Η λαϊκή παροιμία «Το ψάρι βρωμά απ’ το κεφάλι» ισχύει και στον κόσμο των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Με άλλα λόγια, η ευθύνη ξεκινάει και σταματάει στις αίθουσες συνεδριάσεων των διοικητικών συμβουλίων. Η παλαιότερη πρακτική η οποία ισχύει ακόμη στην Ελλάδα για πολλά Δ.Σ. είναι η συμμετοχή «γνωστών» των μεγαλομετόχων, συγγενικών προσώπων ή φίλων, και μερικές φορές ανθρώπων που θεωρούν τον ρόλο ως τιμητική θέση, χωρίς να κατανοούν πλήρως το αντικείμενο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που αναλαμβάνουν. Στο πλαίσιο αυτό, το Ελληνικό Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης έχει δημοσιεύσει τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης με οδηγίες βέλτιστης λειτουργίας για τα Δ.Σ. των εισηγμένων, και μη, εταιρειών στην Ελλάδα, με στόχο την υποστήριξη και βιώσιμη ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον τόπο μας, θέτοντας ένα διαφανές πλαίσιο λειτουργίας για την προστασία όλων των επενδυτών, μικρών και μεγάλων.
Η δύναμη και η ψυχή του «σώματος» όμως είναι το μη εκτελεστικό μέλος. Σε μια εποχή όπου η πολυπλοκότητα, η αβεβαιότητα και η ταχύτητα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της αγοράς, ποιο είναι το προφίλ που ταιριάζει σε έναν τέτοιο ρόλο; Ευρεία επιχειρηματική αντίληψη και εμπειρία, άριστες γνώσεις οικονομικών, αποδεδειγμένη ακεραιότητα, πολύ καλή δικτύωση και διαπροσωπικές σχέσεις είναι οι ιδιότητες ενός μη εκτελεστικού μέλους που διαφοροποιεί και προσδίδει αξία σ’ ένα Δ.Σ.
Πόσο εύκολο είναι να βρει κανείς τέτοια προφίλ στην ελληνική αγορά; Προφίλ με αναγνωρισμένη επιχειρηματική εμπειρία, τα οποία κατέχουν συγχρόνως τις σύνθετες πτυχές της εταιρικής διακυβέρνησης; Η οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών έχει δημιουργήσει μια δεξαμενή στελεχών εκτός μόνιμης εργασίας, τα οποία θα μπορούσαν να εξελιχθούν και να αξιοποιηθούν με επιτυχία ως μη εκτελεστικά μέλη Δ.Σ. εισηγμένων και μη εισηγμένων. Παρόλο που οι περισσότεροι διαθέτουν ωριμότητα και πολύπλευρη εμπειρία από τη διεθνή και εγχώρια αγορά, η επιτυχία τους θα κριθεί από χαρακτηριστικά όπως η ανεξάρτητη, αντικειμενική κρίση και η γνωμοδότηση σε θέματα στρατηγικής, εταιρικής απόδοσης, στελέχωσης των διοικητικών θέσεων καθώς και η διασφάλιση της εναρμόνισης των επιχειρηματικών πρακτικών με τις εταιρικές αξίες. Μία θέση μη εκτελεστικού ξεχωρίζει από εκείνην της γενικής διεύθυνσης, όπου η επιτυχία ορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα υλοποίησης του στρατηγικού πλάνου και επίτευξης των στόχων της επιχείρησης.
Σήμερα, που όλοι συμφωνούμε ότι προτεραιότητα για τον τόπο μας είναι η επιχειρηματική ανάπτυξη, η προσέλκυση επενδύσεων και η βέλτιστη εταιρική διακυβέρνηση, το πρώτο βήμα είναι η δημιουργία «ταλαντούχων» Δ.Σ. Διοικητικά Συμβούλια στελεχωμένα με ικανά, έμπειρα και ώριμα μη εκτελεστικά μέλη τα οποία, μαζί με τα ανεξάρτητα (μη εκτελεστικά μέλη), αποτελούν την πλειοψηφία κάθε διοικητικού συμβουλίου και έχουν ως κύριο στόχο την εταιρική μεγέθυνση και ανάπτυξη με ταυτόχρονη παραγωγή αξίας τόσο για τους επενδυτές όσο και την κοινωνία σε βάθος χρόνου.
Προκειμένου, λοιπόν, να αποβάλουμε την αρνητική χροιά από τον χαρακτηρισμό «το ψάρι βρωμά απ’ το κεφάλι», μήπως θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμε πώς μπορούμε να ενισχύσουμε συστηματικότερα αυτό το «κεφάλι», βελτιώνοντας κατ’ αρχήν τη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων, τόσο των ιδιωτικών εταιρειών όσο και των οργανισμών του δημοσίου και ευρύτερου δημόσιου τομέα; Οταν οι οργανισμοί αυτοί λειτουργήσουν αποδοτικά και αποτελεσματικά πιστεύοντας και ακολουθώντας την ουσία των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης και όχι απλά το στείρο γράμμα του νόμου, τότε η πρόοδος της επιχειρηματικότητας θα συμβαδίζει αρμονικά με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής της κοινωνίας μας που τόσο λείπει από τον τόπο μας και που όλοι ευαγγελιζόμαστε.
* Ο κ. Κρις Αμιράλης είναι Chairman at Better Future.
** Η κ. Βενετία Κουσία είναι Executive Director at Better Boards.