Σε κομβικό σημείο για την επίτευξη έστω και ενός μέρους των στόχων για τα έσοδα που έχουν προϋπολογιστεί για φέτος, αλλά και τη διαμόρφωση ενός καλύτερου κλίματος για την ελληνική οικονομία, βρίσκεται το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι πάνω από 1,5 δισ. ευρώ, που έπρεπε να εισπραχθεί για την παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και την προκαταβολή για το Ελληνικό, παραμένει «παγωμένο». Κι αυτό γιατί για να ολοκληρωθούν οι συναλλαγές, πρέπει οι κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος και Xρήστος Σπίρτζης να νομοθετήσουν κρίσιμα πλαίσια, που αφορούν, για παράδειγμα, τις άδειες των καζίνο ή την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας.
Την ίδια ώρα, άλλοι διαγωνισμοί που πρέπει να προκηρυχθούν εντός Σεπτεμβρίου, όπως της Εγνατίας, καθυστερούν περιμένοντας τις εισηγήσεις των συμβούλων του ΤΑΙΠΕΔ, ενώ άλλα κρίσιμα μέτωπα, όπως του ΔΕΣΦΑ, βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος.
Συγχρόνως, η κυβέρνηση εμφανίζεται να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη στελέχωση του εποπτικού συμβουλίου του νέου υπερταμείου, αν και η επιτυχία του νέου οργανισμού θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το διοικητικό του συμβούλιο. Γι’ αυτό όμως δεν έχει ανοίξει καν η συζήτηση. Η αίσθηση που υπάρχει είναι πως ό,τι προχωράει προχωράει μόνο στην εκπνοή των προθεσμιών που έχει συμβατικά δεσμευτεί η χώρα έναντι των δανειστών, ενώ ό,τι μπορεί να αναβληθεί αναβάλλεται.
Παράλληλα η «παραγωγή» νέων διαγωνισμών από το ΤΑΙΠΕΔ, που είναι ο μόνος λειτουργικός φορέας αποκρατικοποιήσεων στη χώρα –αφού όπως εκτιμάται πλέον ευρέως το υπερταμείο θα χρειαστεί μήνες για να «πάρει μπροστά»–, έχει επιβραδυνθεί εξαιτίας της περιρρέουσας πολιτικής κατάστασης αλλά και του επιεικώς περιορισμένου επενδυτικού ενδιαφέροντος, τουλάχιστον σε ελκυστικές αποτιμήσεις, για συμμετοχές εισηγημένων.
Το 5% του ΟΤΕ δεν έχει ακόμα περιέλθει στο χαρτοφυλάκιο του Ταμείου, ενώ οι ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις, όπως της ΔΕΠΑ και τα ποσοστά του ΤΑΙΠΕΔ σε ΔΕΗ και ΕΛΠΕ, έχουν ήδη προσδιοριστεί για το επόμενο έτος. Κύκλοι του Ταμείου εμφανίζονται καθησυχαστικοί πως μέχρι τα τέλη του μηνά θα έχουν προχωρήσει αυτά που πρέπει να προχωρήσουν, όμως στην πράξη τα πράγματα είναι οριακά.
Το ΤΑΙΠΕΔ είναι επιφορτισμένο από το τρίτο μνημόνιο με την είσπραξη συνολικά 5,8 δισ. ευρώ έως και το 2018. Ειδικότερα, έχουν προϋπολογιστεί 2,5 δισ. για το 2016, 2,2 δισ. για το 2017 και 1,1 δισ. για το 2018. Ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού μιλάει για προσπάθεια είσπραξης 2 δισ. φέτος, εκ των οποίων τα 280 εκατ. της Cosco για το 51% του ΟΛΠ εισπράχθηκαν.
Η προσέγγιση του ποσού αυτού θα κριθεί λοιπόν από την επιτυχή ολοκλήρωση της παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και του Ελληνικού. Και στις δύο αποκρατικοποιήσεις μένουν ακόμα πολλά να γίνουν παρά την ψήφιση των συμβάσεων από τη Βουλή. Και όλα αυτά σε μια χώρα που ο υπουργός Πολιτισμός Αριστείδης Μπαλτάς, κατά τη συζήτηση για την ψήφιση της σύμβασης για το Ελληνικό από τη Βουλή, δήλωσε πως «εμείς θα τιμήσουμε τις υπογραφές μας και όταν στον δρόμο προς τον σοσιαλισμό δυναμώσουμε, τότε θα τα πάρουμε πίσω».
ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ
Διαρκείς αναβολές για ΟΛΘ, υπογραφές για ΤΡΑΙΝΟΣΕ
Ολο και αργότερα μετατίθεται η καταληκτική ημερομηνία υποβολής δεσμευτικών προσφορών για τον ΟΛΘ. Πέρυσι είχε συμφωνηθεί να γίνει εντός του 2015, σε πρώτη φάση πήγε για Φεβρουάριο, μετά Ιούνιο, ύστερα Οκτώβριο και τώρα Νοέμβριο.
Στην οδό Κολοκοτρώνη ευελπιστούν πως θα έχουν ανάδοχο για την πώληση του 67% των μετοχών έως τα τέλη του έτους, αφού πιθανότατα θα ζητηθούν και βελτιωμένες προσφορές από όσους εκ των οκτώ τυπικά, αλλά πέντε ουσιαστικά, υποψήφιων επενδυτών καταθέσουν προσφορά. Ωστόσο, εκκρεμούν ακόμα η οριστικοποίηση της σύμβασης παραχώρησης με την οποία θα γίνει ο διαγωνισμός αλλά και ζητήματα όπως η εξαίρεση από την παραχώρηση τμημάτων του ΟΛΘ όπως ο προβλήτας Ι.
Αλλα θέματα έχουν να κάνουν με τον χρονικό ορίζοντα που θα έχουν στη διάθεσή τους οι επενδυτές για την υλοποίηση των δεσμευτικών επενδύσεων της τάξεως των 180 εκατομμυρίων ευρώ. Αρχικά η σύμβαση παραχώρησης έκανε λόγο για υποχρεωτικές επενδύσεις ύψους 220 εκατομμυρίων εντός της πρώτης πενταετίας και το επενδυτικό πλάνο της εισηγμένης για 300 εκατομμύρια.
Πέντε σχήματα έχουν πραγματοποιήσει επαφές για τον ΟΛΘ φέτος: η θυγατρική της Maersk, APM Terminals, το private equity, Deutsche Invest Equity Partners που θα κατέβει σε κοινοπραξία με τον όμιλο Σαββίδη, η P&O της Dubai Ports, η ICTS και η Mitsui & Co. Στον διαγωνισμό συμμετέχουν πάντως και η ΓΕΚ Τέρνα σε κοινοπραξία με τη Russian Railways και οι Yilport και Duferco Particiption.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, χρήματα πριν από το 2017 δεν πρόκειται να εισπράξει από τον ΟΛΘ το ΤΑΙΠΕΔ, εάν αναλογιστεί κανείς τη διαδικασία που απαιτείται με την κύρωση από τη Βουλή και τις αντιδράσεις των εργαζομένων που ήδη ξεκίνησαν.
Πιο κοντά στην ολοκλήρωση είναι η συναλλαγή για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Η σχετική σύμβαση με τη Ferrovie dello Stato Italiane, η οποία την εξαγοράζει, θα υπογραφεί τέλη Σεπτεμβρίου. Κάπου εκεί, στις 3 Οκτωβρίου, έχει μετατεθεί και η προθεσμία για την Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού (ΕΕΣΣΤΥ) μετά την επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού νωρίτερα φέτος. Αμφότερες οι δύο αποκρατικοποιήσεις τρέχουν (sic) εδώ και χρόνια.
Ελληνικό, αεροδρόμια, ΔΑΑ
Αμέτρητες εκκρεμότητες στους τρεις διαγωνισμούς
H ψήφιση της σύμβασης πώλησης του Ελληνικού στη Lamda Development δεν σημαίνει πως μπορεί να ολοκληρωθεί η συναλλαγή και να εισπραχθεί το πρώτο μέρος του τιμήματος που προβλέπεται, της τάξεως των 310 εκατομμυρίων ευρώ. Kι αυτό γιατί απαιτείται να προχωρήσουν η έγκριση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, καθώς και το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης, να εκδοθεί προεδρικό διάταγμα που θα τα ενσωματώνει και να προσδιορίζει το σύνολο των χρήσεων γης και να υπογραφούν οι κοινές υπουργικές αποφάσεις που απαιτούνται για την έγκριση των πολεοδομικών μελετών και τη ρύθμιση θεμάτων όπως η χωροθέτηση των κτιρίων.
