Η υπερδιόγκωση του εσωτερικού ιδιωτικού χρέους, που εμπεριέχει χρέη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, συνιστά εν δυνάμει απειλή, μεγαλύτερη ακόμα και του δημόσιου χρέους, που σχετίζεται άμεσα με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές ταχείας επανόδου στην ανάκαμψη, άμεσης ανάκτησης της απολεσθείσας εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και ανάληψης νέων μορφών επενδυτικών πρωτοβουλιών που θα προσφέρουν ανακούφιση σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού που πένονται.
Αν επιχειρήσουμε μια πρόχειρη ανάλυση του μεγέθους του εσωτερικού χρέους, αυτό ανέρχεται συνολικά σε περίπου 220 δισ. ευρώ, δηλαδή είναι το 125% του ΑΕΠ και το 61% περίπου του εξωτερικού χρέους. Σε αυτό εμπεριέχονται ποσοτικά μεγέθη εκ των οποίων τα 86,5 δισ. αντιπροσωπεύουν ληξιπρόθεσμες οφειλές (τα 35 δισ. από αυτά αφορούν πρόστιμα και προσαυξήσεις), τα 15,5 δισ. είναι τα χρέη των ασφαλιστικών ταμείων (με τα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις να ανέρχονται στα 5 δισ.) και τα «κόκκινα», μη εξυπηρετούμενα δάνεια που προσεγγίζουν τα 115 δισ. ευρώ. Σημειωτέον ότι μόνο για τον μήνα Ιούλιο οι απλήρωτοι φόροι άγγιξαν τα 811 εκατ. ευρώ, ενώ ο αριθμός φορολογουμένων που αδιαφόρησαν για τα ληξιπρόθεσμά τους αυξήθηκε κατά 125.000 φθάνοντας τα 4.128.962. Αν αυτό συνδυαστεί και με τις νέες οφειλές του πρώτου επταμήνου 2016 ύψους 7,6 δισ. ευρώ, προφανώς κάτι κακό σημαίνει για την επόμενη μέρα!
Σε αυτήν την πνιγηρή πραγματικότητα, οι πολιτικές αντιστροφής είναι ιδιαιτέρως δύσκολες έως ρεαλιστικά ανέφικτες. Το κρίσιμο ερώτημα-προβληματισμός που προκύπτει είναι πώς το ιδιωτικό χρέος θα μειωθεί για να μπορέσει να ανασάνει η αγορά, όταν αφενός η άμεση επιστροφή στην ανάπτυξη είναι αδύνατη και αφετέρου η φορολογηθείσα ύλη είναι 75 δισ. και δεν μπορεί δυστυχώς να πάει παραπάνω, από αυτά δε, τα 60 δισ. είναι άμεσοι και έμμεσοι φόροι (οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα πληρώνουν από αυτά τα 32 δισ. και οι μικρομεσαίοι περίπου 5 δισ.), πράγμα που από μόνο του οδηγεί σε περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας και νέο δημοσιονομικό κενό, που σημαίνει νέο πακέτο μέτρων! Σε αυτά έρχεται επιπρόσθετα και η ανάγκη να μαζευτούν γύρω στα 32 δισ. ευρώ μέχρι τέλος του χρόνου.
Σε μια χώρα που τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά της είναι περίπου το 50% του ΑΕΠ της και το ιδιωτικό εσωτερικό χρέος υπερβαίνει κατά 45 δισ. επίσης το ΑΕΠ, είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει το «γύρισμα» προς την ανάκαμψη, καθώς απαιτούνται, σε πρώτη φάση, εντατικοποίηση επενδύσεων, αύξηση της ανταγωνιστικότητας, άμεση επανάκαμψη της χαμένης ρευστότητας και των αποταμιευτικών κεφαλαίων εκτός Ελλάδος και, σε δεύτερη φάση, να μιλήσουμε βεβαίως για το αναπτυξιακό μοντέλο που χρειάζεται η πατρίδα.
Δεν διαφαίνεται ωστόσο να πληρούνται οι προηγούμενες προϋποθέσεις και η συμμαχία με τον χρόνο έχει διαρραγεί. Δεν έχει γίνει ακόμα σαφές στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, αλλά οι ξένοι μάς αντιμετωπίζουν ήδη ως «χαμένη υπόθεση», δεν μας παίρνουν στα σοβαρά και μας βλέπουν μόνο ως επενδυτική ευκαιρία λόγω της απαξίωσης όλων των παγίων της χώρας. To χειρότερο όμως είναι ότι η χώρα εντός ολίγου θα είναι επίσης δύσκολο να κάνει rebranding στη φήμη και την πίστη της στις αγορές και προφανώς οι μεγαλόστομες από διαφόρους ανοησίες περί αυξημένων τουριστικών εσόδων και του άθλου δημιουργίας πρωτογενών πλεονασμάτων σε μια οικονομία που καταρρέει θα μπορούσε το ελάχιστο να χαρακτηρισθεί αφέλεια και το μέγιστο να υποκρύπτει συμφέροντα και συναλλαγές που έχουν να κάνουν με την υποτιμημένη άλλα σπουδαία αξία του brand name που λέγεται «Ελλάδα».
* Ο δρ Αντώνης Ζαΐρης είναι αντιπρόεδρος ΣΕΛΠΕ.