Την παντελή απουσία αναπτυξιακής κατεύθυνσης της χώρας στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών ανέδειξε η υπόθεση του «ψηφιακού τέλους». Επιβάλλοντας στα τυφλά έναν νέο φόρο υπέρ τρίτων, δηλαδή χωρίς επιστημονική προσέγγιση επί του θέματος, η κυβέρνηση άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Ακόμα και ο ίδιος ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Νίκος Παππάς φάνηκε να προβληματίζεται έντονα, αφού λίγες ημέρες μετά την υπογραφή του σχετικού μέτρου από τον ίδιο, ζήτησε την επανεξέτασή του.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση δρα ασυντόνιστα στον «κρίσιμο» τομέα που αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης διέψευσε τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των μεγάλων έργων πληροφορικής.
Ο κ. Τσίπρας, μιλώντας στο συνέδριο του Συνδέσμου Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδος (ΣΕΠΕ), στις 7 Μαΐου, εξήγγειλε τέσσερα σημαντικά έργα πληροφορικής, ένα εκ των οποίων αφορά την ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων στο εσωτερικό δημόσιας διοίκησης. Το έργο, προϋπολογισμού 15 εκατ. ευρώ (με δικαίωμα επέκτασης στα 18 εκατ. ευρώ), βγήκε σε δημόσια διαβούλευση την ίδια ημέρα.
Μία εβδομάδα μετά την ομιλία του πρωθυπουργού, ο κ. Σκουρλέτης απέστειλε εγκύκλιο σε όλους τους ΟΤΑ, με την οποία τούς καλεί να υιοθετήσουν το σύστημα ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων ΙΡΙΔΑ που ανέπτυξε το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ). Σύμφωνα με την εγκύκλιο που απέστειλε (ΥΠΕΣ, αρ. 16/15.05.2018), το υπουργείο Εσωτερικών εγκατέστησε το συγκεκριμένο σύστημα «αδαπάνως» και καλεί όλους τους φορείς να το αξιοποιήσουν.
Πολλοί είναι εκείνοι που αμφιβάλλουν για την ικανότητα του ΓΕΑ να εγκαταστήσει και να υποστηρίξει τη συγκεκριμένη εφαρμογή σε όλη την Ελλάδα, αλλά η απόφαση αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το έργο που σχεδιάζουν και ήδη έχουν εξαγγείλει από κοινού οι αρμόδιοι υπουργοί Ψηφιακής Πολιτικής Νίκος Παππάς και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Ολγα Γεροβασίλη. Οι δύο τελευταίοι έβαλαν τον πρωθυπουργό να εξαγγείλει το σχετικό έργο, μαζί με άλλα έργα της κυβέρνησης, στο επίσημο δείπνο του ΣΕΠΕ. Γι’ αυτόν τον λόγο, αρκετοί πολιτικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες στα εμπλεκόμενα υπουργεία βρίσκονται στα… μαχαίρια.
Ενα δεύτερο παράδειγμα έλλειψης συντονισμού είναι η ακύρωση, εντελώς απρόσμενα στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου, του έργου e-Gov Now, που στοχεύει να «ενώσει» τα διάσπαρτα πληροφοριακά συστήματα στον δημόσιο τομέα και να «διαλειτουργήσουν» μεταξύ τους. Σύμφωνα με την απόφαση του γενικού γραμματέα Ψηφιακής Πολιτικής Στέλιου Ράλλη, το έργο «δεν είναι τεχνολογικά επίκαιρο» και η ανάπτυξή του «δεν είναι συμβατή με την Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική». Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο που ανέλαβαν οκτώ ιδιωτικές εταιρείες, ύψους 7,4 εκατ. ευρώ, συμβασιοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 και έχει τον χαρακτήρα προγραμματικής συμφωνίας.
Μάλιστα, στο παρελθόν υλοποιήθηκαν οι τέσσερις πρώτες εκτελεστικές συμβάσεις, αξίας 300.000 ευρώ, οι οποίες αφορούσαν τη διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων των νοσοκομείων και φαίνεται ότι το «πάγωμα» των εργασιών προκάλεσε την μήνιν του αναπληρωτή υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη.
Το e-Gov Now είναι μόνον ένα από τα πολλά έργα που η κυβέρνηση συστηματικά μεταφέρει τη χρηματοδότησή του από το ΕΣΠΑ στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Το ζήτημα έχει επισημανθεί πολλάκις από την αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Ψηφιακής Πολιτικής Στ. Ράλλη, η κυβέρνηση αξιοποιεί τόσο τα χρήματα από το ΕΣΠΑ όσο και από το ΠΔΕ. «Δεν καταλαβαίνω γιατί ειδικά δεν πρέπει να εντάσσουμε ψηφιακά έργα στο ΠΔΕ;» είπε χαρακτηριστικά.
Οι άνθρωποι της αγοράς, πάντως, κάνουν λόγο για ουσιαστική αδυναμία της κυβέρνησης και των υπουργείων να αξιοποιήσουν τα κονδύλια της Ε.Ε. Αρκετοί, μάλιστα, αποδίδουν αυτήν τη στάση της στο έλλειμμα επικοινωνίας που υπάρχει μεταξύ κυβερνητικών στελεχών και γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες.
Προσλήψεις
Οι παλινωδίες όσον αφορά την υλοποίηση των έργων εκσυγχρονισμού και στήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας, για τους περισσότερους οφείλονται στην έλλειψη συντονισμού μεταξύ των κυβερνητικών-κρατικών παραγόντων. Ωστόσο υπάρχουν δύσπιστοι που διακρίνουν σκοπιμότητες πίσω από τον τορπιλισμό των δημόσιων έργων. Η ακύρωση έργων, αναφέρουν, πολλές φορές δημιουργεί πιεστικές ανάγκες για την υλοποίηση κάποιων δράσεων από τον φορέα. Ετσι, ο φορέας οδηγείται στην πρόσληψη συμβασιούχων, ένας τομέας που ενδιαφέρει κάθε κυβέρνηση, και ιδιαίτερα τη σημερινή κυβέρνηση. Και καθώς τα στελέχη της, ιστορικά, βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τις δυνάμεις της αγοράς, δεν δυσαρεστούνται όταν ένα έργο δεν υλοποιείται.
Για παράδειγμα, η ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης) Α.Ε. μόλις πρόσφατα έκανε διαγωνισμό (υπ’ αριθμ. 01/2018 – MIS 5007816) για τη σύναψη συμβάσεων μίσθωσης έργου για εννέα στελέχη πληροφορικής. Οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους έως τις 15 Μαΐου και, σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, η αποπληρωμή τους θα γίνει από κονδύλια του ΕΣΠΑ. Στελέχη της αγοράς πληροφορικής σημειώνουν ότι πολλά κυβερνητικά στελέχη θα επιθυμούσαν μεγάλο μέρος του ΕΣΠΑ να κατευθυνθεί σε συμβάσεις παροχής εργασίας και όχι σε αναπτύξεις έργων με την κλασική έννοια της ανάθεσης, μέσω διαγωνισμού ή μέσω προγραμματικών συμφωνιών, όπως ήταν το E-Gov Now. Το ίδιο ισχύει και με την ΙΡΙΔΑ που προωθεί ο κ. Σκουρλέτης, καθώς θεωρείται απίθανο το ΓΕΑ να διαθέσει προσωπικό για την υποστήριξη της εφαρμογής.