Τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα στην ελληνική πραγματικότητα. Ο κατ΄επίφαση «νέος» αναπτυξιακός νόμος εξακολουθεί να εμμένει σε μια αναχρονιστική προσέγγιση διαχειριστικού τύπου των διατιθέμενων πόρων υποτιμώντας την αναπτυξιακή προοπτική του εργαλείου αυτού.
Η εξαντλητική καθυστέρηση στην κατάθεση του, θα είχε κάποιο νόημα, αν συνοδευόταν από την αξιοποίηση της εμπειρίας των δυο προηγούμενων αναπτυξιακών νόμων, την ανάλυση επιπτώσεων της υλοποίησής τους και την πραγματική στόχευση στις ανάγκες της επιχειρηματικότητας και στις προσδοκίες του ιδιωτικού τομέα.
Αντ΄αυτών εντοπίζονται αρκετά προβληματικά σημεία τα οποία μπορεί να έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Η συγκρατημένη αισιοδοξία που υπήρχε στην αγορά για ουσιαστικές τομές και αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας μετατρέπεται σε απαισιοδοξία.
Η έλλειψη κρατικών πόρων και η επίλυση εκκρεμοτήτων επενδυτικών σχεδίων των παλιότερων αναπτυξιακών νόμων ενδέχεται να δημιουργήσουν σοβαρές αγκυλώσεις. Η ιεράρχηση των φορολογικών κινήτρων έναντι των άμεσων ενισχύσεων αποδεικνύει την ένδεια του αναπτυξιακού νόμου ο οποίος κινείται με όρους λιτότητας. Δεδομένης της ασφυκτικής οικονομικής συγκυρίας, η μη πρόβλεψη για χορήγηση προκαταβολής στους δικαιούχους θα λειτουργήσει ως ένας εκ των προτέρων παράγοντας αποκλεισμού πολλών ενδιαφερομένων επενδυτών από τον αναπτυξιακό νόμο.
Οι «αμαρτίες» των παλαιότερων αναπτυξιακών νόμων θα κοστίσουν πολύ καθώς από τα 3,6 δισ. ευρώ που είναι διασφαλισμένα προκειμένου να δοθούν ως ενισχύσεις, τα 2,5 δισ. περίπου προορίζονται για την αποπληρωμή των επενδυτικών σχεδίων που είχαν υπαχθεί στους νόμους 3299/2004 και 3908/2011. Ο κίνδυνος ανορθολογικής σπατάλης πόρων για παλαιά έργα που δεν τηρούν τους κανόνες βιωσιμότητας είναι ορατός και θα πρέπει να αποφευχθεί με ex ante ενδελεχή έλεγχο.
Το ύψος των ενισχύσεων που μπορεί να λάβει ένας επενδυτικός φορέας περιορίζεται από πλαφόν. Ειδικότερα, τίθεται μέγιστο όριο ενίσχυσης στα 5 εκατ. ευρώ ανά υποβαλλόμενο επενδυτικό σχέδιο. Σε περίπτωση που ένα επενδυτικό σχέδιο ενισχύεται και από άλλα καθεστώτα πλην του αναπτυξιακού, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό ενισχύσεων προκειμένου να ελεγχθεί περίπτωση τεχνητής κατάτμησής του. Έτσι, οι παρεχόμενες σε κάθε φορέα ενισχύσεις δεν μπορούν να υπερβούν σωρευτικά τα 10 εκατ. ευρώ για μεμονωμένη επιχείρηση και τα 20 εκατ. ευρώ για το σύνολο των συνεργαζόμενων ή συνδεδεμένων επιχειρήσεων.
Ένα εξαιρετικά σημαντικό κίνητρο των αναπτυξιακών νόμων του παρελθόντος που απουσιάζει παντελώς είναι οι αποσβέσεις. Σε ό,τι αφορά στις αυξημένες αποσβέσεις, θα περίμενε κανείς ότι ο σχεδιασμός ενός νέου νόμου, που δεν διαθέτει πόρους για άμεσες οικονομικές επιχορηγήσεις, θα εισήγαγε την πρακτική των υπεραποσβέσεων. Η υπεραπόσβεση, ως πρακτική προσιδιάζει με το μέτρο των φορολογικών απαλλαγών και του τελικού λογιστικού αποτελέσματος, χωρίς όμως την μεγάλη διοικητική επιβάρυνση των διαδικασιών του, ενώ προσφέρεται ως ευέλικτη λύση στο σύνολο των επιχειρήσεων.
Η απουσία πρόβλεψης αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων σε συνδυασμό με την έκδοση μεγάλου όγκου δευτερογενούς νομοθεσίας, (άνω των 25 υπουργικών αποφάσεων) καταστρατηγούν, εξ αρχής, οποιαδήποτε έννοια ευελιξίας και ταχύτητας υλοποίησης του νέου νόμου θέτοντας υπό αμφισβήτηση την συνολική αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι ο αναπτυξιακός νόμος είναι πρωτίστως εργαλείο οικονομικής πολιτικής που επιφέρει και κοινωνικά πολλαπλασιαστικά οφέλη. Η απουσία εθνικού στρατηγικού αναπτυξιακού πλαισίου σε συνδυασμό με την κυβερνητική αντιμετώπιση του αναπτυξιακού νόμου εν είδει κουμπαρά που δίνει λίγα σε πολλούς, μόνο προχειρότητα και άγνοια της επενδυτικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας αναδεικνύει.
Απόδειξη αυτού, η ευκολία με την οποία η κυβέρνηση αυξομειώνει τα όρια των ενισχύσεων (πρόσφατη μείωση των ορίων). Εν τέλει, αυτό που πραγματικά θίγεται είναι ο στόχος της αναπτυξιακής μεγέθυνσης που παραμένει και το βασικό ζητούμενο.
*Η Ναταλία Παπαμακαρίου είναι επιστημονική συνεργάτης στο Κέντρο Υποστήριξης Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο ΠΟΤΑΜΙ