Αλλά η κυβέρνηση υποχρεούται επίσης να προχωρήσει στην αδειοδότηση καζίνο με τη διενέργεια σχετικού διαγωνισμού και να παραδώσει την έκταση ελεύθερη από την κατοχή τρίτων. Ολα αυτά μέχρι τις 16 Νοεμβρίου, την ώρα που ακόμα δεν έχει αποφασισθεί αν η αδειοδότηση καζίνο θα γίνει με ad hoc διαγωνισμό για το Ελληνικό ή π.χ. με συνολική ρύθμιση του πλαισίου για τη χώρα. Ωστόσο, πριν από όλα αυτά η κυβέρνηση υποχρεούται να νομοθετήσει την αναδιάρθρωση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και το νέο πλαίσιο λειτουργίας της. Να διαχωριστεί δηλαδή ο εποπτικός ρόλος από τους εργαζομένους στα αεροδρόμια. Νομοθετικό έργο που αφορά το υπουργείο του κ. Χρ. Σπίρτζη και είναι προαπαιτούμενο για να μπορέσουν να παραδοθούν τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια στην κοινοπραξία Fraport/Slentel και να ολοκληρωθεί έτσι η συναλλαγή του 1,2 δισ. που το χρονοδιάγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ προσδιορίζει για τον Νοέμβριο. Μέσα στον Σεπτέμβριο έχουν εκτιμήσει κύκλοι του ΤΑΙΠΕΔ πως θα ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με τη εταιρεία «Διεθνής Αερολιμήν Αθηνών» (ΔΑΑ), που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», για την 20ετή παράταση (μέχρι το 2046) της σύμβασης παραχώρησης που λήγει το 2026.
Μετά την ολοκλήρωση της νέας συμφωνίας –η οποία δεν πρέπει να περιλαμβάνει αλλαγές, διότι αλλιώς θα προσκρούσει στις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής– πρέπει να ξεκινήσουν και οι διαδικασίες για την πώληση του 30% του κατέχει το ΤΑΙΠΕΔ στον ΔΑΑ (το Δημόσιο ελέγχει επιπλέον 25%, ενώ το 40% ανήκει στο καναδικό fund PSP και το 5% στον όμιλο Κοπελούζου).
Εγνατία, ΕΛΠΕ, ΔΕΗ κ.ά.
Σε αρχικό στάδιο η πώληση συμμετοχών του Δημοσίου
Ανοικτά παραμένουν τόσο το μοντέλο όσο και τα χαρακτηριστικά της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού. Πρόκειται για διαγωνισμό τον οποίο το ΤΑΙΠΕΔ είχε προσδιορίσει πως θα προκηρύξει εντός Σεπτεμβρίου.
Αβέβαιο παραμένει, επίσης, και το χρονοδιάγραμμα για την αξιοποίηση, δηλαδή την πώληση, συμμετοχών που έχει το ΤΑΙΠΕΔ σε μεγάλες εισηγμένες, όπως η ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, η ΕΥΑΘ και η ΕΥΔΑΠ.
Παρά τις περί του αντιθέτου εντυπώσεις που έχουν δημιουργήσει οι κατά καιρούς υπουργικές δηλώσεις για τις συμμετοχές αυτές, γεγονός είναι πως παραμένουν στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ και η πώλησή τους αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση. Οι συμμετοχές είναι το 17% της ΔΕΗ, το 35% των ΕΛΠΕ, το 65% της ΔΕΠΑ, το 23% της ΕΥΑΘ και το 11% της ΕΥΔΑΠ όπως και το 90% των δικαιωμάτων ψήφου των ΕΛΤΑ.
Ξεκινώντας από την Εγνατία, όμως, γίνεται αντιληπτό πως οι σύμβουλοι που προσελήφθησαν από το ΤΑΙΠΕΔ για να εισηγηθούν μοντέλο παραχώρησης και διαγωνισμού, ακόμα δεν έχουν ολοκληρώσει το έργο τους. Το ίδιο ισχύει και με τις περισσότερες από τις παραπάνω συμμετοχές σε πολλές, εκ των οποίων δεν έχουν ακόμα καν προκηρυχθεί διαγωνισμοί για την πρόσληψη συμβούλων.
Στην περίπτωση του 5% του ΟΤΕ (από το 10% που άμεσα και έμμεσα ελέγχει ακόμα το Δημόσιο) η συμμετοχή πρέπει να μεταβιβαστεί άμεσα από το υπουργείο Οικονομικών στο ΤΑΙΠΕΔ και να ξεκινήσει διαγωνισμός αφού τηρηθούν οι προβλεπόμενες γι’ αυτό το ενδεχόμενο συμβατικές αποχρώσεις με την Deutsche Telekom που διαθέτει δικαιώματα επ’ αυτής της διαδικασίας. Καθίσταται σαφές πως ακόμα και αν κυβέρνηση και ΤΑΙΠΕΔ τρέξουν αυτές τις διαδικασίες, δεν είναι απαραίτητο ότι στη διεθνή αγορά υπάρχουν επενδυτές που να έχουν την οποιαδήποτε βιασύνη, ή ακόμα και διάθεση, να αγοράσουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία σαν αυτά.
