Μπορεί οι δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι την περασμένη εβδομάδα να δημιούργησαν κάποιες προσδοκίες ότι υπάρχει μία πιθανότητα ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), το Eurogroup ωστόσο, διά στόματος Μπενουά Κερέ, έσβησε όποιες ελπίδες είχαν δημιουργηθεί, με λόγο και αφορμή τη μονομερή ενέργεια της ελληνικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την παράταση του μειωμένου ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου. Σύμφωνα πάντως με πηγές που γνωρίζουν το θέμα, τα περιθώρια για QE, καθώς και για τη διατήρηση της κατ’ εξαίρεσιν αποδοχής των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρου για την παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες (waiver), ήταν έτσι και αλλιώς μηδενικά. Oπως επισημαίνουν, άλλωστε, και οικονομολόγοι που μίλησαν στην «Κ», ο Ντράγκι ήταν ξεκάθαρος και το Eurogroup απλώς το επιβεβαίωσε. Ωστόσο, όπως τονίζουν, η ΕΚΤ μπορεί να προχωρήσει σε «έμμεσο» QE μετά το τέλος του προγράμματος, υπογραμμίζοντας πως το πιο σημαντικό για την περαιτέρω σημαντική μείωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων δεν είναι ούτε το QE ούτε το waiver, αλλά το να προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση σε μέτρα που ενισχύουν την ανάπτυξη.
Οπως αναφέρουν πηγές στην «Κ», το νόημα όσων είχε πει ο Μάριο Ντράγκι ήταν ότι στην ουσία δεν υπήρχε έτσι και αλλιώς ενδεχόμενο διατήρησης του waiver, αλλά ούτε και ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο QE, είτε καθυστερούσε η τελευταία δόση των 15 δισ. ευρώ είτε όχι.
Οπως εξηγούν, σε ό,τι αφορά το waiver, όπως υπογράμμισε ο Ντράγκι, η ενισχυμένη εποπτεία δεν είναι πρόγραμμα. Για την ένταξη στο QE, τονίζουν, δεν υπήρξε ουσιαστικά παράθυρο, γιατί η ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (DSA) της ΕΚΤ θα διεξαχθεί αφού τα κοινοβούλια εγκρίνουν τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, κάτι που δεν αναμενόταν εντός του επόμενου διαστήματος, καθώς είναι μία διαδικασία η οποία θα πάρει χρόνο και η Ελλάδα θα έχει ήδη βγει από το πρόγραμμα.
Οικονομολόγοι που μίλησαν στην «Κ» επίσης επισημαίνουν ότι ήταν εξαιρετικά απίθανο «στοίχημα» το να ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο QE και αυτό είχε αποτιμηθεί από την αγορά το προηγούμενο διάστημα. Οπως σημειώνει ο Ιβάν Μάμαλετ, οικονομολόγος εταιρικής και επενδυτικής τραπεζικής της Societe Generale, η Ελλάδα δεν μπορούσε να ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Οσο τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν χαμηλότερα από τον επενδυτικό βαθμό, η ένταξή τους στο QE προϋποθέτει ότι: 1) Υπάρχει waiver. 2) Εχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του προγράμματος. 3) Εχει διεξαχθεί ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, καθώς και άλλες αξιολογήσεις διαχείρισης κινδύνου. Αυτό ακριβώς εννοούσε ο Ντράγκι. Η Ελλάδα πληροί τα δύο πρώτα κριτήρια, αλλά μόνο μέχρι τις 20 Αυγούστου. Οι «άλλες αξιολογήσεις διαχείρισης κινδύνου» πιθανότατα περιλαμβάνουν τα capital controls. Ετσι, όπως τονίζει ο κ. Μάμαλετ, η ΕΚΤ δεν θα μπορούσε να εντάξει την Ελλάδα στο QE σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα.
