Στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008 ανήλθαν οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) το 2017 στην Ελλάδα, φτάνοντας τα 4,046 δισ. δολάρια έναντι 3,069 δισ. δολάρια το 2016, καταγράφοντας αύξηση 31%. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την ενίσχυση των ΞΑΕ διαδραμάτισε η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη Fraport, διαδικασία η οποία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2017 και στην οποία κάνει ειδική αναφορά η έκθεση για την πορεία των ΞΑΕ παγκοσμίως «World Investment Report 2018». Την έκθεση δημοσιοποίησε χθες η UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development), η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ για το παγκόσμιο εμπόριο και την ανάπτυξη. Στην έκθεση επίσης γίνεται αναφορά σε μία ακόμη αποκρατικοποίηση, η οποία υπεγράφη φέτος και αφορά την παραχώρηση σε ιδιώτες του 67% της ΟΛΘ Α.Ε. (Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης).
Σημαντική αύξηση καταγράφηκε και στο συνολικό απόθεμα των ΞΑΕ στην Ελλάδα, καθώς στο τέλος του 2017 τα συνολικά ξένα επενδεδυμένα κεφάλαια στη χώρα ανέρχονταν σε 32,37 δισ. δολάρια έναντι 25,17 δισ. δολάρια το 2016. Η αύξηση αυτή δεν είναι μόνο σε απόλυτους αριθμούς, αλλά διαπιστώνεται και σε όρους ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, το απόθεμα των ΞΑΕ στην Ελλάδα το 2017 ανήλθε σε 17,3% του ΑΕΠ (με βάση την πρώτη εκτίμηση της ΕΛΣΤΑΤ για ΑΕΠ 187,1 δισ. το 2017) έναντι 14,1% του ΑΕΠ το 2016.
Το 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, πραγματοποιήθηκαν 16 εξαγορές ή συγχωνεύσεις ελληνικών επιχειρήσεων από ξένα κεφάλαια συνολικής αξίας 2,04 δισ. δολαρίων έναντι 17 εξαγορών και συγχωνεύσεων το 2016 καθαρής αξίας 1,5 δισ. δολαρίων. Την ίδια ώρα, ωστόσο, «έφυγαν» από την Ελλάδα κεφάλαια ύψους 672 εκατ. δολαρίων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία για τις εκροές ΞΑΕ.
Το 2017 συνεχίστηκε ωστόσο η αποεπένδυση ελληνικών επιχειρήσεων από το εξωτερικό, με τις πωλήσεις ελληνικών συμμετοχών να φτάνουν την περασμένη χρονιά τις 5 και την καθαρή αξία των συναλλαγών αυτών να διαμορφώνεται σε 914,9 εκατ. δολάρια έναντι 3,46 δισ. δολάρια το 2016. Η αποεπένδυση των ελληνικών επιχειρήσεων από το εξωτερικό, απόρροια των προβλημάτων που αντιμετώπισαν στο εσωτερικό της χώρας τα τελευταία χρόνια, είχε ως συνέπεια στο τέλος του 2017 το απόθεμα εκροών ΞΑΕ, δηλαδή το σύνολο των επενδεδυμένων κεφαλαίων από ελληνικές επιχειρήσεις σε άλλες χώρες, να έχει υποχωρήσει σε 22,56 δισ. δολάρια, αυξημένο σε σύγκριση με το 2016 (19,22 δισ. δολάρια), αλλά λιγότερα από τα μισά σε σύγκριση με τα πρώτα χρόνια του μνημονίου. Σημειώνεται ότι το 2011 το απόθεμα εκροών ΞΑΕ ήταν 48 δισ. δολάρια.
Σε παγκόσμιο επίπεδο η έκθεση καταγράφει δραστική υποχώρηση των ΞΑΕ το 2017, κατά 23% σε σύγκριση με το 2016, στα 1,43 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η υποχώρηση αυτή αποδίδεται κατ’ αρχάς στη μείωση των διακρατικών εξαγορών και συγχωνεύσεων κατά 22%, καθώς και στην υποχώρηση της αξίας των αναγγελθεισών απολύτως καινούργιων επενδύσεων, των εκ του μηδενός επενδύσεων (greenfield investments που απαιτούν την κατασκευή για παράδειγμα εξαρχής ενός εργοστασίου) κατά 14% το 2017 σε σύγκριση με το 2016.
Για το 2018 η UNCTAD προβλέπει αύξηση των ΞΑΕ το πολύ έως 10% σε σύγκριση με το 2017. Αν και οι εκτιμήσεις για την οικονομική ανάπτυξη και τον παγκόσμιο ρυθμό δείχνουν αύξηση, όπως επίσης και για τις τιμές των εμπορευμάτων, αποτρεπτικά στη ροή των ΞΑΕ αναμένεται να επιδράσουν οι τάσεις προστατευτισμού και ο «εμπορικός πόλεμος» που κήρυξαν οι ΗΠΑ σε συνδυασμό με το νέο φορολογικό καθεστώς που εφαρμόζει η κυβέρνηση Τραμπ.
Κάθε άλλο παρά συμπτωματικό είναι το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στην έκθεση της UNCTAD, πρόσφατα αρκετές χώρες θέσπισαν μέτρα αυστηρότερου ελέγχου των ξένων επενδυτών με στόχο τον περιορισμό της εξαγοράς γης και φυσικών πόρων από ξένα κεφάλαια.
Στη φετινή έκθεση, τέλος, αναδεικνύεται και μία άλλη διάσταση, η οποία αναμένεται να καθορίσει σε σημαντικό βαθμό τους επενδυτικούς προορισμούς των ξένων κεφαλαίων τα επόμενα χρόνια. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και η εισαγωγή ολοένα και περισσότερων αυτοματοποιημένων συστημάτων στη διαδικασία της βιομηχανικής παραγωγής, καθιστά λιγότερο ελκυστικές χώρες των οποίων το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα είναι η προσφορά φθηνού εργατικού δυναμικού.