Σε άλλες περιπτώσεις όπως των ΕΛΠΕ και της ΔΕΠΑ το ζήτημα είναι ακόμα πιο σύνθετο, αφού υπάρχουν εκατέρωθεν συμμετοχές και χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός και σωστό timing για να επιτευχθούν αξιοπρεπή τιμήματα. Στα δε ΕΛΤΑ παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της κατάρτισης βιώσιμου επιχειρησιακού σχεδίου για να περάσει το 90% των δικαιωμάτων ψήφου στο Υπερταμείο και να μην αναδιαρθρωθούν και πωληθούν από το ΤΑΙΠΕΔ.
Μεγάλα ακίνητα
Χρονίζει η εκμετάλλευση πολλών μεγάλων ακινήτων
Δεκάδες είναι οι διαγωνισμοί του ΤΑΙΠΕΔ που αφορούν κυρίως σε πωλήσεις ή παραχωρήσεις ακινήτων των οποίων ανακοινώθηκε μεν η προκήρυξη, αλλά όχι η ολοκλήρωση ή έστω η ακύρωση. Μεταξύ αυτών και διαγωνισμοί για τις 40 μαρίνες ανά την Ελλάδα προ τριετίας, με τη διοίκηση του Ταμείου σήμερα να εστιάζει αρχικά σε Πύλο και κατόπιν στον Αλιμο.
Λιγότερο γνωστοί είναι οι διαγωνισμοί όπως αυτός για την αξιοποίηση του Ολυμπιακού Ιππικού Κέντρου στο Μαρκόπουλο, έκταση 170 στρεμμάτων στη θέση Σαμπάριζα της Ερμιόνης, άλλο ακίνητο 735 στρεμμάτων στη θέση Σάνη του δήμου Κασσάνδρας, αλλά και για το Castello Bibelli στην Κέρκυρα. Κάποια από αυτά τα ακίνητα μεταβιβάστηκαν με τον νόμο για το Υπερταμείο, ενώ άλλα παραμένουν στο ΤΑΙΠΕΔ προς αξιοποίηση. Συχνά διαγωνισμοί πάγωσαν εξαιτίας αντιδράσεων ή προσφυγών των τοπικών κοινωνιών. Αλλες φορές πάγωσαν από το Ταμείο εξαιτίας διαπίστωσης ελλείψεων ή αστοχιών π.χ. σε μελέτες. Αυτή είναι η περίπτωση του Castello Bibelli στην Κέρκυρα που προκηρύχθηκε προς παραχώρηση το καλοκαίρι του 2014, αλλά προ εβδομάδων αποκαλύφθηκε πως το Περιφερειακό Συμβούλιο Ιονίων Νήσων δεν ενέκρινε τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία προέβλεπε μεικτή χρήση του ακινήτου τουρισμού – αναψυχής και τουριστικού – παραθεριστικού χωριού. Τον Ιούνιο του 2014 προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για την αξιοποίηση του Ολυμπιακού Ιππικού Κέντρου Μαρκοπούλου. Αλλά μετά μια μακρά περίοδο αδράνειας στο Μαρκόπουλο, για το οποίο έχει εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον, υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ενημέρωσαν το ΤΑΙΠΕΔ πως θα ανακηρύξουν αρχαιολογικό χώρο σχεδόν το σύνολο της έκτασης.
Σε πολυετή εκκρεμότητα είναι και ο διαγωνισμός για ένα μεγάλο ακίνητο, 170 στρεμμάτων στη θέση Σαμπάριζα της Ερμιόνης, ενώ εκκρεμής είναι και η έκβαση της πιο πρόσφατης προσπάθειας αξιοποίησης μεγαλύτερου ακινήτου που διαθέτει και άδεια για αεροδρόμιο, στη Βερβερόντα στο Πόρτο Χέλι. Με νέο διαγωνισμό επιχειρείται να ξεκλειδώσει η αξιοποίηση 160 στρεμμάτων στο Ποσείδι Χαλκιδικής. Δύο χρόνια μετρά και ο διαγωνισμός για τα 730 στρέμματα στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής. Τέλος, δεν έχει κλείσει η συναλλαγή ούτε για τον Ερημίτη της Κέρκυρας που δόθηκε προ τετραετίας στην NCH Capital.