Ανησυχίες για την πορεία των επενδύσεων εξέφρασε το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο όπως και ο ΣΕΒ, στα τελευταία δελτία τους (Δεκεμβρίου) με αφορμή την ετήσια μείωση του όγκου των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 8,5% το γ΄ τρίμηνο 2017, με συνέπεια την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής τους σε 2,6% την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2017. Επιπλέον, ο ΣΕΒ ανησυχεί και για την αύξηση του συνόλου των εισαγωγών που διογκώνουν το εμπορικό έλλειμμα.
Τις ανησυχίες αυτές θεωρούμε υπερβολικές γιατί:
1. Η αύξηση των επενδύσεων κατά 2,6% το α΄ εννεάμηνο του 2017 αποτελεί τη δεύτερη καλύτερη και μόνη θετική –μετά το 2016– επίδοση της τελευταίας δεκαετίας.
2. Η αύξηση αυτή θα αναθεωρηθεί από την ΕΛΣΤΑΤ προς τα πάνω, όπως έγινε με τα δύο προηγούμενα τρίμηνα και με τη flash estimate.
3. Η μείωση των επενδύσεων το γ΄ τρίμηνο ανήλθε σε ετήσια βάση στα 473 εκατ. εκ των οποίων τα 456 εκατ. αφορούν επενδύσεις σε «άλλες κατασκευές». Δηλαδή, το 96,4% της κάμψης τους οφείλεται σε μία κατηγορία επενδύσεων, η οποία κατά μείζονα λόγο αφορά δημόσια έργα και κατασκευές που καλύπτει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Ομως, όπως συνήθως συμβαίνει (ενδεχομένως για λόγους ελέγχου της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής) και φέτος αναμένεται το ΠΔΕ να σημειώσει σημαντική άνοδο στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Κάτι που αναγνωρίζει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο όταν εκφράζει τις ανησυχίες του για τη μείωση των επενδύσεων, συμπληρώνοντας «στον βαθμό που δεν αντανακλά αποκλειστικά υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ».
4. Πέρα από τις υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ, οι επενδύσεις στο δ΄ τρίμηνο προβλέπεται να έχουν σημαντική άνοδο για μία σειρά λόγους όπως: (α) εξέλιπε η αβεβαιότητα της γ΄ αξιολόγησης που βάραινε στο γ΄ τρίμηνο, (β) αναμένεται τόνωση της εξωτερικής ζήτησης λόγω της επιτάχυνσης της ανάκαμψης στην Ε.Ε., (γ) ανάκαμψη της εσωτερικής ζήτησης όπως δείχνουν τα τελευταία στοιχεία λιανικού εμπορίου και λόγω της διανομής του κοινωνικού μερίσματος και του δώρου των Χριστουγέννων στον ιδιωτικό τομέα, (δ) αρκετά επενδυτικά σχέδια που ανακοινώθηκαν στις αρχές και στα μέσα του 2017 μόλις τώρα αρχίζουν να υλοποιούνται (βλ. Phillip Morris-Παπαστράτος, Μυτιληναίος, Fraport-Slentel, ΤΕΜΕΣ Α.Ε., Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών Α.Ε., Vodafone, ΟΤΕ, Wind, Eni, Mirum Resort, RSR Resort Εύβοια, Generalli, σειρά ΣΔΙΤ κλπ.).
5. Τις παραπάνω εκτιμήσεις πιστοποιεί τόσο η ετήσια αύξηση του κύκλου εργασιών της βιομηχανίας κατά 11% τον Οκτώβριο –η μεγαλύτερη των 5 τελευταίων μηνών– που βασίζεται στην εξωτερική (15,4%) και στην εσωτερική αγορά (7,7%), όσο κυρίως οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για 12% αύξηση των επενδύσεων στη βιομηχανία το 2017 και 15,4% το 2018!
