Μεταρρύθμιση εφάμιλλη με αυτή του Εθνικού Συστήματος Υγείας χαρακτηρίζει τον ΕΦΚΑ ο Θανάσης Μπακαλέξης, που εκλήθη, εν λειτουργία του συστήματος, να διαχειριστεί προβλήματα που είχαν να κάνουν τόσο με τη διοικητική λειτουργία του νέου φορέα, όσο και με την άμεση παροχή υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Ο πρώτος διοικητής του νέου φορέα αναγνωρίζει ότι έγιναν λάθη, αποκαλύπτει ότι υπάρχουν ακόμη 11.000 ασφαλισμένοι που δεν έχουν ταυτοποιηθεί και περιγράφει την κατάσταση που βρήκε τόσο σε σχέση με τα παρωχημένα μηχανογραφικά συστήματα, όσο και με φαινόμενα διαφθοράς.
– Μέσα σε 7 μήνες έχετε βρεθεί αντιμέτωπος με ασφαλισμένους που διαμαρτύρονται, συνταξιούχους που αντιδρούν, αλλά και τους εργαζομένους στα ταμεία. Είστε ικανοποιημένος από την έναρξη λειτουργίας του ΕΦΚΑ;
– Δεν θα έλεγα αντιμέτωπος με τις ομάδες που αναφέρετε, αλλά με τις χρόνιες παθογένειες του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Σε μια κρίσιμη συγκυρία, είμαι ένας από τους πολλούς που έχουν την ευθύνη να υλοποιήσουν το όραμα του νέου οργανισμού, το οποίο είναι η εξασφάλιση της χορήγησης κάθε είδους παροχών προς τους πολίτες με ενιαίους κανόνες με μια απλοποιημένη και ταυτόχρονα φιλική παροχή ποιοτικών υπηρεσιών. Είμαι συνυπεύθυνος της οικοδόμησης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης της χώρας πάνω σε νέες βάσεις, όπως τέθηκαν με τον ασφαλιστικό νόμο και είναι η αρχή της δικαιοσύνης, της ίσης μεταχείρισης και της διεύρυνσης των ευκαιριών προς όλους τους πολίτες. Ασφαλώς και δεν θα μπορούσα να πω ότι είμαι ικανοποιημένος. Αναμφίβολα, πολλά πράγματα θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα. Παρ’ όλα αυτά, εάν λάβουμε υπόψη μας ότι ο ενιαίος φορέας αποτελεί ένα νέο στην κυριολεξία νομικό πρόσωπο, στο οποίο εντάχθηκαν οι ασφαλισμένοι, οι συνταξιούχοι και το προσωπικό οκτώ ταμείων κύριας ασφάλισης, νομίζω ότι τα πήγαμε αρκετά καλά.
– Αλήθεια, πόσο «νέος» είναι ο ΕΦΚΑ αφού καλείται να λειτουργήσει με παλαιές πρακτικές και συστήματα;
– Εάν περιμέναμε να ξεκινήσει ο νέος φορέας με νέες πρακτικές και σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα, δεν γνωρίζω την 01/01 ποίου έτους θα ξεκινούσε. Σαφέστατα, βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο. Ηδη ο νέος φορέας έχει το δικό του ενιαίο μητρώο, το οποίο προέκυψε από την επεξεργασία περίπου 29.000.000 εγγραφών. Στους πρώτους μήνες εφαρμογής του το συγκεκριμένο μητρώο παρουσίαζε αρκετά προβλήματα που είχαν να κάνουν με την ποιότητα των μητρώων των ταμείων που συγχωνεύτηκαν. Κάθε ημέρα που περνάει, η ποιότητα των στοιχείων βελτιώνεται και το επόμενο διάστημα θα έχουν περιοριστεί σημαντικά τα προβλήματα.
– Ποια ήταν αυτά τα προβλήματα;
– Ηταν πολλά και διαφορετικής φύσεως το καθένα. Η δυσαρέσκεια και ο φόβος του προσωπικού των εντασσομένων φορέων για τις οργανωτικές μεταρρυθμίσεις και για τις αλλαγές που επήλθαν. Δυσκολίες υπήρχαν και στη διοικητική λειτουργία του νέου φορέα. Επρεπε να δημιουργηθούν διοικητικές υπηρεσίες και διαδικασίες και ταυτόχρονα να εξασφαλίζεται η συνέχιση της λειτουργίας του ταμείου, όπως η χορήγηση προκαταβολής στους γιατρούς των ΚΕΠΑ ή η προμήθεια αναλωσίμων και καυσίμων και για τις περίπου 450 δομές του ΕΦΚΑ. Και όλα αυτά μάλιστα, κάτω από ένα ιδιαίτερα αυστηρό νέο πλαίσιο διενέργειας προμηθειών του δημόσιου τομέα.
