Είμαστε τελικά η χώρα (και) του πλεονασματικού οικονομικού παραλόγου. Ενώ, λοιπόν, έχουμε συμφωνήσει με την αγαπητή μας (και προηγουμένως αποκαλούμενη) τρόικα σε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 2% από εκεί και μετά μέχρι και τις αρχές του 2060, έρχεται η οικονομική είδηση ότι για το 2017 «επιτύχαμε» πρωτογενές πλεόνασμα 4,2% του ΑΕΠ. Για να αντιληφθούν οι αναγνώστες/ αναγνώστριες το εύρος της «επιτυχίας» μας, αναφέρω χαρακτηριστικά ότι σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του ΔΝΤ, από το 1991 μέχρι και το… μελλοντικό 2023, τόσο η Ευρωζώνη (ως σύνολο) όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση (ως σύνολο) και οι αναδυόμενες αγορές ως σύνολο, ουδέποτε κατάφεραν να καταγράψουν πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 4,2% του ΑΕΠ. Μόνο οι αναδυόμενες αγορές (ως σύνολο) κατάφεραν να φθάσουν σε (σχετική) απόσταση… αναπνοής από το παραπάνω super… πλεόνασμα το οικονομικά εύρωστο 2006, έτος κατά το οποίο κατέγραψαν πλεόνασμα 3,2%. Η δε Γερμανία, κατάφερε να επιτύχει πλεόνασμα της τάξεως του 3,6% μόνο ένα έτος, ήτοι το 2000.
Εδώ, λοιπόν, έχουμε να κάνουμε με μία σειρά από ερωτήματα.
1. Μήπως, αφελώς κατά την προσωπική μου άποψη, πιστεύουμε ότι, παρουσιάζοντας εικόνα «σιδηράς δημοσιονομικής πειθαρχίας», θα μπορέσουμε να «πιέσουμε», ώς ένα βαθμό, τους λιγότερο… πειθαρχικά Γερμανούς να συνηγορήσουν άμεσα στην ελάφρυνση χρέους που τόσο εμείς όσο και το ΔΝΤ (δικαίως) προωθούμε;
2. Ή, μήπως, η super δημοσιονομική πειθαρχία στην οποία επιδεικνυόμαστε έχει ως στόχο την εκπομπή θετικού «σήματος» στις αγορές προκειμένου, και ενόψει, της καθαρής (sic) εξόδου, να μειωθεί δραστικά το spread δανεισμού; Δυστυχώς, η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι αρνητική. Και τούτο για δύο λόγους. Πρώτον, παρά το γεγονός ότι το πρωτογενές πλεόνασμα οδηγεί σε μικρή αποκλιμάκωση το spread, η σχέση μεταξύ των δύο αυτών μεταβλητών είναι στατιστικά μη σημαντική. Και, δεύτερον, η ανακοίνωση του υπερπλεονάσματος 4,2% στις 23 Απριλίου συνοδεύθηκε από εξαιρετικά μικρή αποκλιμάκωση του 10ετούς spread από το 3,40% (στις 23 Απριλίου) στο 3,36% την επόμενη ημέρα και στο… 3,35% τη μεθεπόμενη ημέρα. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι οι αγορές μάλλον δεν «συγκινήθηκαν» ιδιαίτερα από τη δημοσιονομική μας πειθαρχία.
Πάντως, η (όποια) εμμονή σε ένα τέτοιο super πλεόνασμα, την οποία, χρήσιμο είναι να υπενθυμίσω ότι το οικονομικό επιτελείο της Ελλάδος εξόρκιζε στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, είναι πράγματι παράλογη. Και τούτο διότι, μελετώντας τα ιστορικά στατιστικά στοιχεία της χώρας μας, προκύπτει θετική συσχέτιση μεταξύ ρυθμού ανάπτυξης και (πρωτογενούς) πλεονάσματος. Ομως, η «αιτιότητα» είναι από το ΑΕΠ στο πλεόνασμα. Οχι αντίστροφα. Με άλλα λόγια, η εμμονή σε πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% ή ακόμα χειρότερα στο 4,2% του ΑΕΠ, «στραγγαλίζει» και θα στραγγαλίσει τη μελλοντική μας ανάπτυξη.
Αυτό λοιπόν γνωρίζουν (και) οι διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι αντί να «συγκινούνται» από τις υπερπροσπάθειές μας στον τομέα του πρωτογενούς πλεονάσματος, θα έβλεπαν με πολύ καλύτερο μάτι την αναγκαία βελτίωση των επιδόσεών μας σε θέματα διαρθρωτικών αλλαγών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Uber με την πρόσφατη απόφαση της να αναστείλει τη λειτουργία της στην Ελλάδα, γεγονός που έχει να κάνει με το πόσο περιοριστικοί είναι οι κανονισμοί στη λειτουργία των άμεσων ξένων επενδύσεων. Πράγματι, σύμφωνα με τον αντίστοιχο δείκτη του World Economic Forum (http://reports.weforum. org/global-competitiveness-index-2017-2018/ competitiveness-rankings/#series=EOSQ095), η Ελλάδα μόλις και κατατάσσεται στην… 115η θέση, ήτοι 108 (!) θέσεις κάτω από την Πορτογαλία αλλά και 17 (!) θέσεις κάτω από τη Δημοκρατία του Κονγκό. Αραγε, είναι τόσο πιο εύκολο (και θεμιτό) να επιτυγχάνουμε super πλεονάσματα από το να βελτιώνουμε τη διεθνή μας θέση σε θέματα διαρθρωτικών αλλαγών;
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής και πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.