Μισθό έως 800 ευρώ παίρνουν τρεις στους τέσσερις πτυχιούχους που αποφοίτησαν μετά το 2011, ενώ ένας στους έξι περίπου αμείβεται με λιγότερα από 400 ευρώ τον μήνα. Το απογοητευτικό αυτό συμπέρασμα για τους νέους στη χώρα μας, που ερμηνεύει και το ισχυρό κύμα φυγής (brain drain) στο εξωτερικό τα χρόνια της κρίσης, αποτυπώνει η μελέτη που παρουσιάστηκε χθες από το ΙΟΒΕ με τίτλο «Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα: Επιπτώσεις της κρίσης και προκλήσεις». Οπως προκύπτει από τη σχετική μελέτη η οικονομική κρίση επηρέασε σε μεγαλύτερο βαθμό τους νέους πτυχιούχους, δηλαδή αυτούς που αποφοίτησαν μετά το 2011 και οι οποίοι σε ποσοστό 73% αμείβονται με λιγότερα των 800 ευρώ τον μήνα, έναντι 24% που είναι το αντίστοιχο ποσοστό για αυτούς που αποφοίτησαν πριν από το 2011.
Από τη μελέτη επιβεβαιώνεται, πάντως, ότι το τμήμα του πληθυσμού με ανώτατη εκπαίδευση παρουσιάζει μεγαλύτερες αντοχές στην ανεργία και συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας. Ετσι, το ποσοστό ανεργίας για όσους είναι απόφοιτοι ΑΕΙ ή ΤΕΙ είναι το χαμηλότερο (18%) σε σχέση με άλλα τμήματα του ενεργού πληθυσμού που διαθέτουν μόνο πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση (24% και 25% αντίστοιχα), ενώ ειδικά για αυτούς που διαθέτουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο το ποσοστό ανεργίας είναι ακόμη χαμηλότερο και φθάνει το 12%. Προφανής ωστόσο είναι η επιδείνωση της ικανότητας των πτυχιούχων να αναζητήσουν μία θέση εργασίας κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, στον βαθμό που το ποσοστό ανεργίας για τους κατόχους πτυχίου ΑΕΙ ή ΤΕΙ έχει εκτοξευθεί από το 7% το 2009 στο 18% το 2016.
Οι επιπτώσεις της κρίσης στους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν είναι άσχετες με τη δομή της ελληνικής οικονομίας, η οποία ήταν κατά κύριο λόγο επικεντρωμένη στο κράτος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 οι απόφοιτοι πανεπιστημίων σε ποσοστό που έφθανε το 62% –και πολύ λιγότερο οι απόφοιτοι των ΤΕΙ (28%)– απασχολούνταν σε δημόσιες υπηρεσίες. Ομοίως το μεγαλύτερο μερίδιο εργαζομένων με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό απασχολείται σε επιχειρήσεις ελεγχόμενες από το Δημόσιο ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ενώ μετά το 2009 καταγράφεται μεγάλη μείωση των απασχολουμένων στον δημόσιο τομέα (27%), σε αντίθεση με τους απασχολουμένους στον ιδιωτικό τομέα, όπου παρατηρείται αύξηση κατά 15%. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει και την ανάγκη σύνδεσης της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας και την επιχειρηματικότητα, με αλλαγή έμφασης και προσανατολισμού των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, σε συνεργασία με εγχώριες και διεθνείς επιχειρήσεις, που αποτελεί μία από τις προκλήσεις που εισηγείται το ΙΟΒΕ.
Τα οικονομικά της εκπαίδευσης δείχνουν επίσης ότι ο αριθμός των νεοεισερχόμενων φοιτητών στα πανεπιστήμια συνέχισε να αυξάνεται και μετά την κρίση και συγκεκριμένα κατά 19% μεταξύ 2008 – 2015, ενώ η συνολική χρηματοδότηση έπειτα από μια περίοδο μεγάλης αύξησης (150% μεταξύ 2001 – 2009) μειώθηκε κατά 24% μεταξύ 2010 – 2014. Ετσι, με βάση τον αριθμό των φοιτητών, η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των πλέον ανοικτών συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης διεθνώς, αλλά μεγάλος αριθμός φοιτητών δεν ολοκληρώνει έγκαιρα τις σπουδές του. Ενδεικτικά, σε 7 πανεπιστημιακά ιδρύματα από όσους εισήχθησαν το 2004 μόνο το 68% του συνόλου είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του, 12 χρόνια αργότερα (το 2016).