Για την ιστορική εξέλιξη του θεσμού των κεντρικών τραπεζών και τη σύγκριση της πολιτικής τους κατά τη δεκαετία του ’30 με τα πεπραγμένα τους στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 μίλησε χθες, σε συνέδριο στην Αθήνα, ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Μπάρι Αϊκενγκριν.
Στην κεντρική ομιλία της πρώτης ημέρας του συνεδρίου της Τραπέζης της Ελλάδος για την κεντρική τραπεζική στα χρόνια του Μεσοπολέμου, ο καθηγητής του Μπέρκλεϊ εξήγησε πώς, μετά το Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κεντρικοί τραπεζίτες εστίασαν στην αποτροπή της «δημοσιονομικής κυριαρχίας» – της επιστράτευσης, δηλαδή, της νομισματικής πολιτικής από την κεντρική κυβέρνηση για τους δικούς της σκοπούς.
Ηταν μια περίοδος κατά την οποία ιδρύθηκε μεγάλος αριθμός κεντρικών τραπεζών (μεταξύ των οποίων και η Τράπεζα της Ελλάδος, το 1928). Οπως ανέφερε ο Αϊκενγκριν, που ειδικεύεται στην οικονομική ιστορία του Μεσοπολέμου, από εκείνη την εποχή ξεκινά η συζήτηση για την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών και οι τριβές με τις κυβερνήσεις που επιθυμούν τον πολιτικό έλεγχο της νομισματικής πολιτικής. «Οσο διευρύνονται οι ευθύνες των κεντρικών τραπεζών», σημείωσε, «τότε εντείνεται και η πίεση για λογοδοσία».
Αναφερόμενος στη νομισματική πολιτική την εποχή του λαϊκισμού, παρατήρησε ότι τα λαϊκιστικά κινήματα «βλέπουν παγίως τους τεχνοκράτες και τις ελίτ με καχυποψία». Αυτή η καχυποψία οξύνεται όταν, όπως συνέβη στις ΗΠΑ, μετά το 2008 η κεντρική τράπεζα έκρινε ότι έπρεπε να διασωθούν οι μεγάλες τράπεζες, αλλά δεν ελήφθησαν αντίστοιχα μέτρα για να στηριχθούν οι ιδιώτες που δεν μπόρεσαν να εξυπηρετήσουν τα στεγαστικά τους δάνεια. «Οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούν να βοηθήσουν την κατάσταση αν υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια στον τρόπο που ασκούν πολιτική – αν εξηγούν λεπτομερώς γιατί λαμβάνουν τις αποφάσεις που λαμβάνουν», τόνισε ο Αϊκενγκριν. Στην ομιλία με την οποία άνοιξε το συνέδριο, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας εξιστόρησε την πολυκύμαντη πορεία μέσα από την οποία η ΤτΕ, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, «ανέκτησε σταδιακά την ανεξαρτησία της και κέρδισε επάξια τη θέση της στην καρδιά του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ έγινε ένας από τους πρωταρχικούς πυλώνες οικονομικής σταθερότητας της χώρας». Αυτός ήταν ο ρόλος, πρόσθεσε ο κ. Στουρνάρας, «που κλήθηκε να επιβεβαιώσει στη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, παραμένοντας ανεξάρτητη από πολιτικές ή επιχειρηματικές παρεμβάσεις».
Το συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν τέσσερις ακόμη κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης, ολοκληρώνεται σήμερα.