Σε αχίλλειο πτέρνα του τραπεζικού συστήματος έχει εξελιχθεί το θέμα των πλειστηριασμών ακινήτων που παραμένουν «παγωμένοι» επί περίπου οκτώ χρόνια. Οι επιπτώσεις από την ουσιαστική παράλυση του συστήματος είναι ήδη ορατές στα αποτελέσματα των τραπεζών για τη μείωση των κόκκινων δανείων και απειλούν να υπονομεύσουν τον στόχο που έχει τεθεί από τον SSM για μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.
Οι τράπεζες υποχρεούνται να μειώσουν τα κόκκινα ανοίγματα κατά 11,5 δισ. ευρώ μέσω ρευστοποιήσεων, δηλαδή μέσα από πλειστηριασμούς ακινήτων έως το 2019. Η επίτευξη του στόχου των 11,5 δισ. ευρώ παραπέμπει σε μαζικούς πλειστηριασμούς ύψους 5,5 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, τη στιγμή που τα αποτελέσματα από τις μέχρι σήμερα ρευστοποιήσεις είναι πενιχρά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για το 2017 το πρόγραμμα των πλειστηριασμών στα ειρηνοδικεία αφορούσε 5.600 ακίνητα συνολικής αξίας 1,1 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τον μικρότερο αριθμό πλειστηριασμών τα τελευταία χρόνια, με δεδομένο ότι το 2016 ήταν ουσιαστικά μια χαμένη χρονιά, λόγω της απεργίας των δικηγόρων και μετέπειτα των συμβολαιογράφων, και ο αριθμός των πλειστηριασμών περιορίστηκε μόλις στις 4.800. Θα πρέπει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι στα νούμερα αυτά περιλαμβάνονται και οι πλειστηριασμοί στους οποίους επισπεύδοντες είναι ιδιώτες ή το Δημόσιο, αλλά και αυτοί που προγραμματίζονται και δεν πραγματοποιούνται, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο τον αριθμό αυτών που τελικώς εκτελούνται. Στους λιγοστούς πλειστηριασμούς στους οποίους επισπεύδουσες είναι οι τράπεζες, αυτοί αφορούν εμπορικά ή βιομηχανικά ακίνητα.
Την ουσιαστική ακύρωση του μηχανισμού των πλειστηριασμών επιβεβαιώνει η σύγκριση με το 2009, όταν δηλαδή εκδηλώθηκε η κρίση, αλλά δεν είχε ξεκινήσει ακόμη το πρόβλημα με τα κόκκινα δάνεια. Το 2009, που ήταν ουσιαστικά μια χρονιά κατά την οποία οι πλειστηριασμοί ακινήτων είχαν μια κανονικότητα, ο αριθμός τους διαμορφώθηκε στις 52.000 και η αξία των ακινήτων που είχε ρευστοποιηθεί έφτασε τα 4,2 δισ. ευρώ. Η σύγκριση της περιόδου 2009-2017 δείχνει μείωση του αριθμού των πλειστηριασμών κατά 89%.
Παρά το γεγονός ότι η πλατφόρμα για την ηλεκτρονική διενέργεια των πλειστηριασμών είναι έτοιμη να τεθεί σε λειτουργία, ανοίγοντας τον δρόμο για την απεμπλοκή των διαδικασιών από τον χώρο των ειρηνοδικείων, ο κίνδυνος νέων καθυστερήσεων παραμένει υπαρκτός και πηγάζει από τους εξής λόγους:
1. Τις κυβερνητικές παλινωδίες που συντηρούνται, παρά το γεγονός ότι υπό την πίεση των θεσμών τα τυπικά εμπόδια έχουν αρθεί. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η κυβέρνηση πιέζει τις τράπεζες να διατηρήσουν την προστασία για ακίνητα αξίας έως 300.000 ευρώ και να μην προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς, είτε αυτά αφορούν πρώτη κατοικία είτε όχι.
2. Την παγίωση μιας κουλτούρας ασυνέπειας που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία οκτώ χρόνια από τις διαδοχικές και οριζόντιες προστατευτικές διατάξεις που οδήγησαν σε ακύρωση στην πράξη του μηχανισμού των πλειστηριασμών. Η κουλτούρα αυτή ευνοεί και τη δράση των λεγόμενων «συλλογικοτήτων» με επιθέσεις και προπηλακισμούς κατά των συμβολαιογράφων, αλλά και τις συντονισμένες πρωτοβουλίες ακύρωσης πλειστηριασμών που σε τίποτε δεν έχουν να κάνουν με την προστασία αδύναμων οικογενειών, όπως κατήγγειλε την περασμένη εβδομάδα ο Σύλλογος Συμβολαιογράφων.
3. Τον φόβο ότι οι μαζικοί πλειστηριασμοί θα οδηγήσουν τις τιμές των ακινήτων σε νέα υποχώρηση. Ετσι, παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες δηλώνουν αποφασισμένες να ανοίξουν τον χορό των πλειστηριασμών, προκειμένου σε πρώτη φάση να υποχρεώσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές να αποκαλυφθούν, οι δυνατότητες της οικονομίας δεν μπορούν να απορροφήσουν το στοκ των ακινήτων χωρίς κραδασμούς.
Στο πλάνο των τραπεζών είναι να αγοράσουν οι ίδιες ένα σημαντικό αριθμό ακινήτων που θα βγουν στο σφυρί και δεν θα βρουν αγοραστές σε ικανοποιητική τιμή. Για τον λόγο αυτό έχουν ήδη δεσμεύσει στους υπολογισμούς τους συγκεκριμένα ποσά για την απόκτηση των ακινήτων που είναι φιλέτα, αλλά σε κάθε περίπτωση η δυνατότητα αυτή δεν είναι ανεξάντλητη, αφού πλήττει ευθέως τα κεφάλαιά τους.