Σε διαγωνισμό που θα αναθέσει σε ιδιώτη την εγκατάσταση και λειτουργία ενιαίου συστήματος ηλεκτρονικής χρέωσης των διοδίων επιθυμεί να προχωρήσει το υπουργείο Υποδομών. Στόχος είναι να εφαρμοστεί ένα ολότελα νέο σύστημα, το οποίο θα οδηγήσει σε κατάργηση των σταθμών διοδίων, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα. Οι παραχωρησιούχοι, όμως, προχωρούν σε διαφορετική κατεύθυνση, προτείνοντας (και σε μία περίπτωση εφαρμόζοντας) ένα σύστημα αναλογικής χρέωσης, με βάση τους σημερινούς πομποδέκτες.
Πριν από λίγες ημέρες, το υπουργείο Υποδομών προσέλαβε (έναντι 156.000 ευρώ) τεχνικό σύμβουλο για την υποβοήθηση της υπηρεσίας «στον λειτουργικό και τεχνολογικό σχεδιασμό ενός Ολοκληρωμένου Ηλεκτρονικού Συστήματος Διοδίων Αναλογικής (Χιλιομετρικής) Χρέωσης, με παρακολούθηση της θέσης μέσω δορυφόρου (free-flow GNSS)». Θα ακολουθήσει η πρόσληψη και χρηματοοικονομικού συμβούλου, καθώς το υπουργείο ελπίζει να εξασφαλίσει κοινοτική χρηματοδότηση για το έργο. «Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα ενιαίο ηλεκτρονικό σύστημα διοδίων για όλους τους οδικούς άξονες, είτε τους διαχειρίζεται το Δημόσιο είτε ιδιώτες», λέει ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εργων Γιώργος Δέδες. Το Δημόσιο δεν έχει καταλήξει στον τύπο του συστήματος, η αρχική σκέψη είναι να λειτουργεί δορυφορικά. «Το όχημα να “σημαίνεται” όταν εισέρχεται και εξέρχεται από έναν αυτοκινητόδρομο, ή περνάει από τα όρια της μιας παραχώρησης στην άλλη. Και το ενιαίο λειτουργικό σύστημα, που θα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Δημοσίου, να καθορίζει πόσο και σε ποιον πρέπει να πληρωθεί. Εως τα τέλη του έτους θέλουμε να δημοπρατήσουμε με βάση κάποιες γενικές τεχνικές προδιαγραφές, ώστε να έλθουν οι μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται διεθνώς στο θέμα και να μας υποβάλουν τις προτάσεις τους για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί». Η λειτουργία του συστήματος θα ανατεθεί από το Δημόσιο σε ιδιωτική εταιρεία και οι συμβεβλημένοι σε αυτό (εταιρείες διαχείρισης των δρόμων) θα καταβάλλουν αμοιβή στο Δημόσιο. Το υπουργείο σκοπεύει να ξεκινήσει την εφαρμογή πιλοτικά μόνο από τα φορτηγά.
Δεν αρκεί, όμως, η πρόθεση του υπουργείου, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή στους όρους των συμβάσεων παραχώρησης απαιτεί, εκτός από τη συναίνεση των παραχωρησιούχων και εκείνη των τραπεζών που δανειοδοτούν τα έργα, καθώς τα έσοδα δεν θα καταβάλλονται απευθείας από τους οδηγούς, αλλά με τη διαμεσολάβηση του Δημοσίου. Τέσσερις στους πέντε παραχωρησιούχους έχουν δεσμευτεί να παραδώσουν μελέτη για την αναλογική ηλεκτρονική χρέωση. Και ο ένας, η Ολυμπία Οδός, να την εφαρμόσει σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Το μοντέλο που όλοι οι παραχωρησιούχοι έχουν προτείνει είναι η εγκατάσταση δεκτών σε όλους τους κόμβους, ώστε εξερχόμενο ένα όχημα από τον δρόμο να πιστώνεται το ποσό που αντιστοιχεί στη διαδρομή που δεν έχει διανύσει (rebate). Για τη λειτουργία του συστήματος ο οδηγός θα πρέπει να διαθέτει τον πομποδέκτη της εταιρείας.
