Μαύρες σκιές στη… λευκή τρύπα του πλεονάσματος των ασφαλιστικών ταμείων ρίχνουν τα υψηλά επίπεδα επισφάλειας που εμπεριέχουν οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για το 2018, όπως προκύπτει από το προσχέδιο που κατατέθηκε στην αρχή της εβδομάδας, στη Βουλή. Αλλωστε, όπως χαρακτηριστικά παραδέχεται και το υπουργείο Οικονομικών, μια λάθος πρόβλεψη το φθινόπωρο του 2016 και κυρίως η αναθεώρησή της το 2017 είναι αυτή που αναμένεται να οδηγήσει το πλεόνασμα των Ταμείων στα 689 εκατ. ευρώ, το 2018. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο είναι μάλιστα βελτιωμένο κατά 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με τα όσα προφανώς λανθασμένα προέβλεπαν κυβέρνηση και δανειστές, μόλις πριν από 5 μήνες, κατά τη διαμόρφωση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Συμμόρφωσης 2018-2021 (ΜΠΔΣ).
Η πρώτη λοιπόν σκιά, την οποία παραδέχεται το υπουργείο Οικονομικών στο προσχέδιο, είναι ότι πολύ εύκολα μπορεί να υπάρξει μια λάθος εκτίμηση τόσο ως προς το μέγεθος της δαπάνης για πληρωμές συντάξεων όσο και ως προς το ύψος των εσόδων από εισφορές.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, οι εισφορές το 2018 θα είναι τελικά αυξημένες κατά 279 εκατ. ευρώ, τα έσοδα από ρυθμίσεις παλαιών οφειλών θα είναι επίσης περισσότερα κατά 206 εκατ. ευρώ, ενώ οι δαπάνες για συντάξεις θα είναι μειωμένες κατά 833 εκατ. ευρώ. Υψηλόβαθμα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν ότι πρόκειται για υπεραισιόδοξες προβλέψεις που στηρίζονται σε προσωρινού χαρακτήρα πραγματικά αποτελέσματα, τα οποία ίσχυσαν το 2017, πολύ δύσκολα όμως θα επαληθευτούν και τον επόμενο χρόνο. Για παράδειγμα, όπως σημειώνουν στην «Κ» έγκριτοι οικονομολόγοι, οι αυξήσεις στα έσοδα, δεν οφείλονται μόνο στη μισθωτή απασχόληση αλλά και στο ότι μέσα στο 2017 γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί και αγρότες θα πληρώσουν για ένα μεγάλο διάστημα διπλές εισφορές, τόσο για το 2016 όσο και για το τρέχον έτος. Μόνο που κάτι αντίστοιχο δεν θα επαναληφθεί τον επόμενο χρόνο. Αντίθετα, αναμένεται νέα αλλαγή στις εισφορές των μη μισθωτών, που εκτιμάται ότι θα οδηγήσει εκ νέου σε απόκρυψη εισοδημάτων και μικρότερα έσοδα.
