Η Ρωσία τελεί από χθες και τυπικά σε μια ιστορικής σημασίας πτώχευση, αδυνατώντας να εξυπηρετήσει το εξωτερικό της χρέος σε ξένο νόμισμα για πρώτη φορά μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα. Εχει προηγηθεί μόνον η στάση πληρωμών χρέους σε ρούβλια στην οποία αναγκάστηκε να καταφύγει η Μόσχα το 1998 εν μέσω οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης στη χώρα. Αυτή τη φορά πρόκειται όμως και για μια εξαιρετικής ιδιαιτερότητας πτώχευση, συνεπακόλουθο του καταιγισμού από κυρώσεις που της επέβαλαν ΗΠΑ και Ε.Ε. και την έχουν αποκόψει από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κι αυτό γιατί η Ρωσία διαθέτει τα απαιτούμενα κεφάλαια και είναι πρόθυμη να πληρώσει, αλλά αδυνατεί να το κάνει καθώς την εμποδίζει η Ουάσιγκτον, έχοντας μπλοκάρει τη διαδικασία εκτέλεσης των εντολών πληρωμής μέσα από τις αμερικανικές τράπεζες εντολοδόχους της. Πρόκειται για τους τόκους ύψους 100 εκατ. δολαρίων για ομόλογα ύψους 40 δισ. δολαρίων, που δεν κατατέθηκαν χθες στους λογαριασμούς των πιστωτών της Ρωσίας, παρά την εκπνοή της περιόδου χάριτος 30 ημερών από την ημερομηνία της 27ης Μαΐου, οπότε και έληγαν ομόλογα.
Η πτώχευση δεν έχει αυτή τη στιγμή πρακτικό περιεχόμενο για τη Ρωσία, καθώς η χώρα είναι έτσι κι αλλιώς αποκλεισμένη από τις διεθνείς χρηματαγορές εξαιτίας των κυρώσεων. Δεν έχει, άλλωστε, ανάγκη να δανειστεί, δεδομένων των κεφαλαίων που εισρέουν καθημερινά στα ταμεία της από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου και κυμαίνονται κατά μέσο όρο σε 800 εκατ. δολάρια την ημέρα. Δεδομένου ότι έχουν εκτοξευθεί φέτος οι τιμές τόσο του φυσικού αερίου όσο και του πετρελαίου, τα έσοδά της από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αναμένεται να φτάσουν φέτος στα 285 δισ. δολάρια.
Οπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο Τακαχίντε Κιούτσι, οικονομολόγος του Nomura Research Institute στο Τόκιο, «η κήρυξη της Ρωσίας σε πτώχευση αποτελεί συμβολικό γεγονός, καθώς η ρωσική κυβέρνηση έχει ήδη χάσει τη δυνατότητα να εκδίδει χρέος σε δολάρια και εφεξής δεν θα μπορεί να δανειστεί από τις περισσότερες χώρες». Από ρωσικής πλευράς, ο υπουργός Οικονομικών, Αντον Σιλουάνοφ, έχει επανειλημμένως τονίσει ότι πρόκειται για μια «τεχνητή» πτώχευση με πρόθεση να σπιλωθεί η Ρωσία ως «πτωχεύσασα».
Η Ρωσία διαθέτει τα κεφάλαια, αλλά η Ουάσιγκτον μπλοκάρει τις πληρωμές μέσα από τις αμερικανικές τράπεζες εντολοδόχους της.
Δεν τίθεται, άλλωστε, θέμα υποβάθμισης της πιστοληπτικής της αξιολόγησης από τους μεγάλους διεθνείς οίκους, που έχουν έτσι κι αλλιώς σταματήσει να την αξιολογούν εξαιτίας των διεθνών κυρώσεων. Οπως, όμως, επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές και παράγοντες της αγοράς, η κήρυξη της χώρας σε πτώχευση μπορεί να έχει επιπτώσεις στη δυνατότητά της να δανειστεί στο μέλλον από τις διεθνείς χρηματαγορές. Παράλληλα, όμως, προκύπτει το ερώτημα τι θα γίνει εφεξής, δεδομένου ότι οι αγορές αντιμετωπίζουν ένα ουσιαστικά πρωτοφανές παράδοξο μιας χώρας που τελεί υπό πτώχευση ενώ έχει τόσο την προθυμία όσο και τους πόρους για να εξυπηρετήσει πλήρως το χρέος της. Οι κάτοχοι ομολόγων του ρωσικού δημοσίου έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν ομαδικά διεκδικώντας την πληρωμή τους. αλλά ίσως προτιμήσουν να περιμένουν για να δουν την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία και τις ενδεχόμενες νέες κυρώσεις για να σταθμίσουν τι πιθανότητες έχουν να πάρουν πίσω τα χρήματά τους ή έστω ένα μέρος από αυτά.
Μέχρι την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η πτώχευσή της ήταν αδιανόητη, καθώς η χώρα είχε βαθμολογία επένδυσης από όλους τους οίκους αξιολόγησης. Στο αρχικό στάδιο μετά την έναρξη του πολέμου κατόρθωνε, άλλωστε, να αποπληρώνει το χρέος της, καθώς η Ουάσιγκτον είχε αφήσει προσωρινά ένα δικαίωμα εξαίρεσης για να καταβάλλονται οι πληρωμές στους Αμερικανούς κατόχους ομολόγων του ρωσικού δημοσίου.
Η κατάσταση άλλαξε άρδην, όμως, από τις 25 Μαΐου όταν έληξε η περίοδος εξαίρεσης και έκτοτε η τεχνητή πτώχευση της Ρωσίας κατέστη αναπόφευκτη. Το Κρεμλίνο έχει προσπαθήσει να αποφύγει την πτώχευση καταβάλλοντας τις πληρωμές σε ρούβλια, αλλά μόνον ορισμένα από τα συμβόλαια των ρωσικών ομολόγων προέβλεπαν την αλλαγή νομίσματος. Οταν το επιχείρησε, άλλωστε, ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών, Αντον Σιλουάνοφ, επικαλέστηκε «ανωτέρα βία», ενώ χαρακτήρισε την κατάσταση «φάρσα».
Πηγή: Reuters, Bloomberg, CNBC, Financial Times