Στην αναβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας κατά δύο βαθμίδες και σε «ΒΒ-» σε από «Β», προχώρησε ο οίκος Fitch, διατηρώντας σταθερές τις προοπτικές.
Η ολοκλήρωση της τελικής αξιολόγησης του, προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) ανοίγει το δρόμο για μια επιτυχή έξοδο από το πρόγραμμα στις 20 Αυγούστου 2018, όπως επισημαίνει, με τα συνοδευτικά μέτρα για το χρέος να βελτιώνουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.
Η Fitch θεωρεί ότι η βιωσιμότητα του χρέους υποστηρίζεται επίσης από το ιστορικό των πρωτογενών πλεονασμάτων, την προσδοκία του οίκου για σταθερή αύξηση του ΑΕΠ, τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα που θα τεθούν σε ισχύ έως το 2020 και τους μειωμένους πολιτικούς κινδύνους.
Τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που συμφωνήθηκαν στην Eurogroup της 21ης Ιουνίου είναι σημαντικά, όπως τονίζει, ενώ στις 6 Αυγούστου εκταμιεύθηκε η τελική δόση ύψους 15 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ετσι, οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης της χώρας είναι χαμηλές και η Ελλάδα θα βγει από το πρόγραμμα με ένα σημαντικό αποθεματικό ταμειακών διαθεσίμων.
Οι εκτιμήσεις του οίκου δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι πλήρως χρηματοδοτημένη μέχρι το 2022, έχοντας έτσι σημαντικό μαξιλάρι έναντι ενδεχόμενων χρηματοδοτικών κινδύνων για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Αυτό θα πρέπει με τη σειρά του να στηρίξει την εμπιστοσύνη της αγοράς και την πρόσβαση της χώρας στις αγορές μετά το πρόγραμμα. Σύμφωνα με την άποψη του οίκου, το εγχώριο πολιτικό σκηνικό έχει γίνει κάπως πιο σταθερό και οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και ευρωπαίων πιστωτών έχουν βελτιωθεί σημαντικά, μειώνοντας τον κίνδυνο μιας μελλοντικής κυβέρνησης να αντιστρέψει δραματικά τα μέτρα πολιτικής που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ΕSM.
Ωστόσο, οι μελλοντικές ελληνικές κυβερνήσεις πρέπει να διατηρήσουν τα πρωτογενή πλεονάσματα για εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα και αυτό μπορεί να δημιουργήσει πολιτικές προκλήσεις. Μπορεί να υπάρξουν κάποιες αντιστροφές στην πολιτική στο μέλλον, ή οι δημοσιονομικοί στόχοι μπορεί να χαλαρώσουν, καθώς ο διάλογος συνεχίζεται μεταξύ της Ελλάδας και των επίσημων πιστωτών της.
Τα δημόσια οικονομικά συνεχίζουν να βελτιώνονται, σημειώνει ο οίκος. Το 2017 η Ελλάδα πέτυχε συνολικό πλεόνασμα του προϋπολογισμού 0,8% του ΑΕΠ, από 0,6% το προηγούμενο έτος και το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στο 4% του ΑΕΠ. Αυτή ήταν μια σημαντική δημοσιονομική υπεραπόδοση.
Ο οίκος υπολόγιζε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017 θα ήταν στο 1,9% του ΑΕΠ της χώρας, υψηλότερο από τον στόχο του προγράμματος του ESM που το έθετε στο 1,75% του ΑΕΠ, λόγω των υψηλότερων των εκτιμήσεων για τα έσοδα και τις περικοπές δαπανών του προϋπολογισμού.
"Αναμένουμε ότι οι δημοσιονομικές επιδόσεις θα παραμείνουν γερές κατά την περίοδο μετά την λήξη του προγράμματος. Προβλέπουμε τη συνέχιση των πρωτογενών πλεονασμάτων κατά μέσο όρο στο 2,7% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της περιόδου 2018-30. Υποθέτοντας ότι ο ρυθμός αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ είναι 3,4%, το ακαθάριστο δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στο 123,3% του ΑΕΠ έως το 2030 από 182,7% το 2018. Αναμένουμε τέλος ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα θα παραμείνουν οριακά κάτω από το 3,5%του ΑΕΠ μέχρι το 2023 και στην συνέχεια θα υποχωρήσουν κάτω από το 3%", σημειώνει ο οίκος.
Εκτιμά ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης (GFN) θα βρεθούν στο 9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στο 2019-30. Αυτό είναι αρκετά κάτω από το 15% του ΑΕΠ, που είναι ο στόχος για τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους σύμφωνα με το Eurogroup.
Το ευνοϊκό προφίλ του δημόσιου χρέους της Ελλάδας υποδηλώνει ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι χαμηλό, η μέση διάρκεια είναι μακρά και οι GFN είναι χαμηλές, παρά το υψηλό απόθεμα δημόσιου χρέους.
Αναμένει από τις ελληνικές αρχές να χρησιμοποιήσουν εν μέρει το προσωρινό απόθεμα ρευστότητας για να «αγοράσουν» πιο ακριβά τμήματα του χρέους (π.χ. του ΔΝΤ). Αυτό θα μειώσει περαιτέρω το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.
Άλλα τμήματα του πακέτου των μέτρων της μεσοπρόθεσμης ελάφρυνσης του χρέους υπόκεινται σε πολιτικές προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα η κατάργηση του επιτοκιακού περιθωρίου που σχετίζεται με το κομμάτι της επαναγοράς του χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος και η μεταφορά των κερδών στα ελληνικά ομόλογα που πραγματοποίησε η ΕΚΤ από το πρόγραμμα αγοράς χρεογράφων το 2010, συμπεριλαμβανομένων των κερδών άλλων κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης (ANFA). Οι μεταφορές (4 δισεκατομμύρια ευρώ, 2,3% του ΑΕΠ) θα πραγματοποιηθούν σε εξαμηνιαίες δόσεις από το 2018 έως τον Ιούνιο του 2022. Τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του GFN ή για τη χρηματοδότηση άλλων επενδύσεων σε συμφωνία με τους ευρωπαίους πιστωτές.
Πάντως, όπως επισημαίνει, η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις, τις οποίες οι πολιτικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν. Η εποπτεία θα επικεντρωθεί ιδιαίτερα στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE), τα οποία παραμένουν υψηλά στο 48,5%, παραμένει βασική πρόκληση και πιθανόν να χρειαστούν περαιτέρω προβλέψεις για να διαγραφούν.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν δεσμευτεί για φιλόδοξα σχέδια μείωσης των NPEs σε περίπου 35% μέχρι τα τέλη του 2019 και έχουν επιτύχει τους ενδιάμεσους στόχους τους. Ο οίκος αναμένει ότι η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού θα συνεχίσει να βελτιώνεται, αλλά ότι οι κίνδυνοι εκτέλεσης εξακολουθούν να είναι σημαντικοί.
Αναφερόμενος στην συμφωνία των Πρεσπών, σημειώνει ότι προκάλεσε εντάσεις μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ και έτσι υπάρχει κίνδυνος πρόωρων εκλογών μετά την υποβολή της συμφωνίας στο κοινοβούλιο.
Δεν αναμένει πάντως ότι οι πρόωρες εκλογές θα διαταράξουν αξιοσημείωτα τα δημοσιονομικά και οικονομικά αποτελέσματα μετά το πρόγραμμα καθώς το κόμμα της Νέα Δημοκρατία το οποίο ηγείται των δημοσκοπήσεων έχει δεσμευτεί να συνεχίσει την εφαρμογή του προγράμματος και έχει ιστορικά δείξει λιγότερη ιδεολογική αντίθεση από τον ΣΥΡΙΖΑ στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του ESM.