Αποψη: Η Ελλάδα ως Business Hub

5' 37" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο​​ι πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία, σε συνδυασμό με την επιθετική ρητορική της τουρκικής ηγεσίας κατά της Δύσης, δημιουργούν το ερώτημα για το εάν επίκειται ρήξη της γείτονος χώρας με τους παραδοσιακούς συμμάχους της, ΗΠΑ και Ε.Ε. Εάν αυτό συμβεί, τότε θα έχουμε μία υψηλού επιπέδου γεωπολιτική μεταβολή, η οποία θα επηρεάσει επί δεκαετίες την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Σε κάθε περίπτωση, γίνεται ξεκάθαρο ότι η γείτονα χώρα έχει εισέλθει σε μια περίοδο έντονης εσωτερικής αστάθειας. Κι αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μεταφορά αμυντικών υποδομών κι επενδύσεων δυτικών συμφερόντων, σε άλλες χώρες της περιοχής.

Με βάση τα παραπάνω, η συζήτηση περί «Γεωπολιτικής και Οικονομίας» αποκτά ουσιαστικό ενδιαφέρον. Και γίνεται επίκαιρο το θεμελιώδες ερώτημα που αφορά τη δυνατότητα της Ελλάδας, ως μοναδικής χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ και της Ευρωζώνης στην περιοχή, να προσελκύσει επενδύσεις περιφερειακού χαρακτήρα και να αναδυθεί ως Επιχειρηματικός Κόμβος (Business Hub).

Σε γενικές γραμμές, μπορεί οι εξελίξεις στα θέματα άμυνας κι ασφάλειας να είναι αυτές που λαμβάνουν κυρίαρχη θέση στα ΜΜΕ. Αλλά είναι η οικονομία αυτή που στη σύγχρονη εποχή παίζει ουσιαστικό ρόλο στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Κι αυτό είναι λογικό γιατί διανύουμε την εποχή της παγκοσμιοποίησης, ο 21ος αιώνας έχει χαρακτηριστεί ως «ο αιώνας της αλληλεξάρτησης» όπου οι οικονομικές σχέσεις, εκ των πραγμάτων, φέρνουν τα κράτη πιο κοντά, ακόμα κι αυτά που παραδοσιακά βρίσκονταν σε αντίπαλα στρατόπεδα.

Κατ ’αρχήν, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι:

1. Ο όρος «γεωπολιτική» ΔΕΝ ταυτίζεται με τις πολεμικές συρράξεις. Η γεωπολιτική αφορά κάτι γενικότερο, αφορά την ανακατανομή ισχύος στον γεωγραφικό χάρτη. Στο πλαίσιο αυτό, οι αλλαγές στην οικονομική ισχύ μεταξύ κρατών αποτελούν γεωπολιτική εξέλιξη. Και λόγω της σημασίας της, η οικονομία συγκαταλέγεται στους πυλώνες «σκληρής ισχύος», μαζί με τις εξελίξεις στα θέματα άμυνας κι ασφάλειας.

Για παράδειγμα, αποτελεί απώλεια σκληρής ισχύος για τις χώρες της Μέσης Ανατολής η ραγδαία πτώση της τιμής του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων, τη συστηματική ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και νέων τεχνικών αξιοποίησης κοιτασμάτων που έχουν συμβάλει στην απόκτηση ενεργειακής επάρκειας από τις ΗΠΑ (American Energy Abundance) ή στη μείωση/σταθεροποίηση των ενεργειακών αναγκών της Ε.Ε.

Οπως αποτελεί καταγραφή απώλειας «σκληρής ισχύος» της Ελλάδος η συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 25%, που έχει συντελεστεί τα τελευταία έτη, ή η υποτίμηση της στερλίνας μετά το πρόσφατο βρετανικό δημοψήφισμα.

2. Οι πολυεθνικές εταιρείες δεν επενδύουν μόνο σε ασφαλείς χώρες αλλά και σε αναδυόμενες οικονομίες, όπου επικρατεί πολιτική αστάθεια ή μη δημοκρατικά πολιτικά συστήματα. Αυτό που αυξάνεται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το risk premium, δηλαδή το επιπλέον περιθώριο κέρδους που επιζητεί ο επενδυτής, για να αντισταθμίσει τον μεγαλύτερο κίνδυνο/κόστος.

3. Η Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο του τριγώνου Ουκρανία – Λιβύη -Συρία, στο οποίο διαδραματίζονται σημαντικές γεωπολιτικές εξελίξεις. Το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί τη μοναδική χώρα-μέλος της Ευρωζώνης και του ΝΑΤΟ που βρίσκεται στο εν λόγω τρίγωνο, αποτελεί στοιχείο που της προσδίδει συγκριτική σταθερότητα σε σχέση με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Ευρώπης – Μέσης Ανατολής.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσο η αποσταθεροποίηση σε Τουρκία, Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Λιβύη συνεχίζεται, τόσο θα αναδεικνύονται τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας ως παράγοντα σταθερότητας και νησίδα ασφάλειας (safe haven) στην περιοχή. Και προβάλλει ως βασική προϋπόθεση όχι μόνο η διαφύλαξη της παραμονής, αλλά και η αναβάθμιση της θέσης της χώρας μας στην Ευρωζώνη και το ΝΑΤΟ.