Οι παραχωρησιούχοι έχουν αντιρρήσεις. Η Νέα Οδός θεωρεί ότι δεν μπορεί να συζητήσει ένα τέτοιο ζήτημα χωρίς τη λειτουργία των πλευρικών διοδίων Αγίου Στεφάνου και Βαρυμπόμπης. Η Ολυμπία Οδός καθυστερεί να προχωρήσει το σύστημα που είχε μελετήσει, καθώς ενδέχεται… να αχρηστευθεί, αν το υπουργείο επιλέξει κάτι τεχνολογικά διαφορετικό. Ολοι οι παραχωρησιούχοι δείχνουν επιφυλακτικοί απέναντι στο σχέδιο του υπουργείου. Προϋποθέτει τον εξοπλισμό όλων των οχημάτων με πομποδέκτη κόστους 150-200 ευρώ και τη δημιουργία και λειτουργία ενός πολύπλοκου μηχανισμού.
Δεν τα βρίσκουν οι παραχωρησιούχοι για κοινό e-pass
Κανονικά, ο κάθε οδηγός θα έπρεπε με έναν και μόνο πομποδέκτη να μπορεί να διασχίζει τα διόδια όλης της χώρας. Σήμερα, όμως, αν ένας οδηγός θέλει όχι μόνο να κυκλοφορήσει σε όλους τους αυτοκινητοδρόμους, αλλά και να απολαύσει τα όποια «πακέτα» χρησιμοποιεί ο κάθε παραχωρησιούχος για να δελεάσει τους πελάτες του, πρέπει να έχει στο αυτοκίνητο… ένα ντουλαπάκι γεμάτο πομποδέκτες. Η περίφημη διαλειτουργικότητα παραμένει θεωρητικό σχήμα, παρότι η συζητήσεις ανάμεσα στις εταιρείες είναι προχωρημένες.
Από το 2013, τα διόδια στη χώρα μας θα έπρεπε να είναι πλήρως διαλειτουργικά, βάσει κοινοτικής Οδηγίας. Το Δημόσιο, όμως, δεν έκανε τίποτα, πέρα από το να συστήσει το 2012… μια Επιτροπή Διαλειτουργικότητας. Ετσι, η Αττική Οδός (συν τον Μορέα), η Ολυμπία Οδός (από το 2008), η Γέφυρα και ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (από το 2012) συμβλήθηκαν μεταξύ τους, κάνοντας τα διόδιά τους διαλειτουργικά: δηλαδή, με έναν από όλους τους πομποδέκτες μπορείς να κυκλοφορείς σε όλους τους αυτοκινητοδρόμους. Η κάθε εταιρεία καταγράφει τις διελεύσεις από τα διόδιά της και αποδίδει υποχρεωτικά στην εταιρεία στην οποία ανήκει ο πομποδέκτης ένα ποσοστό της είσπραξης (περίπου 2,5%).
Τρεις εταιρείες δεν συμμετέχουν στο κοινό λειτουργικό σύστημα: η Εγνατία Οδός, γιατί δεν διαθέτει ηλεκτρονικά διόδια, η Νέα Οδός και η Κεντρική Οδός (που έχουν κοινούς ιδιοκτήτες), επειδή διαφωνούν με το ποσοστό προμήθειας. Εχοντας τα «χρυσοφόρα» διόδια των Αφιδνών στη βόρεια είσοδο – έξοδο της Αττικής, η Νέα Οδός είναι επόμενο ότι θα δέχεται πολύ σημαντικό αριθμό διελεύσεων από τους εκατοντάδες χιλιάδες οδηγούς που έχουν ήδη τους πομποδέκτες της Αττικής Οδού και, επομένως, θα πρέπει να της καταβάλλει ποσοστό των εσόδων ανά διέλευση.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι συζητήσεις ανάμεσα στους παραχωρησιούχους είναι πλέον προχωρημένες και, μάλιστα, έχουν καταλήξει σε συγκεκριμένο ποσοστό (περίπου 2,1%), ωστόσο τίποτα δεν έχει ακόμα υπογραφεί. Αλλά και ως έχει, η «διαλειτουργικότητα των πέντε» χωλαίνει σε βασικά για τους οδηγούς ζητήματα. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατή η «φόρτιση» με χρήματα ενός πομποδέκτη μιας εταιρείας στους κλωβούς διοδίων μιας άλλης (λ.χ., της Ολυμπίας Οδού στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου). Το πρόβλημα είναι φορολογικό (αφού κάθε σταθμός διοδίων θεωρείται φορολογικό «υποκατάστημα») και θα λυνόταν μόνο μέσω της ίδρυσης μιας εταιρείας για την είσπραξη των διοδίων, στην οποία θα συμμετείχαν όλες οι κοινοπραξίες. Επίσης, χρησιμοποιώντας πομποδέκτες άλλων εταιρειών, οι οδηγοί δεν μπορούν να απολαύσουν τα εκπτωτικά πακέτα που προσφέρει κάθε εταιρεία για να προωθήσει τη χρήση πομποδέκτη.