Σε ύφεση βρέθηκε η ελληνική οικονομία κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2016, αλλά η επί τα βελτίω αναθεώρηση των στοιχείων για το πρώτο τρίμηνο δημιουργεί αισιοδοξία στο οικονομικό επιτελείο ότι στο σύνολο του έτους η κατάσταση ενδεχομένως να είναι καλύτερη από ό,τι προβλεπόταν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) συρρικνώθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2016, έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος, κατά 0,7%. Ωστόσο, την ίδια ώρα, η ΕΛΣΤΑΤ αναθεώρησε στο 0,8% την ύφεση του πρώτου τριμήνου του έτους, σε σύγκριση με το 1,4% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψή της, προκαλώντας «χαμόγελα» στο υπουργείο Οικονομικών. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ελληνική οικονομία βρέθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2016 σε ύφεση για τέταρτο διαδοχικό τρίμηνο, αποτυπώνοντας στους αριθμούς τις δυσκολίες που βιώνει η πραγματική οικονομία (νοικοκυριά και επιχειρήσεις). Με τα νέα δεδομένα, στο πρώτο εξάμηνο του 2016 η ύφεση διαμορφώθηκε στο 0,75% και πλέον στο οικονομικό επιτελείο θεωρούν ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιτευχθεί ο ετήσιος στόχος για ύφεση 0,7%. Και αυτό γιατί στο δεύτερο εξάμηνο αναμένουν ότι θα υπάρξει ανάκαμψη, η οποία αν επιβεβαιωθεί είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει και σε καλύτερο αποτέλεσμα.
Από τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι το ΑΕΠ ανήλθε στο δεύτερο τρίμηνο του 2016 στα 46,2 δισ. ευρώ από 46,5 δισ. ευρώ που ήταν το δεύτερο τρίμηνο πέρυσι (μείωση 316 εκατ. ευρώ).
Το ενδιαφέρον όλων (οικονομικό επιτελείο και δανειστές) στρέφεται πλέον στα στοιχεία του τρίτου τριμήνου, καθώς αναμένουν ότι εκεί θα καταγραφούν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Κάτι που εκτιμάται ως πολύ πιθανό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι η βάση σύγκρισης (δηλαδή το περυσινό τρίτο τρίμηνο) είναι πολύ χαμηλή, αφού τη συγκεκριμένη περίοδο του 2015 είχαν αποτυπωθεί οι αρνητικές επιπτώσεις της πολύμηνης διαπραγμάτευσης, της αβεβαιότητας για το μέλλον της χώρας στην Ευρωζώνη και των capital controls.
Τρεις καθοριστικοί παράγοντες
Παρ’ όλα αυτά, το κατά πόσον η οικονομία θα καταφέρει πραγματικά να ξεφύγει από την ύφεση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τρεις παράγοντες:
1. Αξιολόγηση. Το πόσο γρήγορα θα κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος. Ο νέος έλεγχος αναμένεται να ξεκινήσει στα μέσα Σεπτεμβρίου, αλλά τα θέματά του είναι και πάλι πολλά και δύσκολα. Αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, επικαιροποίηση Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων, είναι τρία από τα σημαντικότερα ζητήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι δεκάδες άλλες δράσεις είναι μικρότερης σημασίας.
2. Ρύθμιση χρέους. Οσο το θέμα μένει ανοικτό, τόσο οι επενδυτές θα τηρούν στάση αναμονής απέναντι στην ελληνική οικονομία. Μπορεί κανένας να μην περιμένει δραματικές αλλαγές στο ελληνικό χρέος, αλλά όταν εκκρεμεί μια συζήτηση και απόφαση για λήψη κάποιων νέων μέτρων κανείς δεν θα επενδύσει στην Ελλάδα μέχρι να κλείσει το θέμα.
3. Φορολογία. Το δεύτερο εξάμηνο του 2016 θα είναι «βαρύ» για τους φορολογουμένους. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους θα μεταφερθεί στα κρατικά ταμεία και θα το στερηθεί η αγορά. Δηλαδή, η κατανάλωση δεν αναμένεται να στηρίξει το ΑΕΠ. Υπενθυμίζεται ότι μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα στηρίζεται στην ιδιωτική κατανάλωση, καθώς δεν έχει αλλάξει ακόμα το παραγωγικό μοντέλο της χώρας.