Με βάση τα παραπάνω, η Ελλάδα μπορεί υπό προϋποθέσεις να προσελκύσει επενδύσεις περιφερειακού χαρακτήρα και να καταστεί Business Hub.

Αυτό ήδη υλοποιείται, εν μέρει, μέσω της κατασκευής του αγωγού ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline), του αγωγού IGB (Interconnector Greece Bulgaria) που θα συνδέει τον ΤΑΡ με τη Βουλγαρία και του σταθμού LNG στην περιοχή της Καβάλας. Τα εν λόγω έργα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάδειξη της Ελλάδος ως ενεργειακού κόμβου (Εnergy Ηub). Πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι το θέμα εμπεριέχει στοιχεία γεωπολιτικής σταθερότητας γιατί Energy Hub προϋποθέτει ευρεία γεωπολιτική συναίνεση (παραγωγών κι αγοραστών χωρών).

Επίσης, η διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ επιτρέπει τη διέλευση μεγαλύτερων πλοίων που πριν έπρεπε να κάνουν τον γύρο της Αφρικής. Κι επειδή ο Πειραιάς αποτελεί το πρώτο λιμάνι της ηπειρωτικής Ευρώπης για τα πλοία που εισέρχονται στη Μεσόγειο μέσω Σουέζ, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των ελληνικών λιμανιών ως Trade Gate του εμπορίου μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η πρόσφατη συμφωνία για την ιδιωτικοποίηση του Λιμένα Πειραιά καθώς και τα projects των ιδιωτικοποιήσεων των άλλων λιμανιών και των σιδηροδρόμων θα διευκολύνουν αυτή την εξέλιξη.

Σε ένα άλλο θέμα, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών καταγράφει συνεχή άνοδο των εργασιών του, σε μια περίοδο κατά την οποία το ελληνικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 25%. Εχοντας ως δεδομένο την εσωτερική αποσταθεροποίηση της γείτονος χώρας, την έλλειψη capacity στο αεροδρόμιο Ατατούρκ, αλλά και τη στρατηγικής σημασίας συμφωνία Ελλάδος – Κίνας στο Λιμάνι του Πειραιά, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί στην Αθήνα αεροπορικός κόμβος (Airport Hub). Αυτό ήδη συντελείται μέσω της αύξησης των εργασιών της Aegean. Ενδεχομένως να δούμε κινήσεις ασιατικών αεροπορικών εταιρειών που θα θελήσουν να δημιουργήσουν Hub στην ελληνική επικράτεια.

Επίσης, ο μεγάλος αριθμός εξειδικευμένων μηχανικών που αποφοιτούν από τα ελληνικά πανεπιστήμια και η περίσσεια ταλέντου για την ανάπτυξη κώδικα πληροφορικής δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη τεχνολογικού κόμβου (Technology Hub) π.χ. στο υπό ιδιωτικοποίηση Ελληνικό, το οποίο θα μπορούσε να λανσαριστεί διεθνώς ως «Code and Sail Center» (στο πρότυπο του Code and Surf που υπάρχει στην Καλιφόρνια).

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, οι σημαντικές εταιρείες των αναδυόμενων οικονομιών της περιοχής ή της Ασίας θα θελήσουν μέσω των υποδομών στις μεταφορές (αεροπορικές και θαλάσσιες) να δημιουργήσουν επιχειρηματικό «πάτημα» στην Ελλάδα με στόχο: α) την πρόσβαση στην αγορά της Ευρωζώνης και β) τη διασφάλιση τμήματος των διεθνών εργασιών σε μια πιο ασφαλή χώρα.

Σε γενικές γραμμές, η Ελλάδα πληροί τις προϋποθέσεις για να αναδυθεί ως περιφερειακό Business Hub. Αρκεί να υπάρξει η πολιτική βούληση για να δημιουργηθεί ένα φιλικό eco system προς τη διεθνή επιχειρηματικότητα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει ακόμα μεγάλη απόσταση σε σχέση με τον παραπάνω στόχο. Αυτό καταγράφεται και στη θέση της Ελλάδας στην Παγκόσμια Λίστα Ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum, όπου κατατάσσεται στην 81η θέση (σε σύνολο 140), κι έχει μία από τις χειρότερες επιδόσεις στο επίπεδο της Ε.Ε. Επιπροσθέτως, η παρατεταμένη πολιτική αβεβαιότητα που ξεκίνησε στο β΄ εξάμηνο του 2014 και σε κάποιο βαθμό συνεχίζεται, έχει προκαλέσει σημαντική ζημιά στην αξιοπιστία του ελληνικού brand.

Αυτό σημαίνει ότι αν και η Ελλάδα διατηρεί συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες χώρες στην περιοχή, ακόμα δεν μπορεί να προσελκύσει σημαντικές ξένες άμεσες επενδύσεις με περιφερειακή ακτίνα δράσης.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον δεν μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο, έτσι ώστε να εμπεδωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα τη διευκολύνουν να καταστεί Business Hub.

Φτάνει να το θελήσουμε, κυβέρνηση, κοινωνικοί εταίροι και πολίτες.

* Ο Βασίλης Καραγιάννης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα Στρατηγικού Σχεδιασμού και Διεθνών Εργασιών, μέλος της Επιτροπής Απασχόλησης του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή