Η παγκοσμιοποίηση και οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές, η «οικονομία της γνώσης», καθιστούν την καινοτομική δραστηριότητα σημαντικό εφόδιο για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση και ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Σήμερα, κυρίως λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των εθνικών οικονομιών όπως και της ελληνικής οικονομίας με ποσοστό άνω του 99,5% των συνολικών επιχειρήσεων, αγωνίζονται για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.
Η καινοτομία φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην κούρσα της ανταγωνιστικότητας, καθώς υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η επιχειρηματική καινοτομία δίδει τη δυνατότητα στις ίδιες τις επιχειρήσεις να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, να ενισχύσουν την ανταγωνιστική τους θέση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων αντιλαμβάνεται τα πολλαπλά οφέλη που απορρέουν από τις επενδύσεις σε έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία, δεν έχουν τους κατάλληλους πόρους προς την κατεύθυνση αυτή. Η Περιφέρεια Κρήτης εμφανίζεται πρωτοστάτης στην καινοτομική δραστηριότητα καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση ανάμεσα στις περιφέρειες της χώρας αναφορικά με τις δαπάνες Ερευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) ως ποσοστό του ΑΕΠ της.
Σε πρόσφατη μελέτη του ΤΕΙ Κρήτης, διερευνήθηκε η καινοτομική δραστηριότητα και η συνεισφορά της στην επιβίωση και την ανάπτυξη των βιομηχανικών επιχειρήσεων της περιφέρειας της Κρήτης. Ενόψει της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης, η έρευνα αποσκοπεί στην άντληση ωφέλιμων πληροφοριών για τον προσδιορισμό του προφίλ των ΜΜΕ της Κρήτης συμβάλλοντας στην εμφάνιση των προσδιοριστικών παραγόντων καινοτομίας και ανάπτυξής τους.
Το 43,75% των επιχειρήσεων παρουσιάζει καινοτομική δραστηριότητα, παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των κρητικών επιχειρήσεων έχει πολύ χαμηλές ή μηδενικές δαπάνες για Ερευνα & Ανάπτυξη. Το 57,5% των επιχειρήσεων έχει υψηλά καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, χαρακτηριστικό που επηρεάζει θετικά την καινοτομική δυναμική τους.
Η απόλυτη πλειονότητα των επιχειρήσεων (92,5%) θεωρεί ότι η συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα δεν αποτελεί σημαντικό στοιχείο για καινοτομική δραστηριότητα, ενώ η συνεργασία μεταξύ εταιρειών για καινοτομική δραστηριότητα είναι σχεδόν μηδενική. Το 68,75% θεωρεί ότι το marketing και οι επενδύσεις δεν είναι καθόλου χρήσιμες για τις επιχειρήσεις τους.
Το 36,25% έχει εξαγωγικό προσανατολισμό με περίπου τα δύο τρίτα αυτών να έχουν χαμηλή απόδοση (0%-1% του συνολικού τζίρου).
Πάνω από τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η ανάλυση δεδομένων είναι εξαιρετικά σημαντική για τη λήψη αποφάσεων που οδηγεί σε καλύτερη απόδοση των επιχειρήσεων και αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Παρ’ όλα αυτά δεν παρουσιάζονται επενδύσεις προς την εκμετάλλευση των δεδομένων. Η πλειονότητά τους (80%) πιστεύει ότι η χρήση της τεχνολογίας μπορεί να προσδώσει στην παραγωγικότητα της εταιρείας, ενώ ένα μικρό ποσοστό των επιχειρήσεων (μικρότερο του 20%) θεωρεί ότι η ψηφιακή τεχνολογία δεν μπορεί να συμβάλει στην καινοτομική δραστηριότητά τους.
Εν κατακλείδι, η καινοτομία είναι απαραίτητη στη σημερινή οικονομία, αφού πλέον ανταγωνίζεται κανείς όχι μόνο σε τοπικό ή εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Υπάρχει ανάγκη διαφοροποίησης της στρατηγικής των ΜΜΕ προς την ανάπτυξη συνεργασιών για την αξιοποίηση γνώσης μέσω συνεργασιών με πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα και άλλες επιχειρήσεις, αύξηση των δαπανών για δραστηριότητες marketing και R&D, απόκτηση εξαγωγικού προσανατολισμού (διαφοροποίηση προϊόντων/υπηρεσιών για να μπορούν να είναι ανταγωνιστικά στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον), αξιοποίηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας.
Επομένως, οι επιχειρήσεις χρειάζεται να αξιοποιήσουν τους διαθέσιμους πόρους τους προς αυτές τις κατευθύνσεις, ενώ παράλληλα να επιδιώξουν να αξιοποιήσουν όλα τα δυνατά χρηματοδοτικά εργαλεία που παρέχονται τόσο για επιχειρήσεις όσο και σε συμπράξεις με ερευνητικά κέντρα/πανεπιστήμια.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βασσάκης είναι επιστ. συνεργάτης ΤΕΙ Κρήτης, ο κ. Ευάγγελος Τσουκάτος είναι αναπλ. καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης και ο κ. Χρήστος Λεμονάκης είναι επιστ. συνεργάτης ΤΕΙ Κρήτης.