– Υπήρξαν σημαντικά προβλήματα και στην εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων…
– Βεβαίως, αντιμετωπίσαμε προβλήματα. Συνοπτικά, σας λέω ότι έπρεπε να δημιουργούμε τον νέο φορέα και ταυτόχρονα να εξασφαλίζουμε τη συνέχιση της ομαλής λειτουργίας του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας. Οπως αντιλαμβάνεστε, αυτό από μόνο του είναι το σημαντικότερο πρόβλημα. Χωρίς να ξεχνάμε την κακοπιστία με την οποία αντιμετωπίστηκε κάθε πράξη ή παράλειψη του ΕΦΚΑ. Θεωρώ, όμως, πως η μεταρρύθμιση που συντελείται σήμερα, εν λειτουργία, στο ασφαλιστικό μας σύστημα, είναι εφάμιλλη με τη δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το ένα ταμείο για όλους, πριν από ένα χρόνο ήταν μια πρόκληση. Σήμερα είναι πραγματικότητα.
– Σε ποια πρώην ταμεία υπήρχαν οι ελλείψεις;
– Ολοι οι ενταχθέντες φορείς, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο, είχαν προβλήματα. Υπήρχαν, ωστόσο, ταμεία των οποίων η κατάσταση στη μηχανογραφική τους υποδομή ήταν απαρχαιωμένη ή υποτυπώδης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Ταμείο Υγείας Δικηγόρων Επαρχίας, όπου η παρακολούθηση καταβολής των εισφορών γινόταν με χειρόγραφες καρτέλες. Ο τομέας υγειονομικών του ΕΤΑΑ είχε ιδιαίτερα προβλήματα στην παρακολούθηση καταβολής των εισφορών. Σε τομείς του ΤΑΥΤΕΚΩ δεν είχε γίνει απογραφή έμμεσων μελών για τη χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας. Το ΤΑΝΠΥ είχε ένα απαρχαιωμένο σύστημα καταβολής εισφορών που απαιτούσε εξατομικευμένο έλεγχο για κάθε ασφαλισμένο προκειμένου να διαπιστωθούν οι πληρωμές. Στο ΤΑΥΣΟ ακόμη και σήμερα δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία όπως χρόνοι ασφάλισης ή καταβολή εισφορών, για να ελεγχθούν και να χορηγηθούν συντάξεις, με αποτέλεσμα να εκκρεμούν από το 2010…
– Περισσεύει προσωπικό στο Tαμείο;
– Δεν περισσεύει κανείς. Το 2010 το σύνολο του προσωπικού που απασχολείτο στα πρώην ασφαλιστικά ταμεία ήταν 12.104 και σήμερα οι απασχολούμενοι ανέρχονται σε 8.322 άτομα. Yπάρχουν προβλήματα άνισης κατανομής του προσωπικού και ώσμωσης αυτού διότι ναι μεν πρόκειται για προσωπικό ασφαλιστικών φορέων, πλην όμως ο κάθε φορέας είχε τη δική του κουλτούρα και τον δικό του τρόπο λειτουργίας. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνει σταδιακά και προσεκτικά.
