Πρόσθετη ρευστότητα 4,5 δισ. ευρώ στις τράπεζες έως τα τέλη Ιουλίου, σε μια ενθαρρυντική εξέλιξη που δημιουργεί βάσιμες ελπίδες για τη βαθμιαία αύξηση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα τους προσεχείς μήνες. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης αναμένεται να στηριχθεί περαιτέρω μετά τη σταδιακή χαλάρωση των capital controls και την άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων για το νέο χρήμα που βγαίνει από τις θυρίδες, αλλά και τη σταδιακή απελευθέρωση των χρημάτων που έρχονται από το εξωτερικό.
Σύμφωνα με πηγές από την κεντρική τράπεζα, οι συνολικές καταθέσεις στο σύστημα αυξήθηκαν το τελευταίο δίμηνο, και συγκεκριμένα από τις 24 Μαΐου –ημερομηνία κατά την οποία το Eurogroup ενέκρινε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και κατέληξε στα μέτρα για το χρέος– έως τα τέλη Ιουλίου στα 127 δισ. ευρώ. Η άνοδος δείχνει τη θετική συνέπεια που μπορεί να έχει για το τραπεζικό σύστημα η αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία, αλλά και την άμεση συσχέτιση στη βελτίωση της ρευστότητας με την πολιτική σταθερότητα. Η αύξηση των καταθέσεων προέρχεται και από τη σταδιακή βελτίωση της ρευστότητας του ευρύτερου δημοσίου τομέα –πλην της κεντρικής κυβέρνησης– που επιτρέπει την ενίσχυση των ταμειακών ροών με την αποπληρωμή οφειλών από την πλευρά του Δημοσίου.
Η Moody’s
Την τάση βελτίωσης της ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα το προσεχές διάστημα προεξοφλεί και η ανάλυση της Moody’s στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, η οποία εκτίμησε ότι οι κινήσεις χαλάρωσης των capital controls θα βοηθήσουν τις τράπεζες να προσελκύσουν περισσότερες καταθέσεις, ενθαρρύνοντας τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να επιστρέψουν μέρος από τα χρήματα που κρατούν εκτός του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Την Τετάρτη, η Standard & Poor’s προχώρησε, άλλωστε, στην αναβάθμιση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank) κατά μία βαθμίδα πάνω από την κατηγορία «επιλεκτική χρεοκοπία», εκτιμώντας πως η ελληνική οικονομία έχει σε μεγάλο βαθμό προσαρμοστεί στα capital controls, που έχουν επιβληθεί εδώ και πάνω από ένα έτος. Βαθμολογεί έτσι τις τέσσερις συστημικές τράπεζες με CCC+/C και σταθερή προοπτική, που αντανακλά την εκτίμησή της ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν κινδυνεύουν από χρεοκοπία στο εγγύς μέλλον.
Αξιοποιώντας τη θετική συγκυρία, οι ελληνικές τράπεζες προετοιμάζονται για την επόμενη ημέρα δρομολογώντας κίνητρα για την προσέλκυση καταθέσεων, όπως προγράμματα επιβραβεύσεων και ελκυστικότερα επιτόκια έως και μισή περίπου μονάδα σε σχέση με το μέσο επιτόκιο μιας προθεσμιακής κατάθεσης. Τα επιτόκια που προσφέρονται για όσους φέρουν τα χρήματά τους από τις θυρίδες ή από το εξωτερικό φθάνουν το 1,30% περίπου και στοχεύουν κυρίως στη βελτίωση της ψυχολογίας, τη στιγμή που τα συμβατικά επιτόκια στις προθεσμιακές καταθέσεις έχουν κατρακυλήσει στο 0,80%, φθάνοντας σε ιστορικά χαμηλά. Τα προγράμματα αυτά αναμένεται να εμπλουτιστούν από το φθινόπωρο και να προωθηθούν από το δίκτυο των καταστημάτων πιο μαζικά, επιδιώκοντας να επαναφέρουν τους καταθέτες στα γκισέ των τραπεζών.
Τα επιτόκια
Παρά το γεγονός ότι οι κινήσεις στο μέτωπο των επιτοκίων είναι οριακές, όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, δεν είναι αυτές που θα πείσουν τους πελάτες που έχουν τα χρήματά τους είτε στο εξωτερικό είτε στις θυρίδες να τα φέρουν πίσω. Αλλωστε, τα υψηλά επιτόκια που προσέφεραν οι τράπεζες και τα οποία είχαν ξεπεράσει ακόμη και το 5% το 2010 ή το 2011 δεν στάθηκαν ικανά να αναχαιτίσουν τη φυγή των καταθέσεων που εκδηλώθηκε σε περιόδους κρίσιμων πολιτικών εξελίξεων τα τελευταία χρόνια. Οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι κλειδί για την ανάκτηση των καταθέσεων είναι –εκτός από την εμπιστοσύνη– και ο φόβος που προκαλεί το ηλεκτρονικό «πόθεν έσχες», που ενεργοποιείται από τον Οκτώβριο. Ολοι οι φορολογούμενοι έχουν πλέον την υποχρέωση να δηλώσουν για πρώτη φορά τα μετρητά που βρίσκονται εκτός τραπεζικού συστήματος, δηλαδή σε θυρίδες ή στρώματα, εφόσον αυτά υπερβαίνουν τις 15.000 ευρώ. Τα χρήματα που είναι εντός τραπεζικού συστήματος θα φέρουν πιστοποίηση διαφάνειας απέναντι στις φορολογικές αρχές, οι οποίες εντείνουν τις πιέσεις για την αποκάλυψη του «μαύρου» χρήματος.