Οι καταθέσεις θα αργήσουν να γυρίσουν στις τράπεζες όσο δεν αίρονται πλήρως οι κεφαλαιακοί έλεγχοι (capital controls), προειδοποιεί η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) σε ειδική της έκθεση για τον τραπεζικό σύστημα. Παράλληλα, όμως, ξεκαθαρίζει ότι η πλήρης άρση των capital controls θα πρέπει να γίνει σταδιακά, με σταθερά βήματα και εφόσον έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες μακροοικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, γιατί σε διαφορετική περίπτωση «οι συνέπειες τόσο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο και για την οικονομία ενδέχεται να είναι εξαιρετικά δυσμενείς».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ στο πρώτο εξάμηνο του 2015 έφυγαν από τις τράπεζες 38,1 δισ. ευρώ καταθέσεων εξαιτίας της διαρκώς αυξανόμενης αβεβαιότητας. Μετά την επιβολή των capital controls, οι εκροές σταθεροποιήθηκαν, ενώ στις αρχές του 2016 αυξήθηκαν εκ νέου λόγω της αβεβαιότητας που προκάλεσαν οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις Αθήνας – δανειστών για τον πρώτο έλεγχο του προγράμματος.
Θεμέλια για ρευστότητα
Γενικά, η ΤτΕ θεωρεί πως τα θεμέλια για τη βελτίωση των προοπτικών της ρευστότητας έχουν ήδη τεθεί μετά τη θετική ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης και με την επαναφορά του waiver από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Υποστηρίζει, δε, πως η δυνατότητα συμμετοχής των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, σε συνδυασμό με την επαναφορά του waiver, θα έχει σημαντική θετική επίδραση στα αποτελέσματα των τραπεζών, ύψους 400 με 500 εκατ. ευρώ.
«Ωστόσο, η σημαντικότερη άμβλυνση των πιέσεων στη ρευστότητα των τραπεζών και στο κόστος χρηματοδότησης θα εξαρτηθεί και από την υλοποίηση των μακροοικονομικών προβλέψεων για την Ελλάδα», οι οποίες όμως δεν έχουν λάβει υπόψη τις οικονομικές επιπτώσεις από το Brexit, κατά την ΤτΕ. Γι’ αυτό και ζητεί άμεσα την επί τα χείρω αναθεώρησή τους.
Βοήθησαν
Πάντως, η ΤτΕ αναφέρει ότι η επιβολή των capital controls βοήθησε στη συγκράτηση της εκροής καταθέσεων και της φυγής κεφαλαίων στο εξωτερικό και ως εκ τούτου στη σταθεροποίηση της ρευστότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αν και αρκετοί είχαν μεταφέρει μέρος των αποθεμάτων τους στο εξωτερικό νωρίτερα. Η συγκράτηση των εκροών καταθέσεων είχε τις εξής επιπτώσεις:
• Υποχώρησε ο δανεισμός των τραπεζών από ELA.
• Σημειώθηκε στροφή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.
• Μειώθηκαν οι εισαγωγές και αυξήθηκαν οι εξαγωγές.
• Μειώθηκε η κατανάλωση, αν και σε ετήσια βάση η τάση παρέμεινε ανοδική.
Βασικές προϋποθέσεις
Βασικές προϋποθέσεις για την άρση των capital controls είναι κατά την ΤτΕ είναι η εφαρμογή των μέτρων του μνημονίου που θα επιτρέψει την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταθετών, καθώς και η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Παράλληλα, η ΤτΕ επαναλαμβάνει τη θέση της ότι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος θα πρέπει από το 3,5% του ΑΕΠ το 2018 να υποχωρήσει στο 2% του ΑΕΠ. Επίσης, σημειώνει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή, προκειμένου να συντελέσει στην ταχύτερη επάνοδο της οικονομίας σε τροχιά διατηρήσιμης ανάπτυξης, θα πρέπει να βασιστεί σε παρεμβάσεις που αφορούν «εξορθολογισμό των μη παραγωγικών δαπανών του Δημοσίου, καθώς έχουν μικρότερη αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ από ό,τι οι παρεμβάσεις που αφορούν φορολογικές αυξήσεις».