– Διαφθορά υπάρχει;
– Κυρία Σαλούρου, το θέμα της διαφθοράς είναι ένα γενικότερο πρόβλημα που αντιμετώπισα εξαρχής. Το πρόβλημα της διαφθοράς που κληρονόμησε ο ΕΦΚΑ είναι σημαντικό. Η καταπολέμησή της αποτελεί προτεραιότητα του πρωθυπουργού, της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας κι εμένα προσωπικά. Η πλειονότητά των υπαλλήλων είναι ευσυνείδητοι υπάλληλοι, που επιτελούν τα καθήκοντά τους ευόρκως και με αξιοπρέπεια. Υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες που έχουν σχέση με τη διαφθορά, οι οποίες πρέπει να διευθετηθούν άμεσα. Καμία περίπτωση δεν θα μείνει ανέλεγκτη. Τα κλεμμένα θα καταλογιστούν και ο ΕΦΚΑ θα ξεκινήσει την πορεία του χωρίς τα δύσοσμα βάρη του παρελθόντος. Ειδικότερα, τα ταμεία στα οποία εντοπίζονται κυρίως φαινόμενα διαφθοράς είναι το πρώην ΙΚΑ και ο τομέας υγειονομικών του πρώην ΕΤΑΑ. Σε τρία υποκαταστήματα του πρώην ΙΚΑ που ελέγχθηκαν, Αιγάλεω, Πάτρα και Βόλος, η ζημιά ξεπερνά το 1 εκατ. ευρώ και στα 2 από αυτά ο έλεγχος θα συνεχιστεί. Ελπίζω να μην προκύψει άλλη ζημιά. Για να δώσω μια εικόνα της έκτασης της διαφθοράς, σημειώνω ότι εκκρεμεί ποινική δίωξη εις βάρος 93 υπαλλήλων, εκκρεμούν 44 ΕΔΕ, 9 προκαταρκτικές εξετάσεις και 19 διερευνήσεις καταγγελιών. Σε ό,τι αφορά των τομέα υγειονομικών του πρώην ΕΤΑΑ την περίοδο 2013 – 2014, 50 μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου παρέλαβα έκθεση της γενικής επιθεωρήτριας, κυρίας Παπασπύρου, από την οποία προέκυψαν τουλάχιστον 5 ποινικές υποθέσεις με παρόχους υγείας, οι οποίοι, ενώ είχαν οφειλές και δεν είχαν ασφαλιστική ενημερότητα, το ταμείο τους κατέβαλλε και νοσήλια. Κατά τη διερεύνηση της υπόθεσης διαπιστώθηκαν κι άλλα περίεργα, όπως η εξαφάνιση αρχείων του τομέα της περιόδου 2013 – 2014, για την οποία εξαφάνιση δεν βρέθηκε κανείς υπεύθυνος από την τότε διοίκηση. Και σε αυτή την υπόθεση συνεχίζουμε τη διερεύνηση που είχε ξεκινήσει ο τελευταίος διοικητής του τ. ΕΤΑΑ κ. Πλιάκης, με πολλή προσοχή. Θα γίνει ό,τι είναι αναγκαίο σε ποινικό και πειθαρχικό επίπεδο και κυρίως για να ανακτηθούν τα χρήματα που χάθηκαν από την ασφάλιση.
Κομφούζιο με τις πληρωμές εισφορών
– Υπάρχουν ακόμη ασφαλισμένοι που δεν γνωρίζουν τι εισφορές θα πληρώσουν; Τι γίνεται με αυτούς;
– Οι ασφαλισμένοι που δεν ταυτοποιήθηκαν είναι περίπου 11.000 και τώρα αναζητούμε τα πρόσωπα αυτά με φυσικές διαδικασίες. Επιπλέον, πρέπει να εντοπιστούν πρόσωπα που με το προηγούμενο καθεστώς δεν είχαν υποχρέωση ασφάλισης ή την είχαν προαιρετικά. Τα πρόσωπα αυτά ειδοποιούνται ή θα ειδοποιηθούν για την υποχρέωσή τους και όπου αυτό απαιτείται θα προσφερθούν οι δυνατές διευκολύνσεις για την εξόφληση των οφειλών τους. Υπάρχουν, επίσης, προβλήματα με τον προσδιορισμό των ασφαλιστέων εισοδημάτων και τούτο διότι η τήρηση και η κωδικοποίησή τους δεν έχουν προσαρμοσθεί πλήρως, ώστε να εξυπηρετούν και τις ανάγκες υπολογισμού των εισφορών. Παραδείγματος χάριν, εισοδήματα που δηλώνονται σε ίδιο κωδικό και δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός τους. Συνεργαζόμαστε γι’ αυτά με τη φορολογική διοίκηση και σταδιακά τα επιλύουμε. Και για να σας προλάβω, οι δυνάμεις μας στρέφονται επίσης στην έκδοση οριστικών αποφάσεων συνταξιοδότησης, ώστε ο φορέας να απορροφήσει το σύνολο της πρόσθετης χρηματοδότησης και αυτή να διοχετευθεί στους συνταξιούχους.