Η κυβέρνηση ευαγγελίζεται την καθαρή έξοδο στις χρηματοοικονομικές αγορές μέσα στο 2018 την ίδια στιγμή κατά την οποία ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος προειδοποιεί, έχοντας υποχρέωση εκ του θεσμικού του ρόλου, ότι προτιμότερο είναι, όταν εξέλθουμε στις χρηματοοικονομικές αγορές το 2018, να υπάρχει κάποια στοιχειώδης προληπτική γραμμή στήριξης.
Κατά τη γνώμη μας, τα «κλειδιά» της καθαρής εξόδου στις αγορές είναι τα ακόλουθα:
1. Μια εκτίμηση, από το ΔΝΤ, ότι το ελληνικό χρέος καθίσταται επιτέλους βιώσιμο. Οσο όμως το ελληνικό χρέος χαρακτηρίζεται από το ΔΝΤ μη βιώσιμο, άλλο τόσο απομακρύνεται η ήδη μηδαμινή πιθανότητα ένταξής μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Και τούτο, επειδή η ΕΚΤ δεν πρόκειται να πλήξει την αξιοπιστία της εκπονώντας δική της έκθεση, η οποία, βαπτίζοντας το ελληνικό χρέος «βιώσιμο», θα έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με τις αλλεπάλληλες «μη βιώσιμες» εκτιμήσεις του ΔΝΤ.
2. Μια μεγάλη πιστοληπτική αναβάθμιση της χώρας μας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, έτσι ώστε να ξεφύγουμε επιτέλους από τη «μιζέρια» του σημερινού πιστοληπτικού σκουπιδότοπου (junk bonds). Αυτή τη στιγμή, η Standard & Poor’s μας κατατάσσει στη βαθμίδα Β-, κάτι που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε αναβάθμιση 6 βαθμίδων για έξοδο από τον πιστοληπτικό σκουπιδότοπο. Η δε Moody’s μας κατατάσσει στη βαθμίδα Caa2, κάτι που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε ακόμα μεγαλύτερη αναβάθμιση 8 βαθμίδων για έξοδο από τον πιστοληπτικό σκουπιδότοπο. Σημειώνω, επιπλέον, ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές λαμβάνουν περισσότερο σοβαρά υπ’ όψιν τις αποφάσεις της Moody’s από τις αποφάσεις της Standard & Poor’s (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0165176515003699). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η καθαρή έξοδος της Ελλάδας στις αγορές προϋποθέτει πιστοληπτική άνοδο κατά 8 αντί για 6 βαθμίδες. Εδώ όμως αρχίζουν (δυστυχώς) τα δύσκολα. Πρόσφατη ακαδημαϊκή μελέτη του γράφοντος (μαζί με τον διδακτορικό φοιτητή Περικλή Μπουμπάρη από το Πανεπιστήμιο του Liverpool και τον καθηγητή Θεόδωρο Παναγιωτίδη από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), η οποία δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of International Money and Finance (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0261560617301675), συμπεραίνει τα ακόλουθα: μια μεγάλη άνοδος της ανταγωνιστικότητας τιμών στη χώρα μας, μαζί με επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών, ενίσχυση του ρυθμού οικονομικής μας ανάπτυξης (κατά την Τράπεζα της Ελλάδος) στο 2,4% το 2018 (http://www.bankofgreece.gr/BoGAttachments/Inter_NomPol2017.pdf), αλλά και «κούρεμα» του ελληνικού χρέους από την εκτίμηση του ΔΝΤ για 180,17% του ΑΕΠ το 2017 στο 144,17% του ΑΕΠ το 2018 (ήτοι μια εξαιρετικά «γενναιόδωρη» απομείωση του χρέους κατά 36 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ), δεν μπορεί να μας οδηγήσει, το 2018, εκτός του πιστοληπτικού σκουπιδότοπου από τη Standard & Poor’s (πόσο μάλλον από τη Moody’s)!
Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται, το 2018, να έχουμε στη διάθεσή μας τα «κλειδιά» τα οποία ενδεχομένως θα μας έδιναν τη δυνατότητα να επιτύχουμε μια «καθαρή έξοδο» στις αγορές. Και τούτο επειδή όσο και εάν οι χρηματοοικονομικές αγορές να θέλουν να μας εμπιστευθούν (κάτι το οποίο φαίνεται από τη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση στο 10ετές κόστος δανεισμού της χώρας μας), μια «καθαρή έξοδος» στις αγορές προϋποθέτει επίσημη επιβράβευση της χώρας μας από τους ειδικούς, είτε αυτοί λέγονται οίκοι αξιολόγησης (μέσω της προαναφερθείσας αναβάθμισης) είτε ΔΝΤ (μέσω μιας επίσημης έκθεσης που θα χαρακτηρίζει το χρέος μας βιώσιμο).
Με άλλα λόγια, χωρίς την «προληπτική γραμμή στήριξης» την οποία ένθερμα υποστηρίζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας, όταν με το καλό εισέλθουμε στα «βαθιά νερά» των χρηματοοικονομικών αγορών το 2018, είναι βέβαιο ότι θα… πελαγώσουμε. Αξίζει εδώ να σημειωθεί το ακόλουθο: ενώ κυβερνητικοί κύκλοι αποδοκιμάζουν τη θέση του κ. Στουρνάρα, οι αρμόδιοι υπουργοί κ. Τσακαλώτος – Χουλιαράκης τηρούν σιγήν ιχθύος. Δεν πρέπει λοιπόν να εμπιστευθούμε τους γνωρίζοντες τα οικονομικά υπουργούς, αντί των άσχετων με τη χρηματοοικονομική επιστήμη υπόλοιπων κυβερνητικών παραγόντων;
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής και πρόεδρος του ερευνητικού τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.