Προγράμματα επιβραβεύσεων και ελκυστικότερα επιτόκια έως και μισή περίπου μονάδα σε σχέση με το μέσο επιτόκιο μιας προθεσμιακής κατάθεσης, επιστρατεύουν οι τράπεζες στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν καταθέσεις μετά την πρόσφατη χαλάρωση των capital controls και την απελευθέρωση στην κίνηση κεφαλαίων.
Πρόκειται για το χρήμα που ανασύρεται από τις θυρίδες και κατατίθεται σε τραπεζικούς λογαριασμούς, για το οποίο ισχύει πλέον η δυνατότητα ανάληψης του συνόλου του ποσού, χωρίς το όριο των 840 ευρώ ανά δεκαπενθήμερο ή των 420 ευρώ ανά εβδομάδα. Μερική απελευθέρωση απολαμβάνουν πλέον και τα κεφάλαια που έρχονται μέσω εμβάσματος από το εξωτερικό, οι κάτοχοι των οποίων μπορούν να αποσύρουν έως το 30% σε μετρητά αντί του 10% που ίσχυε μέχρι πρόσφατα. Οι κινήσεις πριμοδότησης αποσκοπούν κυρίως στο να δώσουν τη δυνατότητα στο τραπεζικό δίκτυο να προσεγγίσει τους πελάτες, επικοινωνώντας το μήνυμα της ασφάλειας των καταθέσεων και της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος. Ηδη οι πρώτες ενδείξεις από την εξέλιξη των καταθέσεων δείχνουν δειλή, αλλά σταθερή ανάκτηση της εμπιστοσύνης με αύξηση στα υπόλοιπα των καταθέσεων, που υπάρχουν στο τραπεζικό σύστημα.
Τα επιτόκια που προσφέρονται για όσους φέρουν τα χρήματά τους από τις θυρίδες ή από το εξωτερικό φθάνουν το 1,30% περίπου και στοχεύουν κυρίως στη βελτίωση της ψυχολογίας, τη στιγμή που τα συμβατικά επιτόκια στις προθεσμιακές καταθέσεις έχουν κατρακυλήσει στο 0,80%, φθάνοντας σε ιστορικά χαμηλά. Το σύνολο σχεδόν άλλωστε των τραπεζών έχει συνδέσει τους προθεσμιακούς λογαριασμούς με προγράμματα επιβράβευσης, που συνδυάζουν ευνοϊκή απόδοση των προϊόντων με κίνητρα για τον πελάτη όπως πόντοι ή δωροεπιταγές που εξαργυρώνονται σε καθημερινές αγορές από τα συνεργαζόμενα καταστήματα. Τα προγράμματα αυτά αναμένεται να εμπλουτιστούν από το φθινόπωρο και να προωθηθούν από το δίκτυο των καταστημάτων πιο μαζικά, επιδιώκοντας να επαναφέρουν τους καταθέτες στα γκισέ των τραπεζών. Οι κινήσεις στο μέτωπο των επιτοκίων είναι εν τούτοις οριακές και –όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη– δεν είναι αυτές που θα πείσουν τους πελάτες που έχουν τα χρήματά τους είτε στο εξωτερικό είτε στις θυρίδες να τα φέρουν πίσω. Αλλωστε η φυγή των καταθέσεων, που εκδηλώθηκε σε διάφορες χρονικές περιόδους τα τελευταία χρόνια, δεν αναχαιτίστηκε σε καμία περίπτωση από τα υψηλά επιτόκια που προσέφεραν οι τράπεζες και τα οποία είχαν ξεπεράσει ακόμη και το 5% το 2010 ή το 2011.
Τραπεζικά στελέχη εξηγούν ότι κλειδί για την ανάκτηση των καταθέσεων είναι –εκτός φυσικά από την εμπιστοσύνη– και ο φόβος που προκαλεί το περιουσιολόγιο ή το ηλεκτρονικό «πόθεν έσχες» που ενεργοποιείται από τον Οκτώβριο. Oπως προβλέπει η διάταξη που ψηφίστηκε από τη Βουλή και έλαβε και το «πράσινο φως» από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, όλοι οι φορολογούμενοι έχουν πλέον την υποχρέωση να δηλώσουν πρώτη φορά τα μετρητά που βρίσκονται εκτός τραπεζικού συστήματος, δηλαδή σε θυρίδες ή στρώματα, εφόσον αυτά υπερβαίνουν τα 15.000 ευρώ.
Η σχετική υποχρέωση αναμένεται να λειτουργήσει ως κίνητρο ή ακόμη και ως φόβητρο, αφού τα χρήματα που είναι εντός τραπεζικού συστήματος θα φέρουν πιστοποίηση διαφάνειας αλλά και ασφάλειας απέναντι στις φορολογικές αρχές, που εντείνουν τις πιέσεις για την αποκάλυψη του «μαύρου» χρήματος.