Σε ό,τι αφορά την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος, ο οικονομολόγος της Societe Generale εξηγεί πως, εάν η Ιστορία αποτελεί ένδειξη, η ΕΚΤ δεν θα μπορούσε ούτως ή άλλως να επεκτείνει το waiver. «Οπως συνέβη και στην περίπτωση της Κύπρου, έτσι και στην Ελλάδα και παρά την ενισχυμένη εποπτεία, η ΕΚΤ θα πρέπει να άρει το waiver, αποκλείοντας τα ελληνικά ομόλογα τόσο από τις πράξεις αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ όσο και από το QE έως ότου ένας από τους οίκους αξιολόγησης αναβαθμίσει την Ελλάδα σε επενδυτικό βαθμό», τονίζει.
Μπορεί η συμμετοχή στο QE να είναι απίθανη πλέον, ωστόσο η ΕΚΤ μπορεί να προχωρήσει σε «έμμεσο» QE, σημειώνει στην «Κ» ο επικεφαλής για επενδύσεις συναλλάγματος στην Ευρώπη της Bank of America – Merrill Lynch Αθανάσιος Βαμβακίδης. Οπως εξηγεί, μπορεί η συμφωνία για το χρέος να βελτιώνει σημαντικά την κατάσταση, όμως οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι παραμένουν. Αυτό ήταν αρκετό για να συνεχίσουν να αποκλείονται τα ελληνικά ομόλογα από το QE. Ωστόσο, κάτι στο οποίο πολλοί δεν έχουν δώσει σημασία είναι ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να αγοράσουν περισσότερα ελληνικά ομόλογα. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τη «μεγάλη αλλαγή του παιχνιδιού» και θα μπορούσε να ενεργήσει ως QE, έμμεσα. «Δεν βλέπω κανένα λόγο για τον οποίο οι ελληνικές τράπεζες δεν θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν την έκθεσή τους στα ελληνικά κρατικά ομόλογα από τα σημερινά πολύ χαμηλά επίπεδα, μετά τον Αύγουστο», καταλήγει ο κ. Βαμβακίδης.
Πιο σημαντικό από την ένταξη στο QE είναι η ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει σε μέτρα που ενισχύουν την ανάπτυξη, σημειώνει στην «Κ» ο Ολιβερ Αντλερ, επικεφαλής οικονομολόγος της Credit Suisse. Οπως επισημαίνει, ακόμα και αν τα ελληνικά ομόλογα ήταν επιλέξιμα, ο αντίκτυπος στις ελληνικές αποδόσεις δεν θα ήταν τόσο μεγάλος, δεδομένου ότι το πρόγραμμα QE θα μειωθεί πολύ από τον Οκτώβριο και πιθανότατα θα τελειώσει τον Δεκέμβριο. Ετσι, το άθροισμα των αγορών θα ήταν ελάχιστο σε σχέση με το ελληνικό χρέος. Κατά την άποψη του κ. Αντλερ, το πιο σημαντικό είναι τα ελληνικά ομόλογα να μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται ως εγγύηση για τις πράξεις ρευστότητας των τραπεζών. «Πέρα από αυτό, οι δράσεις της ελληνικής κυβέρνησης κατά τους επόμενους έξι μήνες θα είναι κρίσιμες. Το πιο σημαντικό είναι να ληφθούν μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης, όπως, κάτι που μοιάζει με λεπτομέρεια αλλά είναι εξαιρετικά συμβολικό, το να ξεκινήσει επιτέλους το έργο κατασκευής στο παλαιό αεροδρόμιο της Αθήνας», τονίζει ο οικονομολόγος της Credit Suisse. «Εάν συμβεί αυτό, οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων θα συνεχίσουν να μειώνονται. Σημειώστε ότι οι ιταλικές αποδόσεις αυξήθηκαν κατά περίπου 100 μονάδες βάσης απλώς λόγω των υπαινιγμών ότι η νέα ιταλική κυβέρνηση θα μπορούσε να εφαρμόσει κάποια “ανόητα” φορολογικά μέτρα. Δεν βλέπω κανένα λόγο για τον οποίο οι ελληνικές αποδόσεις δεν θα μπορούσαν να μειωθούν, ακόμα και κάτω από τις ιταλικές αποδόσεις, αν η ελληνική κυβέρνηση εφαρμόσει αξιόπιστες και φιλικές προς τις επιχειρήσεις πολιτικές», καταλήγει ο κ. Αντλερ.