Τη δημιουργία Ταμείου Υποδομών, που θα ενταχθεί στο πακέτο Γιούνκερ, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν έργα δημόσιου ενδιαφέροντος με ιδιωτική συμμετοχή προωθεί το υπουργείο Οικονομίας. Η συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων είναι αναγκαία προϋπόθεση για να ενταχθεί μια επένδυση στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, όπως επισήμως ονομάζεται το πακέτο Γιούνκερ. Η απουσία ανάλογων ώριμων προτάσεων είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο μέχρι σήμερα καμία επένδυση από τη λίστα των 42 έργων προϋπολογισμού 5,6 δισ. ευρώ που είχε υποβάλει το υπουργείο Οικονομίας δεν έχει εγκριθεί προς χρηματοδότηση.
Η ανάγκη διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης πρότασης για την προώθηση επενδύσεων με ιδιωτική συμμετοχή οδηγεί την κυβέρνηση σε αναθεώρηση της πολιτικής της, προκειμένου να ξεμπλοκάρει τη διαδικασία. Ετσι, με βάση τον νέο σχεδιασμό, τα έργα που θα προταθούν προς έγκριση στο νέο Ταμείο θα γίνουν με ιδιωτική συμμετοχή, δηλαδή μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Με τον τρόπο αυτόν, θα επιδιωχθεί να διασφαλιστεί η συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), που αποτελεί τον χρηματοδοτικό βραχίονα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, δηλαδή του μηχανισμού μέσω του οποίου δανειοδοτούνται τα επενδυτικά έργα που εγκρίνονται στο πλαίσιο του πακέτου Γιούνκερ.
Η χρηματοδότηση
Ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομίας προβλέπει τη χρηματοδότηση με 200 εκατ. ευρώ του νέου Ταμείου μέσω του ΕΣΠΑ. Στόχος είναι η ισόποση συμμετοχή της ΕΤΕπ, με την οποία το υπουργείο Οικονομίας έχει ξεκινήσει τις πρώτες συζητήσεις, προκειμένου το νέο Ταμείο να συμφωνηθεί το πρώτο τρίμηνο του 2017. Το μοντέλο των ΣΔΙΤ, δηλαδή η χρήση δημόσιων και ιδιωτικών πόρων για την κατασκευή έργων κοινωνικού ενδιαφέροντος, μπορεί να κινητοποιήσει πολλαπλάσια κεφάλαια και αποτελεί ένα από τα πιο ασφαλή μοντέλα για την υλοποίηση υποδομών όπως μαρίνες, σχολεία, μονάδες διαχείρισης αποβλήτων, αλλά και δρόμους, χωρίς μάλιστα η επιβολή διοδίων να είναι προαπαιτούμενο.
Το μοντέλο των ΣΔΙΤ έχει δοκιμαστεί στη χώρα μας μέσα από τις 13 συμβάσεις έργων που έχουν υπογραφεί από το 2009 και υλοποιούνται μέχρι και σήμερα με την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ιδιώτες αναλαμβάνουν μέρος του κόστους της επένδυσης, ενώ το Δημόσιο συμμετέχει αξιοποιώντας κοινοτικά χρήματα και την υποχρέωση να καταβάλει ένα είδος αμοιβής που επιμερίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του έργου και αφού ο ιδιώτης τηρεί πλήρως τις υποχρεώσεις που προκύπτουν όχι μόνον από τη σύμβαση κατασκευής, αλλά και από τη σύμβαση διαχείρισης του έργου.
Επιμερισμός δαπανών
Βασικό πλεονέκτημα του μοντέλου δεν είναι μόνον ο επιμερισμός των δαπανών του Δημοσίου σε βάθος χρόνου, ανάλογα δηλαδή με τη σύμβαση για τη διαχείριση του έργου (συνήθως άνω των 10 ετών). Η αποτελεσματική κατανομή του ρίσκου μεταξύ ιδιωτών και Δημοσίου σημαίνει ότι τα χρήματα που καταβάλλει κάθε χρόνο το Δημόσιο δεν προσμετρώνται ούτε στο δημόσιο έλλειμμα ούτε στο δημόσιο χρέος. Το θέμα κρίθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat τον Απρίλιο του 2016, που αξιολόγησαν τις συμβάσεις για τις 24 σχολικές μονάδες οι οποίες ολοκληρώθηκαν στην Αττική, τη σύμβαση για τη διαχείριση των αποβλήτων στη Δυτική Μακεδονία, την τηλεματική των αστικών συγκοινωνιών και το ηλεκτρονικό εισιτήριο, που παραδίδεται έως τα τέλη του χρόνου.
Την κινητοποίηση της κυβέρνησης για τη δημιουργία του Ταμείου Υποδομών, εντάσσοντας έργα που μπορούν να υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ, επέβαλε η μέχρι σήμερα αποτίμηση της κατάστασης για τη συμμετοχή της χώρας στο πακέτο Γιούνκερ, η οποία απέχει από το να καλύψει το τεράστιο επενδυτικό έλλειμμα της χώρας. Με εξαίρεση τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί με τις τράπεζες για τη διάθεση δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις –χρήματα που δεν έχουν πέσει ακόμη στην πραγματική οικονομία– και τη συμφωνία του επενδυτικού fund Diorama για τη συνεπένδυση σε καινοτόμες επιχειρήσεις, τα αμιγώς ιδιωτικά έργα που έχουν ενταχθεί είναι μόλις τρία. Πρόκειται για το δάνειο που έχει συνομολογηθεί για την επένδυση της Creta Farm, τη χρηματοδότηση του επενδυτικού σχεδίου για την αναβάθμιση των περιφερειακών αεροδρομίων που ανέλαβε η Frarport, ενώ εν αναμονή για την υπογραφή της συμφωνίας είναι και το επενδυτικό σχέδιο της ΤΕΡΝΑ για τη δημιουργία αιολικών πάρκων.