις για την ενίσχυση των επενδύσεων και να σταματήσουν τα αντικρουόμενα μηνύματα που εκπέμπουν υπουργοί και κυβερνητικοί παράγοντες (όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του ΟΛΠ).
4. Να ξεκινήσει η διαδικασία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες. Τα χρέη έχουν πλέον ξεπεράσει τα 6 δισ. ευρώ και η σταδιακή εξόφλησή τους θα αναθερμάνει την οικονομική δραστηριότητα.
5. Να μην επαναληφθεί μια μακρά διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Τον Σεπτέμβριο είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί ο δεύτερος έλεγχος του προγράμματος, ο οποίος εάν δεν κλείσει γρήγορα (μέσα σε ένα μήνα), τότε θα επανέλθει η αβεβαιότητα στους επενδυτές. Για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο, θα πρέπει η κυβέρνηση να αξιοποιήσει τους μήνες του καλοκαιριού, ώστε να ολοκληρώσει όλες τις προβλεπόμενες στο μνημόνιο δράσεις για τον δεύτερο έλεγχο εγκαίρως.
Αυτές είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να μπορέσει η οικονομία να εισέλθει σε φάση ανάκαμψης. Οι πρώτες εκτιμήσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το α΄ τρίμηνο του έτους δείχνουν ότι οι πιέσεις στην ελληνική οικονομία παραμένουν έντονες. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 1,3% σε σύγκριση με το ίδιο περυσινό διάστημα, ενώ ήταν το τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο αρνητικής μεταβολής του σε ετήσια βάση. Να σημειωθεί ότι είχαν προηγηθεί 6 συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης (από τις αρχές του 2014 έως τα μέσα του 2015).
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα πρώτα στοιχεία για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου 2016 δείχνουν ότι η ύφεση αποδίδεται κυρίως στην πτώση της κατανάλωσης. Αντιθέτως, οι επενδύσεις έδειξαν τάσεις σταθεροποίησης έναντι του περυσινού πρώτου τριμήνου, ενώ εξαγωγές και εισαγωγές κινήθηκαν πτωτικά. Πάντως, οι δείκτες της ελληνικής οικονομίας αποτυπώνουν την αρνητική εξέλιξη του ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Ειδικότερα:
Λιανικό εμπόριο: Τον Φεβρουάριο του 2016, ο όγκος των λιανικών πωλήσεων υποχώρησε κατά 6,6% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Τελευταία φορά που η ετήσια μεταβολή ήταν θετική, ήταν τον Δεκέμβριο του 2015. Ωστόσο, ολόκληρο το 2015 ήταν αρνητικό (πτώση 1,4%), ενώ πτωτικά κινήθηκε ο τζίρος στο λιανεμπόριο και τον Ιανουάριο του 2016. Η πτώση στον κύκλο εργασιών του λιανικού εμπορίου αποτελεί σαφή ένδειξη της μείωσης της κατανάλωσης.
Βιομηχανία: Ο τζίρος στη βιομηχανία φέτος τον Φεβρουάριο ήταν μειωμένος κατά 15,1% σε σύγκριση με τον περυσινό Φεβρουάριο. Επίσης, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής τον Μάρτιο του 2016 υποχώρησε κατά 4% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι, ενώ αύξηση 5,4% είχε καταγράψει σε ετήσια βάση τον Μάρτιο του 2015. Η υποχώρηση οφείλεται κυρίως στη μείωση της παραγωγής των ορυχείων και των λατομείων κατά 23,8% και της μεταποιητικής παραγωγής κατά 2,5%.
Εξαγωγές: Τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρώτο τρίμηνο του 2016 διαμορφώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, στα 5,72 δισ. ευρώ έναντι 6,28 δισ. ευρώ το αντίστοιχο τρίμηνο του 2015. Δηλαδή, μειώθηκαν κατά 8,9%, ενώ ακόμη κι αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή καταγράφηκε έστω και οριακή πτώση στις εξαγωγές (0,2%).
Οικοδομική δραστηριότητα: Το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2016 ο όγκος της οικοδομικής δραστηριότητας συνολικά (ιδιωτική και δημόσια) μειώθηκε κατά 1,4% έναντι του αντίστοιχου περυσινού διμήνου. Επίσης, οι άδειες που εκδόθηκαν το ίδιο διάστημα ήταν κατά 15,1% λιγότερες.
Πωλήσεις αυτοκινήτων: Το τετράμηνο Ιανουαρίου – Απριλίου 2016 οι πωλήσεις ήταν ελαφρώς λιγότερες από ό,τι το αντίστοιχο περυσινό διάστημα (0,04%). Ωστόσο, η εικόνα σταθεροποίησης αποδίδεται στην εκτίναξη των πωλήσεων τον Απρίλιο κατά 24,8% λόγω της επαναφοράς του μέτρου της απόσυρσης. Ετσι, μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016 οι πωλήσεις μειώθηκαν 11,3% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2015.