Η εύρυθμη και νόμιμη λειτουργία της αγοράς εργασίας αποτελεί μείζονα προτεραιότητα για τον ΣΕΒ και τις επιχειρήσεις-μέλη του κατά τη μετάβασή μας σε ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών, παραγωγικών και εξωστρεφών επιχειρήσεων και εργαζομένων με καλές αμοιβές εργασίας.
Δυστυχώς, δεν βρισκόμαστε ακόμη εκεί. Σε πρόσφατη ειδική έκθεση, ο ΣΕΒ ανέλυσε τα εμπόδια που θέτει η αδήλωτη και ημιδηλωμένη εργασία στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας. Στην Ελλάδα, η αδήλωτη εργασία δεν έχει μόνο μεγάλη έκταση, αλλά, ειδικά το τελευταίο διάστημα, λαμβάνει όλο και συχνότερα τη μορφή της «ημιδηλωμένης εργασίας», μέσω συμβάσεων μερικής απασχόλησης.
Καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει η υπερβολικά υψηλή και προοδευτική επιβάρυνση στο μη μισθολογικό κόστος στον ιδιωτικό τομέα, σε συνδυασμό με τη χαμηλή ανταποδοτικότητα αυτών των υψηλών και προοδευτικών φόρων και εισφορών. Στα προαναφερθέντα αρνητικά, προστίθενται σημαντικά διοικητικά βάρη, τα ζητήματα αποτελεσματικότητας των ελέγχων, αλλά και δυσλειτουργικές διατάξεις της νομοθεσίας.
Η πολιτεία έχει συχνά την ψευδαίσθηση ότι η θέσπιση δύσκαμπτων και συχνά πρακτικά ανεφάρμοστων ρυθμίσεων προστατεύει τον εργαζόμενο και περιορίζει την καταστρατήγηση της νομοθεσίας. Το αντίθετο συμβαίνει. Το δύσκαμπτο και πρακτικά ανεφάρμοστο λειτουργεί εις βάρος και του εργαζομένου αλλά και της επιχείρησης και οδηγεί στην παρανομία. Το μόνο που ευνοεί είναι τις φοροεισπρακτικές επιδρομές της πολιτείας.
Η ισχύουσα νομοθεσία για το ωράριο εργασίας είναι ιδιαίτερα δύσκαμπτη. Δεν επιτρέπεται ο συμψηφισμός των ωρών εργασίας. Δούλεψες, δηλαδή, μια ημέρα επτά ώρες και θα ήθελες την επομένη να δουλέψεις εννέα για να αναπληρώσεις τη μία ώρα; Δεν επιτρέπεται ο συμψηφισμός και θεωρείται υπερεργασία. Δεν επιτρέπεται, επίσης, να αλλάξει το ημερήσιο ωράριο εργασίας του εργαζομένου, χωρίς η επιχείρηση να έχει ειδοποιήσει προηγουμένως το σύστημα «Εργάνη». Αργησες να πας το παιδί σου στο σχολείο, σου έτυχε κάτι έκτακτο; Θέλεις να αναπληρώσεις με μία ώρα επιπλέον εκείνη ή άλλη μέρα; Ατύχησες!
Τη δυσκαμψία θα ενισχύσουν οι ρυθμίσεις του νέου νόμου 4487/2017 για τη διαδικασία ελέγχου της υπερεργασίας και την υπερωριακής εργασίας που θα τεθούν προσεχώς σε ισχύ. Με το ισχύον καθεστώς, οι επιχειρήσεις πρέπει να καταχωρίζουν την υπερεργασία και την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους τόσο στο ειδικό βιβλίο υπερωριών που τηρείται από τον εργοδότη όσο και στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη». Σε έκτακτες περιπτώσεις, όμως, η αναγγελία μπορεί να πραγματοποιηθεί και εντός της επόμενης ημέρας.
Ο νόμος 4488/2017 καταργεί τα βιβλία –είναι μια θετική εξέλιξη– και οι επιχειρήσεις θα καταχωρίζουν την υπερεργασία και την υπερωρία μόνο στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη». Με μια, όμως, καίρια διαφορά. Η καταχώριση θα πρέπει υποχρεωτικώς να πραγματοποιείται πριν από την υπερεργασία ή την υπερωρία. Χωρίς δηλαδή εξαίρεση!
Χάλασε το μηχάνημα στο εργοστάσιο; Συμβαίνει κάτι έκτακτο στο γραφείο; Η επιχείρηση ατύχησε. Επρεπε να το έχει προβλέψει εκ των προτέρων και να το έχει καταχωρίσει στο σύστημα «Εργάνη». Και όχι μόνον αυτό. Εάν αφορά π.χ. βλάβη μηχανήματος, θα πρέπει επίσης, εκ των προτέρων, να έχει προσθέσει τον αριθμό των ατόμων που θα απασχοληθούν και τον αριθμό των ωρών που θα απαιτηθούν για την επισκευή. Οι απαιτήσεις αυτές είναι δυσλειτουργικές σε σημείο που να καθίστανται πρακτικά ανεφάρμοστες.
Οι δε «καμπάνες» είναι βαριές. Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει αρχίσει σαφάρι ελέγχων με βαριά πρόστιμα έως και 10.000 ευρώ ανά εργαζόμενο σε όσες επιχειρήσεις δεν εφαρμόζουν αυστηρά τα προβλεπόμενα. Το πρόβλημα θα ενταθεί όταν θα υλοποιηθεί το νέο σύστημα πληροφόρησης που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να τηρηθεί από τις επιχειρήσεις. Δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα της αγοράς.
Η πολιτεία ρυθμίζει βασικές πτυχές του καθεστώτος εργασίας. Με τον τρόπο αυτό προστατεύει τον εργαζόμενο από καταχρήσεις. Αλλο, όμως, το αυστηρό, άλλο το ευέλικτο. Οι ρυθμίσεις πρέπει να είναι λειτουργικές. Μόνον έτσι θα είναι και πρακτικά εφαρμόσιμες.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ΣΕΒ.