«Ελλάς το μεγαλείο σου!», θα μπορούσε να αναφωνήσει κανείς με την κατάσταση που έχει δημιουργήσει στην αγορά ακινήτων –και ιδίως εκείνη των κατοικιών– η εισαγωγή μιας σειράς από νέα πιστοποιητικά κι έγγραφα που είναι υποχρεωτικό να εκδοθούν από τους ιδιοκτήτες που ενδιαφέρονται να νοικιάσουν, ή να πουλήσουν το ακίνητό τους. Πέραν του ενεργειακού πιστοποιητικού, τα τελευταία χρόνια και κυρίως από το 2012 και μετά έχει τεθεί σε ισχύ και το πιστοποιητικό πολεοδομικής νομιμότητας, το οποίο εκδίδεται υποχρεωτικά για κάθε ακίνητο που μεταβιβάζεται. Με τον τρόπο αυτό, επιχειρείται να διασφαλιστεί ότι τα ακίνητα που πωλούνται στην αγορά δεν έχουν πολεοδομικές αυθαιρεσίες.
Μέχρι σήμερα, εν μέσω και της κατάρρευσης των αγοραπωλησιών ακινήτων, οι έλεγχοι για τέτοιες παρατυπίες ήταν μηδαμινοί, επί της ουσίας ανύπαρκτοι. Πλέον όμως, σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδιάζεται εντατικοποίηση των ελέγχων, κυρίως για την επιβολή προστίμων και την άντληση περισσότερων εσόδων. Το πρόβλημα, όμως, που προκύπτει αφορά στον τρόπο που θα γίνουν οι έλεγχοι αυτοί. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ελλοχεύει ο κίνδυνος, ακόμα και πανομοιότυπα διαμερίσματα που βρίσκονται το ένα πάνω από το άλλο σε μια οικοδομή, να εμφανίζουν ασυμφωνίες. Οπως αναφέρουν μηχανικοί, πολλές φορές, αν υπήρχε μια μικρή ασυμφωνία στα τετραγωνικά μέτρα ή σε κάποιο άλλο χαρακτηριστικό του ακινήτου, σε σχέση με τα σχέδια που ήταν κατατεθειμένα στην πολεοδομία, ή σε σχέση με την κάτοψη που είχε πραγματοποιήσει ο πιστοποιημένος ενεργειακός επιθεωρητής, που εξέδωσε το ενεργειακό πιστοποιητικό, οι μηχανικοί υιοθετούσαν μια πιο ελαστική στάση, εκδίδοντας το σχετικό πιστοποιητικό νομιμότητας.
Σήμερα, με τους ελέγχους να εντατικοποιούνται, οι περισσότεροι μηχανικοί, υπό τον φόβο να χάσουν την άδειά τους για πολλούς μήνες και να τους επιβληθεί και σημαντικό πρόστιμο, αναμένεται να εμφανιστούν πολύ λιγότερο ελαστικοί. Ως εκ τούτου, είναι πολύ πιθανό, σε αντίστοιχο έλεγχο εντός π.χ. της ίδιας πολυκατοικίας, οι ίδιες ασυμφωνίες να χαρακτηριστούν αυθαιρεσία, υποχρεώνοντας τον ιδιοκτήτη/πωλητή να προβεί σε τακτοποίηση του ακινήτου, προκειμένου να μπορέσει να εκδοθεί το πιστοποιητικό πολεοδομικής νομιμότητας. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το ένα διαμέρισμα θα έχει πωληθεί χωρίς καμία τακτοποίηση και το άλλο, πανομοιότυπο, θα έχει περάσει από τη σχετική διαδικασία προτού μεταβιβαστεί. Οπως μάλιστα πληροφορείται η «Κ», οι έλεγχοι για τυχόν παραβάσεις και επιβολή των σχετικών προστίμων στους ιδιοκτήτες θα ξεκινήσουν ακριβώς από τέτοιες περιπτώσεις ακινήτων, όπου δηλαδή υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία από τους μηχανικούς εντός του ίδιου κτιρίου.
Εν τω μεταξύ, με βάση το σχετικό νομοσχέδιο για την «Προστασία του δομημένου Περιβάλλοντος», που τέθηκε προς διαβούλευση στις αρχές του φθινοπώρου και σύμφωνα με πληροφορίες θα λάβει τον δρόμο του προς τη Βουλή στις αρχές του 2017, το σχετικό πιστοποιητικό πολεοδομικής νομιμότητας θα επεκταθεί και στις συμβολαιογραφικές πράξεις αποδοχής κληρονομιάς ή κληροδοσίας, αλλά και στις μεταγραφές κατακυρωτικών εκθέσεων πλειστηριασμών και δικαστικών αποφάσεων επιδίκασης ακινήτου, με φορείς της αγοράς ακινήτων να αναμένουν σημαντικές δυσχέρειες στην ταχύτερη ολοκλήρωση των διαδικασιών πλειστηριασμού των χιλιάδων ακινήτων που έχουν συσσωρεύσει οι τράπεζες στην κατοχή τους. Επίσης, το νέο πιστοποιητικό επεκτείνεται έμμεσα και στις μισθώσεις επαγγελματικών ακινήτων, αφού αξιώνει την επισύναψη σχετικής βεβαίωσης σε κάθε αίτηση αδειοδότησης λειτουργίας.
Εν μέσω αυτής της κατάστασης, η Ελλάδα είναι πλέον άμεσος «ανταγωνιστής» της Ουγκάντας, αναφορικά με το μέγεθος της γραφειοκρατίας που έχει αναπτυχθεί γύρω από τις πωλήσεις ακινήτων. Μετά τις συνεχείς παρεμβάσεις των τελευταίων ετών της οικονομικής κρίσης, πλέον χρειάζονται συνολικά 10 έγγραφα, βεβαιώσεις και πιστοποιητικά, προκειμένου να μπορέσει κανείς να πωλήσει το ακίνητό του στην Ελλάδα, όσα ακριβώς χρειάζονται και οι πωλητές ακινήτων στην Ουγκάντα. Αυτό ανέφερε, μεταξύ άλλων, σε πρόσφατο οικονομικό δελτίο του ο ΣΕΒ, όπου αναφερόταν ότι η υπερφορολόγηση και η γραφειοκρατία, που έχουν πλήξει την αγορά ακινήτων την περίοδο των ετών του μνημονίου, έχουν συντελέσει καθοριστικά στην απαξίωση των ακινήτων και στην αδυναμία ανάκαμψης της κτηματαγοράς και της οικονομίας.