Κάτι παραπάνω από αισθητή είναι από τις αρχές του έτους η επίδραση της αύξησης των φόρων και η επιβολή νέων σε σειρά προϊόντων και υπηρεσιών. Οι τιμές έχουν πάρει την ανιούσα, σε σημείο που έπειτα από περίπου τέσσερα χρόνια αποπληθωρισμού, να εμφανιστεί πληθωρισμός σταθερά από τον Ιανουάριο έως και τον Μάρτιο. Οι πωλήσεις στο λιανεμπόριο τροφίμων υποχωρούν με ρυθμό που φτάνει ακόμη και το 15%. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο τόσο του 2016 όσο και του 2015.
Στο πρώτο τρίμηνο του 2017, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε για πρώτη φορά έπειτα από σχεδόν τέσσερα έτη κατά 1,4%, ενώ έναν χρόνο νωρίτερα υποχωρούσε κατά 0,9%. Οπως επισημαίνει το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στην τριμηνιαία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία, η βασική αιτία της επανάκαμψης του πληθωρισμού είναι η αύξηση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου, καθώς και των έμμεσων φόρων στα πετρελαιοειδή, σταδιακά από το τέταρτο περυσινό τρίμηνο έως την αρχή του τρέχοντος έτους.
Ανατίμηση στο τρίμηνο
Η επίδρασή τους αποτυπώνεται στην άνοδο των τιμών τους πρώτους τρεις μήνες φέτος στις κατηγορίες αγαθών-υπηρεσιών «Στέγαση» και «Μεταφορές», που ήταν οι μεγαλύτερες μεταξύ των κατηγοριών που συναποτελούν τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (6,8%, και 3,8%, αντιστοίχως).
Τον Μάρτιο του 2017, η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης ήταν αυξημένη κατά 32,9% σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, των καυσίμων κίνησης κατά 14,9% σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2016, ενώ στις πέντε μεγαλύτερες ανατιμήσεις περιλαμβάνεται και αυτή των αεροπορικών εισιτηρίων κατά 26,8%, λόγω της αύξησης της διεθνούς τιμής του πετρελαίου.
Οι ανατιμήσεις στα πετρελαιοειδή επηρεάζουν έμμεσα και τις τιμές των υπόλοιπων προϊόντων, καθώς αυξάνεται το κόστος παραγωγής και μεταφοράς. Στην αύξηση του κόστους παραγωγής και μεταφοράς έρχεται να προστεθεί η αύξηση έμμεσων φόρων σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων και ποτών ή ακόμη και η επιβολή νέων. Η επιβάρυνση του καφέ από την 1η Ιανουαρίου 2017 με Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) είχε ως συνέπεια η τιμή του να εμφανίζεται τον Μάρτιο του 2017 υψηλότερη κατά 12,03% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2016. Μάλιστα, η αύξηση αυτή δεν είναι η μεγαλύτερη στο τρίμηνο, καθώς έχει αρχίσει να εξασθενεί η επίδραση της επιβολής του ΕΦΚ.
Υψηλή, πάντως, είναι ακόμα η επίδραση της αύξησης του ΕΦΚ στις μπίρες από το περυσινό καλοκαίρι. Ετσι, βάσει των στοιχείων του Μαρτίου 2017, η τιμή του δημοφιλούς ποτού είναι αυξημένη κατά 12,33% σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2016.
Στους φόρους ήρθε να προστεθεί και η κακοκαιρία, με συνέπεια την εκτόξευση των τιμών σε νωπά φρούτα και λαχανικά (κατά 14,9% και 13,19%, αντιστοίχως). Η κακοκαιρία και οι αυξημένες ανάγκες για την εισαγωγή εκτάκτως επιπλέον ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου, προκειμένου να αποφευχθεί ενεργειακό μπλακ άουτ τον περασμένο χειμώνα, είχε ως αποτέλεσμα στο τέλος να επιβαρυνθεί η τσέπη μας. Τον Μάρτιο του 2017, η τιμή του φυσικού αερίου ήταν αυξημένη κατά 27,3% σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν.
Σε βασικά τρόφιμα
Σημαντικές ανατιμήσεις, ωστόσο, παρατηρούνται και σε αρκετά ακόμη βασικά τρόφιμα, όπως το ελαιόλαδο (9,22%), τα δημητριακά για πρωινό (7,8%), οι πατάτες (7,13%), τα μη αλκοολούχα ποτά (4,29%), το κρέας αρνιού και κατσικιού (6,17%).
Η επιβάρυνση στις τσέπες μας δεν είναι μόνο εγχώρια, αλλά και εισαγόμενη. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, για το πρώτο δίμηνο του 2017, στην Ελλάδα σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών από την αρχή του έτους σε επίπεδο Ευρωζώνης, κατά 11,8%.
Υπάρχει περίπτωση αποκλιμάκωσης των τιμών το επόμενο διάστημα; Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, η διατήρηση της τιμής του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα, παρά το γεγονός ότι δεν έχει παρουσιάσει ανοδική τάση από τα τέλη Δεκεμβρίου, καθώς και η συνέχιση της επίδρασης των έμμεσων φόρων θα έχουν ως αποτέλεσμα το 2017 ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή να διαμορφωθεί στο 1,5%.
Μειώθηκε ο τζίρος το α΄ τρίμηνο 2017
Πολλά μπορεί να χωρίζουν τους προμηθευτές, τους λιανεμπόρους και τους τελικούς καταναλωτές. Υπάρχει, όμως, κάτι στο οποίο συμφωνούν όλες οι πλευρές: Το πρώτο τρίμηνο του 2017 ξεκίνησε πολύ άσχημα για τον κλάδο του λιανεμπορίου τροφίμων, οργανωμένου και παραδοσιακού. Οι εταιρείες ερευνών αγοράς, οι βιομήχανοι τροφίμων και τα στελέχη των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ δεν διστάζουν, ακόμη και δημοσίως να αναφέρονται στο πολύ κακό πρώτο τρίμηνο του 2017, εκτιμώντας ότι η μείωση του τζίρου κυμαίνεται ανά κατηγορία βασικών προϊόντων από 8% έως 15%.
Στην ουσία, πρόκειται για συνέχιση της καθοδικής πορείας για τις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ, η οποία ξεκίνησε από τον περασμένο Σεπτέμβριο και ανακόπηκε συγκυριακά τον Δεκέμβριο. Αν και είναι ακόμα νωρίς, οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περαιτέρω υποχώρηση του τζίρου των σούπερ μάρκετ το 2017 σε σύγκριση με το 2016, της τάξεως του 4% με 5%. Κι αυτό, διότι η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, παρά την αποκλιμάκωσή της, ενώ οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι συχνά χαμηλά αμειβόμενες. Επιπλέον, η επίδραση της αύξησης των φόρων, άμεσων και έμμεσων, θα συνεχιστεί και θα είναι ιδιαιτέρως αισθητή, τουλάχιστον έως τα τέλη του πρώτου εξαμήνου.