Αλλά και στον τομέα των συνταξιοδοτικών δαπανών, που τόση κουβέντα γίνεται για το αν η κυβέρνηση κρατά ομήρους τους εν αναμονή συνταξιούχους προκειμένου να μοιράζει πλεονάσματα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η πραγματικότητα αναμένεται να μαυρίσει τη λευκή τρύπα των πλεονασμάτων. Τα πολλά προηγούμενα χρόνια, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης κρατούσε εκτός μεγάλο όγκο ασφαλιστικών δικαιωμάτων, κύριων και επικουρικών συντάξεων καθώς και εφάπαξ, διατηρώντας χαμηλότερα τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Και όλοι οι προϋπολογισμοί προεξοφλούσαν ότι κάθε χρόνο ένας αντίστοιχος αριθμός συνταξιούχων θα παρέμενε σε αναμονή. Πρόκειται για μια τεχνική λογιστική συγκράτηση που συμβάλλει άμεσα στην επίτευξη πλεονασμάτων, όμως κρύβει κάτω από το χαλί τις πραγματικές δαπάνες για συντάξεις. Οι οποίες δεν μπορούν να κρυφτούν, αφού αργά ή γρήγορα –έως τον Ιούνιο εφόσον ισχύσει η συμφωνία κυβέρνησης δανειστών– θα πρέπει να πληρωθούν. Συνεπώς, η λευκή τρύπα των Ταμείων, του ΕΦΚΑ και κυρίως του ΕΤΕΑΕΠ θα πρέπει να κλείσει. Και ταυτόχρονα να ανοίξει μια άλλη, μαύρη τρύπα, καθώς η μαζική πληρωμή των συντάξεων θα εκτοξεύσει τη συνταξιοδοτική δαπάνη, σε μακροχρόνια βάση, κατά τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ. Η εκκαθάριση περίπου 114.000 εκκρεμών κύριων συντάξεων και 126.000 επικουρικών εκτιμάται ότι εντός του 2018 θα εκτινάξει τη συνταξιοδοτική δαπάνη με κίνδυνο να ενεργοποιήσει τη ρήτρα για λήψη νέων μέτρων στο ασφαλιστικό.
Μια τελευταία, βαριά σκιά στο πλεόνασμα των Ταμείων, αναμένεται να ρίξει η υποχρέωση για εξόφληση των 62.000 εφάπαξ, επίσης έως τον Ιούνιο του 2018. Η κυβέρνηση παραδέχεται στο προσχέδιο ότι διαθέτει 600 εκατ. ευρώ από τον ESM προκειμένου να μηδενιστούν οι εκκρεμότητες. Μόνο που σύμφωνα με τους ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, η πληρωμή εντός του 2018 απαιτεί επιπλέον, τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ, που αναμένεται να εκτινάξει επίσης, τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, μειώνοντας αντίστοιχα το δημοσιονομικό ισοζύγιο…
Περίσσεψαν 220 εκατ. ευρώ από προγράμματα για τους ανέργους
Μείωση δαπανών κατά 220 εκατ. στον ΟΑΕΔ, τον μοναδικό δημόσιο φορέα υπεύθυνο για την καταπολέμηση της ανεργίας σε μια χώρα με πάνω από 1 εκατ. ανθρώπους εκτός αγοράς εργασίας, αποκάλυψε για το 2017 το προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Αναλυτικά, στο προσχέδιο με τις θεαματικές αναθεωρήσεις των προβλέψεων κυρίως όσον αφορά τους Οργανισμούς που υπάγονται στο υπ. Εργασίας, ο ΟΑΕΔ εμφανίζεται κατά το τρέχον έτος με δημοσιονομικό ισοζύγιο 659 εκατ., βελτιωμένο λόγω τόσο της αύξησης κατά 51 εκατ. των εσόδων του ΟΑΕΔ από ασφαλιστικές εισφορές και ρυθμίσεις οφειλών όσο κυρίως, της μείωσης κατά 220 εκατ. των δαπανών του. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στον Οργανισμό καταγγέλλουν ότι η μείωση οφείλεται απλά στο ότι ο ΟΑΕΔ δεν εκπόνησε τα προγραμματισμένα για το 2017 προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας, με αποτέλεσμα να μην εκταμιεύσει 220 εκατ., τα οποία είχε προϋπολογίσει. Για το 2018, ο ΟΑΕΔ αναμένεται να παρουσιάσει επίσης βελτιωμένο αποτέλεσμα ύψους 615 εκατ. έναντι στόχου 568 εκατ. στο μεσοπρόθεσμο. Βέβαια, το 2018 εκτιμάται ότι οι δαπάνες θα αυξηθούν έστω κατά 33 εκατ. και υπολογίζεται ότι θα καταβληθούν 450 εκατ. με σκοπό την εφαρμογή των σχεδιαζόμενων ενεργητικών πολιτικών.