6. Η ετήσια αύξηση του όγκου της βιομηχανικής παραγωγής (4,7% στο α΄ δεκάμηνο του 2017) και των επενδύσεων είναι φυσιολογικό να προκαλούν σημαντική αύξηση και των εισαγωγών, καθώς το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο παραμένει εξαρτημένο από τις εισαγωγές κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (9% του συνόλου), καυσίμων (31%), χημικών προϊόντων (11%) και άλλων ενδιάμεσων αγαθών απαραίτητων για την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας. Δηλαδή, δεν μπορεί στις παρούσες συνθήκες να υπάρχει αύξηση των επενδύσεων και της βιομηχανικής παραγωγής χωρίς αύξηση των εισαγωγών της χώρας.
7. Σε κάθε περίπτωση οι ανησυχίες για την αύξηση των εισαγωγών μας είναι αβάσιμες γιατί η ετήσια διεύρυνση του ελλείμματος αγαθών κατά 1,5 δισ. το α΄ εννεάμηνο του 2017 υπερκαλύπτεται από το πλεόνασμα υπηρεσιών: στο α΄ εννεάμηνο το συνολικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν πλεονασματικό κατά 1.355 εκατ. και αυξημένο έναντι του αντίστοιχου περυσινού κατά 32%. Ακόμη, δε, καλύτερα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφάνιζε στο ίδιο διάστημα πλεόνασμα 1,3 δισ. που ήταν αυξημένο κατά 104% έναντι του αντίστοιχου περυσινού! Ουδείς, συνεπώς, λόγος ανησυχίας υφίσταται από την αύξηση των εισαγωγών και το 2017 ίσως αποδειχθεί η πρώτη χρονιά που η χώρα θα εμφανίσει θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
8. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος σταθερά βελτιώνεται και ήδη στο α΄ ενδεκάμηνο 2017 ήταν στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας τριετίας. Με το κλείσιμο, δε, της γ΄ αξιολόγησης, την πρόσφατη επιτυχή ανταλλαγή ομολόγων και τη συνακόλουθη πτώση των spreads σε προ κρίσης επίπεδα, την απεμπλοκή των επενδύσεων στο Ελληνικό και τον ΟΛΘ, τα επίπεδα-ρεκόρ των χρηματοδοτήσεων από την ΕΤΕπ-EFSI και τις δημοπρατήσεις 1,5 δισ. για δημόσια έργα το 2018 που ανακοινώθηκαν, είναι φανερό πως το οικονομικό κλίμα θα βελτιωθεί περαιτέρω προσελκύοντας σημαντικές νέες επενδύσεις.
9. Στο α΄ εννεάμηνο 2017 οι ξένες άμεσες επενδύσεις σημείωσαν άνοδο 69% έναντι του αντίστοιχου περυσινού εννεαμήνου και με τον ρυθμό αυτό προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 4 δισ. το 2017, επίπεδο-ρεκόρ τουλάχιστον για την τελευταία δεκαετία.
10. Τέλος, τη σταθερή άνοδο των επενδύσεων στη χώρα επιβεβαιώνει και ο λόγος του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, ο οποίος στο διάστημα του α΄ εξαμήνου αυξάνεται σταθερά διαχρονικά: 16,2% το 2015, 20,7% το 2016 και 21,2% το 2017.
Παραμένουμε, λοιπόν, αισιόδοξοι για την πορεία των επενδύσεων και θεωρούμε απολύτως λογικό η ανάκαμψη να εμφανίζει τη δυναμική της πρώτα στις εξαγωγές και κατόπιν στις επενδύσεις, δεδομένου ότι οι τελευταίες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ψυχολογία και αναζητούν πρώτα κάποια σταθερά πατήματα στην οικονομία για να κινητοποιηθούν. Αν το 2017 είναι το έτος ανάκαμψης πρωτίστως των εξαγωγών, το 2018 θα είναι το έτος έκρηξης των επενδύσεων.
* Ο κ. Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης.