Με πρόβλεψη για ανάπτυξη της τάξεως του 2,4% για το 2018, την εκτίμηση ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017 θα διαμορφωθεί υψηλότερα από τον στόχο κατά περίπου 0,3% του ΑΕΠ (δηλαδή στο 2,2% από 1,9%) και την επιμονή ότι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος για την επόμενη χρονιά θα επιτευχθεί έστω και οριακά (3,53%), κατατίθεται αύριο Δευτέρα στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2018. Χωρίς να έχει συζητηθεί διεξοδικά με τους εκπροσώπους των θεσμών –η μεγάλη μάχη επί των οικονομικών εκτιμήσεων για την επόμενη χρονιά θα δοθεί στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης και μέχρι τις 21 Νοεμβρίου, προκειμένου να κατατεθεί εμπρόθεσμα ο προϋπολογισμός στη Βουλή–, το προσχέδιο θα προβλέπει βασικές διαφορές στα επιμέρους μεγέθη συγκριτικά με το Μεσοπρόθεσμο το οποίο πέρασε από τη Βουλή μόλις πριν από πέντε μήνες. Το προσχέδιο αναμένεται να ενσωματώνει τις ακόλουθες παραδοχές:
1. Οτι ο στόχος της συγκέντρωσης περίπου 21,5 δισ. σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης για το 2017 από την άμεση φορολογία δεν θα επιτευχθεί, κάτι που σημαίνει ότι αντίστοιχα θα αναθεωρηθεί προς τα κάτω και ο πήχυς για το 2018. Χωρίς καν να χρειαστεί να περιμένει τα αποτελέσματα από την ανταπόκριση των φορολογουμένων στη δεύτερη δόση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων (αλλά και στην τρίτη δόση των νομικών προσώπων που έληγε την Παρασκευή), το Γενικό Λογιστήριο αναγνωρίζει πλέον ότι η αναθεώρηση προς τα πάνω του στόχου για την απόδοση της άμεσης φορολογίας (περίπου 1 δισ. επιπλέον κρίθηκε ότι θα εισπραχθούν μέσα στο 2017 λόγω των νέων φορολογικών συντελεστών) ήταν λανθασμένη. H εκτεταμένη φοροδιαφυγή των αυτοαπασχολουμένων και η συνεχιζόμενη μείωση των μέσων μισθών και συντάξεων φέρνουν ολοένα και λιγότερα έσοδα, ειδικά από τον φόρο εισοδήματος. Το 2018, είναι πολύ πιθανό η απόδοση των άμεσων φόρων να είναι ίδια ή και μικρότερη συγκριτικά με φέτος, παρά την ανάπτυξη.
2. Οτι η πρόβλεψη για επιστροφές φόρων μόλις 3,324 δισ. το 2017 θα αποδειχθεί πολύ συντηρητική και θα αλλάξει επίσης τόσο για φέτος όσο και για το 2018. Ηδη στο οκτάμηνο του 2017, οι επιστροφές ήταν 467 εκατ. πάνω από τον στόχο, ενώ η νέα εκτίμηση είναι ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα πλησιάσουν στα 4 δισ. Ευτυχώς για το οικονομικό επιτελείο, οι αυξημένες επιστροφές λειτουργούν ευεργετικά για το πρωτογενές πλεόνασμα με βάση το μνημονιακό πλεόνασμα το οποίο είναι πολύ πιθανό να είναι και φέτος υψηλότερο σε σχέση με αυτό που θα υπολογίσει η ΕΛΣΤΑΤ.
3. Οτι το πρωτογενές αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης θα είναι πολύ καλύτερο σε σχέση με τη φετινή εκτίμηση. Ο φετινός προϋπολογισμός προβλέπει ότι το 2017 θα κλείσει για τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης με πρωτογενές έλλειμμα 938 εκατ. ευρώ για να μετατραπεί αυτό σε πλεόνασμα 128 εκατ. το 2018. Το έλλειμμα του 2017 αναμένεται να «εξαφανιστεί» ως εκτίμηση πραγματοποιήσεων από το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2018, ενώ για την επόμενη χρονιά αναμένεται να προβλεφθεί υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα στα ασφαλιστικά ταμεία, κυρίως λόγω της αύξησης των εσόδων από τις εισφορές των μισθωτών. Τα ασφαλιστικά ταμεία είναι αυτά που «σώζουν» φέτος τον προϋπολογισμό και οδηγούν το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2,2%, με την υπεραπόδοση έναντι του μνημονιακού στόχου να ανεβαίνει περίπου στα 800 εκατ.
Αρχίζει το… ματς με τους δανειστές για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%
Παρά τη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά το 2016 –η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και το 2017 επηρεάζοντας τα φορολογικά έσοδα του 2018- το οικονομικό επιτελείο θα επιμείνει μέσω του προσχεδίου του προϋπολογισμού ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 6,6 δισ. ευρώ ή 3,53% του ΑΕΠ είναι εφικτός.
Οι προβλέψεις
Μετά και τη βελτίωση της εκτίμησης για το 2017 –με την οποία το πρωτογενές πλεόνασμα ανεβαίνει στα 3,95 δισ. ευρώ ή 800 εκατ. ευρώ πάνω από τον μνημονιακό στόχο– μέσα στο 2018 το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να «φουσκώσει» κατά τουλάχιστον 2,6 δισ. ευρώ.
Το ότι θα εγγραφεί αυτή η πρόβλεψη στο προσχέδιο του προϋπολογισμού δεν σημαίνει και ότι έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές, οι οποίοι και αναμένεται να «ξεσκονίσουν» τις προβλέψεις μέχρι τον Νοέμβριο, οπότε και θα κατατεθεί η τελική μορφή του.
Το να πειστούν οι δανειστές ότι το πρόσθετο πλεόνασμα των 2,6 δισ. ευρώ θα επιτευχθεί χωρίς νέα μέτρα δεν θα είναι εύκολο, καθώς θα πρέπει να συμφωνήσουν:
1. Οτι δεν θα υπάρξει περαιτέρω πτώση στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος. Εκτός από τη φοροδιαφυγή, υπάρχει η παράμετρος των αυξημένων προκαταβολών που καταβλήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2017 και οι οποίες δεν θα υπάρχουν το 2018.
2. Οτι θα καλυφθούν οι έκτακτες ενέσεις στα έσοδα, όπως αυτές που προήλθαν φέτος από τις κατασχέσεις και τις ρυθμίσεις με βασική την οικειοθελή αποκάλυψη εισοδημάτων.
3. Οτι ο αυξημένος ρυθμός ανάπτυξης αφενός θα επιτευχθεί και αφετέρου θα έχει αντίκρισμα στα έσοδα, ειδικά σε αυτά που θα πρέπει να προέλθουν από την έμμεση φορολογία. Με την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,4%, το ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί το 2018 περίπου στα 188 δισ. ευρώ.
4. Οτι η βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων των ασφαλιστικών ταμείων θα έχει συνέχεια και το 2018, κάτι που εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη της απασχόλησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ακόμη και τώρα, το υπουργείο Εργασίας δεν έχει εικόνα από το πώς επηρεάζονται οι ασφαλιστικές εισφορές από τη μείωση των εισοδημάτων των αυτοαπασχολουμένων που καταγράφηκε στις φετινές φορολογικές δηλώσεις.
5. Οτι οι αυξημένοι συντελεστές στην έμμεση φορολογία δεν θα εξακολουθήσουν να επιδρούν αρνητικά στα έσοδα, όπως συμβαίνει φέτος κυρίως με τα τσιγάρα ή ακόμη και τις συνδέσεις σταθερής τηλεφωνίας.