Αν υπάρχει ένα σημείο συμφωνίας διεθνώς για τη σημασία της οικονομικής πολιτικής στην αντιμετώπιση σοβαρών οικονομικών προβλημάτων είναι ότι τα περιθώρια ασκήσεως αποτελεσματικής μακροοικονομικής πολιτικής έχουν στενέψει. Οι μακροοικονομολόγοι κατηγορούνται ότι κάνουν λίγα πράγματα για να εμποδίσουν φαινόμενα όπως οι ανισότητες και η ανεργία, αλλά η αλήθεια είναι ότι τα διαρθρωτικά ζητήματα καθώς και τα ζητήματα ποιότητος των παραγωγικών συντελεστών παίζουν τον καθοριστικότερο ρόλο σε ένα περιβάλλον ανοικτών αγορών. Εκτός βεβαίως κι αν αναφερόμαστε στις λίγες μεγάλες οικονομίες όπου οι δυνατότητες είναι διαφορετικές.
Σε μια μικρή οικονομία όπως η Ελλάδα, με τα γνωστά προβλήματα, τη μακροχρόνια κρίση που έχει εξελιχθεί σε φαύλο κύκλο και τη στενή επιτήρηση εταίρων και πιστωτών, τι θα μπορούσε να κάνει μια κυβέρνηση στον μακροοικονομικό τομέα για τη σταθεροποίηση της οικονομίας, δηλαδή την ταυτόχρονη εξισορρόπηση των δύο ισοζυγίων, προϋπολογισμού και τρεχουσών συναλλαγών, αλλά και την τόνωση της απασχόλησης και του ΑΕΠ; Η νομισματική πολιτική δεν υφίσταται, ενώ και η δημοσιονομική αντιμετωπίζει τους γνωστούς περιορισμούς. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι μόνες δυνατότητες τονώσεως της εγχώριας ζήτησης είναι η επέκταση των εξαγωγών και η προσέλκυση επενδύσεων.
Οσον αφορά τις εξαγωγές, χρειάζονται συγκεκριμένα μέτρα βελτίωσης όπως η άμεση επιστροφή του ΦΠΑ και η επανεξέταση άλλων φορολογικών βαρών. Πρέπει επίσης να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την εμπορική πίστη και την ασφάλιση συναλλαγών με όρους αγοράς, την ανάπτυξη μη τραπεζικής χρηματοδότησης και τη στήριξη των τραπεζών που χρηματοδοτούν εξαγωγικές επιχειρήσεις με τη μείωση σχετικών θεσμικών αντικινήτρων που αντιμετωπίζουν. Προτεραιότητες είναι επίσης η υπηρεσία μιας στάσης για τις εξαγωγές, η ψήφιση νομοθεσίας που θα διευκολύνει τη συνεργασία με τα πανεπιστημιακά ινστιτούτα για εξαγωγικά αγαθά και υπηρεσίες, η απαλλαγή από κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο στα λιμάνια και η διευκόλυνση της ένταξης των ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνείς αλυσίδες αξίας. Μια μείωση της φορολογίας θα μπορούσε επίσης να συμβάλει, εστιαζόμενη σε επιχειρήσεις που πραγματοποιούν αύξηση της απασχόλησης κατά 10% όταν έχουν προσωπικό άνω των 50 ατόμων ή εξαγωγές άνω του 50% του κύκλου εργασιών τους.
Οσον αφορά τις επενδύσεις, οι κρίσιμοι παράγοντες προσέλκυσης είναι πάντα η ποιότητα του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού, η παραγωγικότητα της εργασίας, το χαμηλό διοικητικό κόστος, η εύλογη και κυρίως σταθερή σε νομοθεσία και εφαρμογή φορολογία, οι θεσμοί που λειτουργούν, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση κάθε είδους με ανταγωνιστικούς όρους, η ποιότητα των υποδομών που διευκολύνουν την πρόσβαση σε εγχώριες και διεθνείς αγορές και όλα τα συναφή. Η φορολογική αλλά και νομική αντιμετώπιση τόσο των κερδών από τις επιχειρήσεις που θα πετύχουν να εφαρμόσουν σχέδια αναδιάρθρωσης όσο και των δυνητικών ζημιών πρέπει να είναι ήδη από σήμερα ξεκάθαρη και λογική. Η μείωση αυτής της θεσμικής αβεβαιότητας είναι σημαντική, ώστε οι τιμές που θα προσφερθούν να μη μειώνονται λόγω αυτής της αβεβαιότητας. Είναι σημαντικό το κράτος να επιτρέψει στους Ελληνες επιχειρηματίες να κλείσουν συμφωνίες με ξένους επενδυτές, χωρίς αυτή η αβεβαιότητα να μειώνει την αξία της επιχείρησής τους. Είναι σημαντικό επίσης αυτή η διαδικασία να ενθαρρύνει τη διάσωση και την αύξηση των θέσεων εργασίας, προσελκύοντας κεφάλαια που αποσκοπούν κυρίως στην αναβάθμιση της παραγωγικής ικανότητας των επιχειρήσεων και όχι απλώς στην απόκτηση κάποιου περιουσιακού στοιχείου σε πολύ χαμηλή τιμή.
Ενας αέρας πραγματισμού διαπνέει όλες τις ανωτέρω σκέψεις και προτάσεις. Ποια κυβέρνηση και ποιος πολιτικός σχηματισμός, ενστερνιζόμενοι έναν αμφίπλευρα φιλελεύθερο και προοδευτικό πραγματισμό, θα αναλάβουν την υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρων, που πρακτικά θα βοηθήσουν την πραγματική οικονομία, και διά αυτής της οδού, τα μακροοικονομικά μεγέθη του εισοδήματος και της απασχόλησης; Στους λογικούς ανθρώπους της μεσαίας τάξης έχει ωριμάσει η ιδέα της άμβλυνσης των όποιων ασήμαντων σήμερα ιδεολογικών διαφορών και της σύγκλισής τους προς την πολιτική Μέση Γη, δηλαδή τον χώρο πέριξ του πολιτικού κέντρου. Εκεί όπου πρυτανεύει η ιδέα ότι η χώρα πρέπει να σκεφτεί το μέλλον της φτιάχνοντας νέες δουλειές και παράγοντας νέο εισόδημα με ίσες ευκαιρίες στην αφετηρία και υψηλή κοινωνική κινητικότητα. Ολα τα άλλα παρέλκουν.
Το στοίχημα είναι το πώς θα μπορέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ν.Δ. να ανταποκριθούν πειστικά στο αίτημα των πραγματιστών της μεσαίας τάξης για μια φυσιολογική ζωή, με σκληρή δουλειά, αξιοκρατία και επιβράβευση των καλύτερων στην παραγωγή. Και χωρίς να μένει κανένας πίσω.
* Ο κ. Θοδωρής Πελαγίδης είναι καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και non-resident, senior fellow στο Ινστιτούτο Brookings. Μόλις εκδόθηκε το νέο του βιβλίο «Μέση Γη. Η Επιστροφή του Πολιτικού Κέντρου» από τις εκδόσεις Παπαζήση.